Tonalit

Tonalit, faneritik (kaba taneli) dokuya ve felsik bileşime sahip magmatik, plütonik (sokulum yapan) bir kayadır. Feldspat, plajiyoklaz (tipik olarak oligoklaz veya andezin) olarak bulunur ve alkali feldspat toplam feldspat içeriğinin %10'undan azını oluşturur. Kuvars (SiO₂), kayaçtaki toplam kuvars-alkali feldispat-plajiyoklas-feldspatoid (QAPF) içeriğinin %20'sinden fazlasını oluşturur.^[1][2] Amfiboller ve biyotit yaygın yardımcı mineralleridir.^[3]

İsveç, Tjörn'den kırmızı granit gnays üzerindeki bir tonalit parçası

Tonalit alanının vurgulandığı QAPF diyagramı

Daha eski kaynaklarda tonalit bazen kuvars diyorit ile eşanlamlı olarak kullanılır. Bununla birlikte, mevcut IUGS sınıflandırması tonaliti %20'den fazla kuvarsa sahip olduğunu belirtirken, kuvars diyoritin içindeki kuvars oranı %5 ila %20 arasında değişir.^[1]

Adı, İtalya ve Avusturya Alpleri'ndeki Tonale Geçidi'nden türetilmiştir. İsim ilk olarak 1864 yılında Gerhard vom Rath tarafından kullanıldı.^[4] Adamellit terimiyse ilk olarak A. Cathrein tarafından 1890'da İtalya Monte Adamello'da ortoklaz taşıyan bir tonalit (muhtemelen bir granodiyorite) için kullanıldı ancak daha sonra kuvars monzonit şeklinde isimlendirildi. Adamellit günümüzde kullanımdan kalkmış bir terimdir.^[5]

Tronjemit, adını Norveç'in üçüncü büyük şehri Trondheim'dan alan, tek mafik mineral olarak küçük biyotit içeren, ortoklaz eksikliği olan ve sodyum açısından zengin bir tonalit çeşididir.^[6]

Tonalitler, granodiyoritler ile birlikte, yitim zonlarının üzerinde oluşan kalk-alkali batolitlerin karakteristiğidir.^[7]

Kaynakça

1. Le Bas (1991). "The IUGS systematics of igneous rocks". Journal of the Geological Society. 148 (5): 825-833. doi:10.1144/gsjgs.148.5.0825.
2. "Rock Classification Scheme - Vol 1 - Igneous" (PDF). British Geological Survey: Rock Classification Scheme. 1: 1-52. 1999. 27 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 2 Aralık 2022.
3. "tonalite". A dictionary of geology and earth sciences. Fourth. Oxford: Oxford University Press. 2013. ISBN 9780199653065.
4. "tonalite". Glossary of geology. Fourth. Alexandria, Virginia: American Geological Institute. 1997. ISBN 0922152349.
5. Streckeisen (1 Mart 1976). "To each plutonic rock its proper name". Earth-Science Reviews. 12 (1): 1-33. doi:10.1016/0012-8252(76)90052-0.
6. Jackson 1997.
7. Castro (September 2013). "Tonalite–granodiorite suites as cotectic systems: A review of experimental studies with applications to granitoid petrogenesis". Earth-Science Reviews. 124: 68-95. doi:10.1016/j.earscirev.2013.05.006.

Dış bağlantılar

• Wikimedia Commons'ta Tonalite ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur