Loading AI tools
Vikipedi'den, özgür ansiklopediden
2014 Güneydoğu Avrupa sel felaketi, 13-18 Mayıs tarihleri arasında Orta ve Balkanlar'da geniş bir alanı etkileyen, "Yvette" adı verilen alçak basınç sisteminin neden olduğu aşırı sağanak yağışlar sonucunda oluşan sel felaketi.[11] Bosna-Hersek, Sırbistan, Hırvatistan, Romanya ve Slovakya'da 86 kişi'nin ölümüne neden olan âfet, Balkanlar'da son 120 yılın en büyük sel felaketi olarak kayıtlara geçti.[12] Afetten 2,5 milyon insan etkilendi, çok sayıda yerleşim birimi sular altında kaldı ve yüz binlerce kişi evlerinden tahliye edildi. Bosna-Hersek ve Sırbistan'da "olağanüstü hâl" ilan edildi.[13]
Tarih | 13 Mayıs 2014 - 18 Mayıs 2014 |
---|---|
Can kaybı | 86 Sırbistan: 57 [1] Bosna-Hersek: 24 [2][3] Hırvatistan:2 [4][5] Romanya: 2 [6][7] Slovakya: 1 [8] |
Maddi zarar | 1 milyar €'dan fazla [9] |
Etkilenen bölgeler | Bosna-Hersek Hırvatistan Kosova Macaristan Kuzey Makedonya[10] Polonya Romanya Sırbistan Slovakya Slovenya |
Bosna-Hersek Cumhurbaşkanı Bakir Izetbegović ve Sırbistan Başbakanı Aleksandar Vučić, sel felâketi nedeniyle uluslararası yardım çağrısı yaptı.[14] Bosna-Hersek'te sel sularının neden olduğu heyelanlar sebebiyle, 1992-1995 yıllarında yaşanan Bosna Savaşı'ndan kalma 120.000'den fazla mayın yer değiştirdi ve sürüklendi.[15][16] Ayrıca, 20 Mayıs'ta Bosna-Hersek'te, 21-22-23 Mayıs tarihlerinde ise Sırbistan'da "ulusal yas" ilan edildi.[17][18]
13 Mayıs 2014'te Adriyatik Denizi üzerinde oluşan alçak basınç sistemi ile Orta Avrupa'dan gelen kutupsal hava, Akdeniz havzası içerisine nüfuz etti. Nemli subtropikal hava kütlesi ile soğuk kutupsal hava bir araya gelerek, güçlü bir alçak basınç alanı oluşmasına sebep oldu. Oluşan siklon'a, Boşnak ve Sırp meteorologlar tarafından "Tamara" adı verildi.[19][20]
14 Mayıs'ta oluşan alçak basınç Balkanlar'a doğru hareket etti. Şiddetli sağanak yağışlar 13-14 Mayıs itibarıyla, Bosna-Hersek, Romanya ve İtalya'nın doğu bölgelerini etkisi altına aldı. Yağışlar bölgede sınırlı bir etki yarattı fakat, daha sonra nehirlerin debilerinin hızla yükselmesi sonucu taşkınlar meydana geldi.[21] Sonuç olarak, aşırı sağanak yağış en çok etkilenen bölgeler olan Sırbistan (Belgrad alanı) ve Bosna-Hersek'in kuzeyine düştü. 15 Mayıs günü Sırbistan'ın başkenti Belgrad'da yağış miktarı 1897'deki miktarı geçerek, tarihi bir rekor kırdı ve m2'ye 205 kg yağış düştü.[22]
Ana sel bölgesi, Hırvatistan ile Bosna-Hersek arasında sınırı teşkil eden ve Sırbistan'ın başkenti Belgrad'da Tuna Nehri ile birleşen Sava Nehri ile Bosna-Sırbistan sınırının bir bölümünü oluşturan Drina Nehri bölgesi oldu.[23] 14 Mayıs günü, yoğun yağış dağlık bölgelerde toprağın suya doymasına, derelerin taşmasına ve birçok heyelan zincirinin oluşmasına neden oldu. 15 Mayıs perşembe günü Sava nehri ve birkaç kolunun su seviyesi ani ve kontrolsüzce yükseldi ve nehir kıyısındaki köy ve kasabalarda su baskınları ve taşkınların meydana gelmesine neden oldu. 17 Mayıs pazar günü, yağış bir miktar azaldı ve yardım ve kurtarma çalışmalarının kolaylaşmasını sağladı. 18 Mayıs'ta siklon kuzeybatıya yöneldi.[20]
Bosna-Hersek ve Sırbistan can ve mal kaybı açısından sel felaketinden en çok etkilenen ülkeler oldu. Her iki ülkede de aşırı yağışlar sonucu toprak kaymaları meydana geldi, on binlerce insan evlerinden tahliye edildi ve birçok nehir taştı. Romanya, Hırvatistan ve Slovakya'da can kayıpları yaşandı. Avusturya, Bulgaristan, Macaristan, İtalya ve Polonya ise fırtına'dan etkilendi.[24]
