Önce senaryosu sonra romanı yazılan filmler

Önce senaryosu sonra romanı yazılan filmler (İngilizce: Novelization)

"Önce senaryosu sonra romanı yazılan filmler"e bir örnek. Jacques Tati'nin 1953'te yönettiği "Les Vacances de M. Hulot" (Bay Hulot'nun Tatili) adlı filmin afişi (solda), 1958 yılında Jean-Claude Carrière'nin bu filme dayanan aynı adlı romanı (ortada) ve 1974 yılında bu romanın Türkiye'de Milliyet Yayınları'ndan "Tatil Günleri" adıyla çıkan çevirisi.

Sinema başlangıcından beri edebiyatla yakın bir etkileşim içinde olmuş ve sayısız roman, hikâye ve oyun sinemaya uyarlanmıştır. Ancak bazı durumlarda bunun tersi de gerçekleşmiş ve filmlerin senaryolarından romanlar, resimli romanlar ve tiyatro oyunları da yazılmıştır. Bunlar genellikle bir pazarlama stratejisinin ürünleri olmuşlardır. Gişede başarılı olması beklenen bir filmin başarısını desteklemek veya garanti altına almak için ısmarlanan romanlar olduğu gibi zaten başarı kazanmış bir filmin rüzgârından yararlanarak ekstra gelir elde etmek için de bu yola başvurulduğu olmuştur. Bu romanların yayım tarihlerinin özel zamanlara denk getirilmesine de çalışılmıştır. Örneğin ünlü Aşk Hikayesi filminin senaryosundan bir roman oluşturulmak istenmiş ve yine filmin senaristine ısmarlanan roman özellikle 'Sevgililer Günü"nde piyasaya verilmiş ve beklendiği gibi bir bestseller olmuştur. Benzer şekildeki diğer filmlerin senaryolarından uyarlanmış romanlar da aşağı yukarı filmin gösterime çıktığı aynı yıl veya en geç bir sonraki yıl yayımlanmışlardır. Bu romanlar çoğunlukla ve doğal olarak filmle aynı adı taşıyorlardı. Bazı filmler ise kendileri birer roman uyarlaması oldukları halde ayrıca farklı yazarlar tarafından film romanları da çıkartılmıştır, buna bir örnek Ay Harekatı filmidir.

Önce senaryosu sonra romanı yazılan filmlerin bir listesi aşağıdadır:

