4. Ordu (Osmanlı İmparatorluğu)

4. Ordu Osmanlı İmparatorluğu'nda yapılan askerî reformlar sırasında 19. yüzyılın sonlarında kuruldu.

4. Ordu
Cemal Paşa ve Fuad Bey (Nisan 1917)
Etkin	7 Eylül 1914 – 26 Eylül 1918
Ülke	Osmanlı İmparatorluğu
Bağlılık	Osmanlı ordusu
Sınıfı	Piyade
Tipi	Ordu
Karargâh	Bağdat, Şam
Savaşları	I. Dünya Savaşı Sina ve Filistin Cephesi
Komutanlar
Ünlü komutanları	Zeki Paşa (Eylül – 18 Kasım 1914) Cemal Paşa (18 Kasım 1914 – Eylül 1917) Mersinli Cemal Paşa (Eylül 1917 - Ekim 1918)

Düzen

1877 Savaş Düzeni

1877 yılında, Anadolu'da konuşluydu. Oluşumu:^[1]

• Piyade: Beş alay ve altı tüfek taburu
• Süvari: Üç alay
• Topçu: Bir alay (12 batarya)
• İstihkâm: Bir istihkâm birliği

1908 Savaş Düzeni

• 4.Ordu Kumandanı Müşir Mehmed Zeki Paşa^[2]
• 7. Piyade Tümeni (Yedinci Fırka-i Hümayun) (Kumandan: Ferik Ahmed Hamdi Paşa)^[2]
  • 13ncü Nizamiye Livası (Kumandan: Mirliva Salih Paşa)^[2]
  • 14ncü Nizamiye Livası (Kumandan: Mirliva Said Paşa)^[2]
• 8. Piyade Tümeni (Sekizinci Fırka-i Hümayun) (Kumandan: Ferik Mahmud Paşa)^[2]
  • 15nci Nizamiye Livası (Kumandan: Mirliva Ahmed Süreyya Paşa)^[2]
  • 16nci Nizamiye Livası (Kumandan: Ferik Salih Paşa)^[2]
• 19. Piyade Tümeni (On Dokuzuncu Fırka-i Hümayun) (Kumandan: Ferik Emin Paşa)^[2]
  • 17nci Nizamiye Livası (Kumandan: Mirliva Mustafa Naim Paşa)^[2]
  • 18nci Nizamiye Livası (Kumandan: Asaf Paşa)^[2]
• 4. Süvari Fırka-i Hümayun (Kumandan: Ferik Ahmed Sıdkı Paşa - Umum Hamidiye ve Hafif Süvari Alayları Kumandanı)^[2]
• 4. Topçu Tümeni (Dördüncü Topçu Fırkası)
• Erzurum Kalesi Topçu Alayı

Dördüncü Ordu'da dört Redif (rezerv) tümeni vardı:^[3][4]

• 13. Erzincan Yedek Piyade Tümeni (On Üçüncü Erzincan Redif Fırkası)
• 14. Trabzon Yedek Piyade Tümeni (On Dördüncü Trabzon Redif Fırkası)
• 15. Diyarbekir Yedek Piyade Tümeni (On Beşinci Diyarbekir Redif Fırkası)
• 16. Sivas Yedek Piyade Tümeni (On Altıncı Sivas Redif Fırkası)

1911 Savaş Düzeni

1911 yılındaki Osmanlı Ordusu'ndaki yeniden yapılanma ile, bir kolordunun Bağdat merkezli olarak ordu seviyesinde kurulmasına karar verildi. 1911 yılında Birinci Balkan Savaşı'ndan önce Ordu olarak aşağıdaki şekilde yapılandırıldı:^[5]

• Ordu Karargâhı, Bağdat
  • 12. Kolordu, Musul
    • 35. Tümen, Musul
    • 36. Tümen, Kerkük
  • 13. Kolordu, Bağdat
    • 37. Tümen, Bağdat
    • 38. Tümen, Basra

I. Dünya Savaşı

Kasım 1914 Savaş Düzeni

Kasım 1914'te ordu, aşağıdaki şekilde yapılandırıldı:^[6]

• Dördüncü Ordu (Suriye)
  • 8. Kolordu
    • 23. Tümen
    • 25. Tümen
    • 27. Tümen
  • 12. Kolordu
    • 35. Tümen
    • 36. Tümen

Nisan Sonu 1915 Savaş Düzeni

Nisan Sonu 1915'te 8. Tümen ve 10. Tümen 8. Kolordu'ya bağlandı.^[7]

Yaz Sonu 1915, Ocak 1916 Savaş Düzeni

Yaz Sonu 1915, Ocak 1916'da ordu, aşağıdaki şekilde yapılandırıldı:^[8]

• Dördüncü Ordu (Suriye-Filistin)
  • 8. Kolordu
    • 23. Tümen
    • 24. Tümen
    • 27. Tümen
  • 12. Kolordu
    • 41. Tümen
    • 42. Tümen
    • 46. Tümen

Ağustos, Aralık 1916 Savaş Düzeni

Ağustos ve Aralık 1916'da ordu, aşağıdaki şekilde yapılandırıldı:^[9]

• Dördüncü Ordu (Suriye-Filistin)
  • 13. Kolordu
    • 3. Tümen
    • 23. Tümen
    • 24. Tümen
    • 27. Tümen
  • 12. Kolordu
    • 41. Tümen
    • 42. Tümen
    • 43. Tümen
    • 46. Tümen

Ağustos 1917 Savaş Düzeni

Ağustos 1917'de ordu, aşağıdaki şekilde yapılandırıldı:^[10]

• Dördüncü Ordu (Suriye-Filistin)
  • • 3. Süvari Tümeni
  • 8. Kolordu
    • 48. Tümen
  • 12. Kolordu
    • 23. Tümen
    • 44. Tümen
  • 15. Kolordu
    • 43. Tümen
  • 20. Kolordu
    • 16. Tümen
    • 54. Tümen
  • 22. Kolordu
    • 3. Tümen
    • 7. Tümen
    • 53. Tümen

Ocak, Haziran 1918 Savaş Düzeni

Ocak ve Haziran 1918'de ordu, aşağıdaki şekilde yapılandırıldı:^[11]

• Dördüncü Ordu (Cemal Paşa komutasında) (Suriye-Batı Arabistan)
  • 8. Kolordu (Ali Fuad Bey komutasında)^[12]
    • 43. Tümen
    • 48. Tümen
  • 12. Kolordu
    • 23. Tümen
    • 41. Tümen
    • 44. Tümen
  • Hicaz Kolordusu
    • 58. Tümen
    • Geçici Piyade Tümeni x 3

Eylül 1918 Savaş Düzeni

Eylül 1918'de ordu, aşağıdaki şekilde yapılandırıldı:^[13]

• Dördüncü Ordu (Mirliva Mersinli Cemal Paşa)
  • 2. Kolordu (Miralay Galatalı Şevket Bey)
    • 62. Tümen
    • Geçici Tümen x 3
  • Ürdün Grubu
    • 24. Tümen
    • 3. Süvari Tümeni
  • 8. Kolordu (Miralay Yasin Hilmi Bey)
    • 48. Tümen
    • Umman Geçici Tümeni

Kaynakça

1. Ian Drury, Illustrated by Raffaele Ruggeri, The Russo-Turkish War 1877, Men-at-Arms 277, Ospray Publishing Ltd., Reprinted 1999, ISBN 1-85532-371-0, p. 35.
2. Salname-i Askeriye-1326 (1908-1909). Matbaa-i Askeriye.
3. Erickson (2003), p.19
4. T.C. Genelkurmay Başkanlığı, Balkan Harbi, 1912-1913: Harbin Sebepleri, Askerî Hazırlıklar ve Osmanlı Devletinin Harbe Girişi, Genelkurmay Basımevi, 1970, pp. 87-90. (Türkçe)
5. Erickson (2001), pp.382-383
6. Erickson (2001), p.43
7. Erickson (2001), p.86
8. Erickson (2001), pp. 109, 126
9. Erickson (2001), pp.134, 154
10. Erickson (2001), p.170
11. Erickson (2001), pp.181, 188
12. Falls 1930 Volume 2 Part 2 p.657
13. Erickson (2001), p.197