Bosna-Hersek, Sırbistan ile birlikte selden en çok etkilenen ülke oldu. Resmî rakamlara göre 24 kişi öldü, onlarca kişinin kaybolduğu duyuruldu.[25] Üçlü Devlet Konseyi Başkanı Bakir İzzetbegoviç âcil yardım çağrısı yaptı ve ülke genelinde olağanüstü hâl ilan edildi.[13] Ayrıca, 20 Mayıs 2014'te ulusal yas ilan edildi.[17] Selden en çok etkilenen kuzey ve kuzeydoğudaki Saraybosna, Zenica-Doboj ve Tuzla Kantonu sular altında kaldı.[26] Sava ve Bosna Nehri taştı. Selin ardından ülke genelinde çok sayıda şehirde meydana gelen toprak kayması nedeniyle birçok ev yıkıldı, bazı yollar trafiğe kapandı. Bosna Hersek Hükûmeti 500 bin kişinin evlerini terk ettiğini ve 950 bin kişinin ise tahliye edildiğini açıkladı.[27][28] Ülke'nin kuzeyindeki Oraşye kentinde sel felaketi sonrası 19 mahkûm cezaevinden firar etti.[3]
Selden en çok etkilenen yerlerden biri olan Maglaj'da kentin tamamı sular altında kaldı, bir camii ile birlikte birçok ev yıkıldı.[29] Şehre iki ayda düşmesi gereken yağış, 48 saatte yağdı.[25] Zavidoviçi kentinde bir köprü Bosna Nehri üzerine yıkıldı.[30] Saraybosna'daki Miljacka Nehri tarihinin en yüksek seviyesine yükseldi.[26] Hrasno Donje köyü'nün Parići mezrası ve Kalesija kasabası toprak kaymaları sebebiyle altyapı ciddi zarar gördü ve birçok ev yıkıldı.[31]
Bosna Hersek Mayınları Kaldırma Merkezi (BH MAC), yaşanan heyelânlar ve suların taşınması sonucu, 1991-1999 yılları arasında yaşanan Yugoslavya Savaşları ve Bosna Savaşı döneminde yerleştirilen bir milyon civarında kara mayınınından 120.000 tanesinin 900 kilometrekarelik bir alana yayıldığı yer değiştirdiğini açıkladı.[32][33]
Sırbistan, sel felaketinde en büyük tahribatı yaşayan ülke oldu. Seller sebebiyle 51 kişi öldü, 30.000 kişi tahliye edildi.[34] Sırbistan Başbakanı Aleksandar Vuçiç, sel felâketini "Son 100 yıl içerisinde Sırbistan'ın başına gelmiş en büyük doğal âfet" olarak nitelendirdi ve ülke genelinde olağanüstü hâl ilan edildiğini açıkladı.[35] Bunun yanında, 21-22-23 Mayıs tarihlerinde ulusal yas ilan edildi ve tüm Sırbistan bayrakları yarıya indirildi.[36]
En büyük zarar kuzeybatıdaki Obrenovac şehrinde yaşandı. Sava Nehri'nin taşması sonucu kentin %90'ı sular altında kaldı ve 24.000 kişi evlerinden tahliye edildi. Obrenovac'te yer alan ve ülkenin %50'sinin elektriğini sağlayan Nikola Tesla Elektrik Santrali kum torbaları ve oluşturulan setler ile sel sularından korundu.[37]
Birkaç küçük nehrin yer aldığı ve dağlar arasında bir vadide kurulan Maçva İlçesi'nin Krupanj kasabasında sel ve toprak kaymaları nedeniyle 500 hâne ciddi hasar gördü ve 20 tanesi oturulamaz hâle geldi.[38] Valjevo şehrine bağlı Rebelj köyü, heyelanlar nedeniyle haritadan silindi.[39]
Hırvatistan, Sırbistan ve Bosna-Hersek'e göre sellerden daha az ölçüde etkilendi.[40] En ciddi hasar güney Slavonya bölgesinde meydana geldi. Sava Nehri üzerindeki set Rajevo Selo ve Raçinovci kasabalarının yakınlarında yıkıldı ve bu bölgeden binlerce kişi tahliye edildi. 19 Mayıs itibarıyla, Hırvatistan'ın doğu bölgelerinde yaşayan 15.000 kişinin evlerinden tahliye edildiği açıklandı.[41] Seller nedeniyle iki kişi öldü ve bir kişi sele kapıldı.[42]
Bu alt başlığın genişletilmesi gerekiyor. Sayfayı düzenleyerek yardımcı olabilirsiniz. |
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.