Yıl	Filmin özgün adı	Filmin Türkçe adı	Filmin senaristi	Kitabın yazarı	Kitabın yayımlandığı yıl	Notlar
1949	The Third Man	Üçüncü Adam	Graham Greene	Graham Greene	1950	Yazar Graham Greene önce senaryoyu yazmış, ertesi yıl, 1950'de senaryosuna bir ön hazırlık olarak yazdığı kısa romanını kitap halinde de yayımlamıştı.
1953	Les Vacances de M. Hulot	Bay Hulot'nun Tatili	Jacques Tati-Henri Marquet	Jean-Claude Carrière	1958	Jacques Tati'nin 1953'te yönettiği filmin romanı 1958'de Fransa'da yayımlandı. Kitabı Pierre Etaix resimlemişti. Roman Türkiye'de 1974'te Milliyet Yayınları'ndan Tatil Günleri adıyla çıktı.
1955	Mr. Arkadin / Confidential Report	Ölüm Raporu	Orson Welles (kendi hikâyesinden)	Maurice Bessy	1955	Filmin karakterleri zaten Üçüncü Adam filmine dayanıyordu. Romanın yazarının da Orson Welles olduğu belirtilmiştir, oysa roman Maurice Bessy adlı bir gölge yazar tarafından Fransızca yazılmıştır. İngilizceye sonradan çevrilmiştir.[1]
1961	Tintin et le mystère de la Toison d'Or	Tenten ve Altın Post	André Barret (Hergé'in karakterlerinden)	Francis Boucrot	1962	Konusu Türkiye'de geçen ve 1961 yılında çevrilen filmin ardından, filmden alınan renkli ve siyah-beyaz fotoğraflarla bir tür fotoroman tarzında büyük boy bir film kitabı da oluşturulmuştur.
1961	The Misfits	Uygunsuzlar	Arthur Miller	Arthur Miller	1961	Görünüşte roman formatındaki kitabının önsözünde yazar Arthur Miller, bu alışılmadık formatın yeni bir deneme olduğunu, kitabının roman, oyun ve senaryo formatlarının dışında olduğunu belirtmiştir. (The Misfits, Dell Publishing Co. Inc.,New York)[2]
1963	Charade	Öldüren Şüphe	Peter Stone	Marc Behm	1963	Film, Peter Stone'un "Redbook" dergisinde yayımlanan "The Unsuspecting Wife" (Kuşkulanmayan Zevce) adlı kısa hikâyesinden uyarlanmıştır. Senaryoyu da yine Peter Stone kendi öyküsünden uyarlayarak yazmıştır. Sonradan çıkan romanının gölge yazarı Marc Behm olmakla birlikte, kapağında yazarın Peter Stone olduğu belirtilmiş, roman Marc Behm'e ithaf edilmiştir.[3]
1964	The Fall of the Roman Empire	Roma İmparatorluğu'nun Çöküşü	Ben Barzman, Basilio Franchina, Philip Yordan	Harry Whittington	1964	Filmin özgün senaryosuna dayanarak Harry Whittington tarafından yazılan aynı adlı bir roman da o yıl piyasaya verilmişti.
1966	Fantastic Voyage	Fantastik Yolculuk	Isaac Asimov	Isaac Asimov	1966	Roman Türkiye'de Kan Damarlarında Yolculuk adıyla yayımlandı
1968	2001: A Space Odyssey	2001 Uzay Yolu Macerası	Stanley Kubrick ve Arthur C. Clarke	Arthur C. Clarke	1968	Senaryo ve roman atbaşı gitmiş ve birbirinden alıntılar olmuştur.
1970	Love Story	Aşk Hikayesi	Erich Segal	Erich Segal	1970	Erich Segal Paramount'a önce senaryoyu yazdı. Filmin promosyonu için şirket yazardan bir de filmin romanını yazıp "Sevgililer Günü"ne yetiştirmesini istemişti. Filmden önce çıkan roman bestseller oldu.
1971	Summer of '42	Yaz Günüydü	Herman Raucher	Herman Raucher	1971	Filmden önce çıkan roman bestseller oldu. Roman Türkiye'de En Tatlı Yaz adıyla 1972'de çıktı.
1971	Harold and Maude	Harold ve Maude	Colin Higgins	Colin Higgins	1971	Higgins kendi özgün senaryosunu filmle aynı yıl roman haline getirdi. Film tiyatroya da uyarlandı, Türkiye'de de defalarca sahnelendi.
1978	Capricorn One	Hükmedenler (film)	Peter Hyams	Bernard L. Ross(İngiltere)/Ron Goulart (ABD)		Filmin popüler olmasından sonra biri İngiltere'de Bernard L. Ross, diğeri de ABD'de Ron Goulart tarafından olmak üzere iki kez romanı yazılmıştır.[4]
1978	The Deer Hunter	Avcı	Deric Washburn/Michael Cimino	E. M. Corder	1979	Senaryodan ertesi yıl roman haline getirildi.
1978	Halloween	Yabancı	John Carpenter, Debra Hill	Curtis Richards	1979	ABD'de "Bantam Books" tan çıktı.
1979	Moonraker	Ay Harekatı	Ian Fleming	Christopher Wood	1979	Moonraker filmi bir roman uyarlamasıydı ve senaryosu Ian Fleming tarafından 1955 tarihli kendi romanından uyarlanıp yazılmıştı. Ancak 1979'da bir de filmden uyarlanan roman piyasaya verildi. Romanın adı biraz değiştirilmiş ve "James Bond and Moonraker" yapılmıştı.
1988	Tucker: The Man and His Dream	Tucker	Arnold Schulman, David Seidler	Robert Tine	1988	"Pocket Books"'tan filmle aynı yıl çıktı.
1989	The Abyss	Işığın Bittiği Yer/Derinlik Sarhoşluğu	James Cameron	Orson Scott Card	1989	James Cameron'ın senaryosunu yazıp yönettiği bu filmden uyarlanan roman, Orson Scott Card tarafından yazıldı ve aynı yıl piyasaya verildi.
2006	Ultraviolet	-	Kurt Wimmer	Yvonne Navarro	2006
2006	Zwartboek	Kara Kitap	Gerard Soeteman, Paul Verhoeven	Laurens Abbink Spaink	2006

Kaynakça

1. "Discovering Orson Welles/Jonathan Rosenbaum" (İngilizce). books.google.com. Erişim tarihi: 25 Ağustos 2010.
2. Miller, Arthur (1961). The Misfits. Dell Publishing Co. Inc.,New York. ss. sayfa 7.
3. "Charade (1963) Stanley Donen" (İngilizce). Twentyfourframes. 15 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ekim 2012.
4. "Novelisations and Capricorn One" (İngilizce). MC journal. 3 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Nisan 2009.