Veri işleme

Veri işleme, anlamlı bilgiler üretmek için veri öğelerinin toplanması ve manipüle edilmesidir.^[1] Bu konu bilgi işlemenin,"bir gözlemci tarafından tespit edilebilen herhangi bir şekilde bilginin değişimi (işlenmesi)" bir alt kümesi olarak düşünülmektedir..

Veri İşleme (VP/DP (Data Processing)) terimi, veri işleme uygulamalarının çalışmasından sorumlu bir organizasyon içindeki bir işlemi ifade etmek için de kullanılmıştır.^[2]

Veri İşleme Fonksiyonları

Veri işleme süreci birçok süreçten geçerek meydanı gelmektedir. Bu süreç gerçekleşirken aşağıdaki adımlardan yararlanılmaktadır.

1. Doğrulama (Validation) - Sağlanan verilerin doğru ve alakalı olmasını sağlamak için kullanılır.
2. Sıralama (Sorting) - Öğeleri belirli bir sırayla ve farklı kümeler halinde düzenlemesi işlemidir.
3. Özetleme (Summarizaton) - Ayrıntılı verileri ana noktalarına indirgenmesi işlemidir.
4. Toplama (Aggregation) - Birden çok veri parçasının birleştirildiği fonksiyondur.
5. Analiz (Analysis) - Verilerin toplanması, düzenlenmesi, analizi, yorumlanması ve sunulması işlemleridir.
6. Raporlama (Reporting) - Ayrıntıları, özet verileri veya hesaplanmış bilgileri listeleme işlemidir.
7. Sınıflandırma (Classification) - Verilerin çeşitli kategorilere ayrılması işlemidir.

Tarihçe

El ile Veri İşleme

Veri işleme terimi1950'lerden itibaren kullanılmaya başlamasına rağmen,^[3] veri işleme işlevleri bin yıldır manuel olarak (el ile) gerçekleştirilmektedir. Bunlara en iyi örnek, deftere işlemleri kayıt etme, bilanço ve nakit akış tablosu verilebilir. Tamamen manuel yöntemler, mekanik veya elektronik hesap makineleri ile geliştirilmiştir0,. Görevi elle veya hesap makinesi kullanarak hesaplama yapmak olan kişiye/ çalışana "bilgisayar" denilmiştir. Bireylere yönelik ilk veri toplama programı, 1890'da Birleşik Devletler tarafından düzenlenen nüfus sayımı olarak bilinmektedir. Bu programda form üzerindeki uygun kutuya bir kontrol yapılarak bir dizi soru cavaplanmıştır. Daha önceleri, 1850'den 1880'e kadar olan zamanda ise Nüfus Sayım Bürosu, gereken sınıflandırma kombinasyonlarının artan sayısı nedeniyle giderek daha karmaşık hale gelen bir hesaplama sistemi kullanmıştır. Tek bir çetele yalnızca sınırlı sayıda kombinasyon kaydedilebilmiştir. Bu nedenle programları birbirinden bağımsız sayımlar için 5 veya 6 kez ele almak gerekmiştir.^[4] Manuel işleme yöntemlerini kullanarak 1880'de ki nüfus sayımının sonuçlarını yayınlamak 7 yıldan fazla sürmüştür.^[5]

Otomatik Veri İşleme

Otomatik veri işleme terimi, ilk olarak Herman Hollerith'in geliştirdiği 1890'da Birleşik Devletler Nüfus Sayımı için delikli kart ekipmanı uygulaması gibi birim kayıt ekipmanı aracılığıyla gerçekleştirilen işlemlerde ortaya atılmıştır. Hollerith'in delikli kart ekipmanını kullanarak, Nüfus Sayımı Ofisi 1890'da nüfus sayımı verilerinin çoğunu 2 ila 3 yılda tablo haline getirmeyi başarmıştır. Bu sistemin kullanılması sonucunda, form içeresinde bir önceki seçimlerin (1880) 2 katı kadar soru olmasına rağmen işlem maliyetlerinde yaklaşık 5 milyon dolar tasarruf edilmiştir.^[5]

Elektronik Veri İşleme

Bilgisayarlı veri işleme veya Elektronik veri işleme, bağımsız ekipman parçaları yerine kullanılan bir bilgisayarla daha sonraki gelişmelerin bağımlı şekilde oluşmasını temsil etmektedir. Nüfus Sayımı Bürosu, 1952'de teslim edilen bir UNIVAC I sistemini kullanarak 1950'de Amerika Birleşik Devletleri Nüfus Sayımı için elektronik bilgisayarları ilk kez sınırlı olarak kullanılmıştır.^[4]

Diğer Gelişmeler

Veri işleme terimi yerini çoğunlukla daha genel terim olan bilgi teknolojisine (BT) bırakmıştır.^[6] Veri işleme terimi, genellikle eski teknolojileri düşündürmektedir. Örneğin, 1996'da Veri İşleme Yönetimi Derneği (VİYD) adını Bilgi Teknolojisi Uzmanları Derneği olarak değiştirilmiştir. Ayrıca, iki terimde yaklaşık olarak aynı anlama gelmektedir.

Kullanım Alanları

Ticari veri işleme

Ticari veri işleme, büyük hacimde girdi verisi, nispeten az hesaplama işlemi ve büyük hacimde çıktı içermektedir. Bir sigorta şirketinin on veya yüz binlerce poliçenin kaydını tutması, faturaları yazdırması ve postalaması ve ödemeleri alıp postalaması işlemleri bu veri işleme türüne örnek olarak verilebilmektedir.

Veri Analizi

Bilim ve mühendislikte, veri işleme ve bilgi sistemleri terimleri çok geniş kabul edilmektedir. Veri işleme terimi tipik olarak ilk aşama için kullanılmaktadır. Ardından genel veri işlemenin ikinci aşamasında bir veri analizi yapılmaktadır. Tipik bir genel iş ortamında daha az sıklıkla gözlemlenen özel algoritmalar ve istatistiksel hesaplamalar kullanmaktadır. Veri analizi için, SPSS veya SAS gibi yazılım paketleri veya DAP, PSPP gibi ücretsiz versiyonları sıklıkla kullanılmaktadır.

Kaynakça

1. French, Carl. Data Processing and Information Technology (İngilizce). Thomson Learning. ISBN 978-1-84480-100-8. 25 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mayıs 2021.
2. Illingworth, Valerie (1997). A dictionary of computing. Internet Archive. Oxford ; New York : Oxford University Press. ISBN 978-0-19-280046-6.
3. "Google Books Ngram Viewer". books.google.com (İngilizce). 25 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mayıs 2021.
4. Truesdell, Leon Edgar; Census, United States Bureau of the (1965). The Development of Punch Card Tabulation in the Bureau of the Census, 1890-1940: With Outlines of Actual Tabulation Programs (İngilizce). U.S. Government Printing Office.
5. Bohme, Frederick G. (1991). 100 Years of Data Processing: The Punchcard Century (İngilizce). U.S. Department of Commerce, Bureau of the Census, Data User Services Division. 28 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mayıs 2021.
6. "Google Books Ngram Viewer". books.google.com (İngilizce). 25 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mayıs 2021.