Vale

Vale (Gürcüce: ვალე; okunuşu: “vale”), Gürcistan’ın Samtshe-Cavaheti bölgesinde, Ahaltsihe Belediyesi’nde bir kasabadır. Potshovi Çayı’nın sağ yakasında, Eruşeti Dağı’nın kuzey eteğinde, deniz seviyesinden 1.200 metre yükseklikte yer alır. Ahaltsihe kentine 12 km uzaklıktadır.

Cakismani Manastırı

Vale kasabasının girişi

Tarihçe

Vale, erken ve geç orta çağda Gürcü krallığı sınırları içinde yer alıyordu. Gürcü atabeglerin yönettiği Samtshe-Saatabago sınırları içindeyken 16. yüzyılın ikinci yarısında Osmanlılar ele geçirdi. 1595 tarihli Osmanlı mufassal defterine göre Vale, Ahısha livasının Kuzay nahiyesinin bir köyü ve bu nahiyenin idari merkeziydi. Osmanlı idaresinin de Vale (والی) olarak kaydettiği köyde 56 hane yaşıyordu. Büyük bir köy olan Vale’de vergi vermekle yükümlü hane reisleri Elia, Davita, Mamula, Revaza, Davit, Grigola, Vardzela, Gela, Badura, Kikola, Gogiça, Zuraba, Bakar gibi adlar taşıyordu. Her hanenin ispenç vergisi vermesi, Vale’nin bir Hristiyan köyü olduğunu göstermektedir. Köyde buğday, arpa, çavdar, darı, nohut, keten ve sebze yetiştiriliyor, şarapçılık ve arıcılık yapılıyor, domuz besleniyordu.^[1] Vale, 1828-1829 Osmanlı-Rus Savaşı sırasında Çarlık Rusyası’nın eline geçti ve yeniden bu imparatorluğun bir parçası olan Gürcistan’a katıldı.

Vale Meryem Ana Kilisesi

Vale’deki en önemli tarihsel eser Cakismani Manastırı’dır. Manastırın ana kilisesi 9-10. yüzyılda inşa edilmiştir. Vale Meryem Ana Kilisesi ise 10. yüzyılda inşa edilmiş kubbeli bir kilisenin 16. yüzyılda yeniden yapılmasıyla ortaya çıkmıştır.^[2] Köyde 19. yüzyılda inşa edilen cami günümüze sağlam ulaşmış ama kullanılmamaktadır.^[3] Bu yapıya 2012 yılında kültürel miras anıtı statüsü verilmiştir.^[4]

Nüfus

2014 yılı verilerine göre köyde 3.646 kişi yaşıyordu.

Sayım tarihi	Nüfus	Erkek	Kadın
2002	5.031	--	--
2014	3.646	1.763	1.883

Kaynakça

1. "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; I. cilt (1947), s. 33, II. cilt (1941), s. 37". 22 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ocak 2021.
2. Samshe-Cavaheti (Gürcüce), Yazarlar (Dali Nikolaişvili, Davit Sartania, Avtandil Ucmacuridze, Lamzira Lağidze, Vaja Trapaidze, Tinatin Nanobaşvili), Tiflis, 2016, s. 94 26 Eylül 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-0-8626-7
3. Nebi Gümüş - Nicole Kancal-Ferrari, Ahıska Bölgesindeki Türk İslam Mimarı Yadigarları, İstanbul, 2019, s. 446, ISBN 978-975-17-4362-6.
4. "Camilere Kültürel Miras Anıtı Statüsü Verildi" (Gürcüce)