Temmuz Günleri

Temmuz Günleri, 1917 yılında Rusya’da Sankt-Peterburg şehrinde 3 - 7 Temmuz günleri (Jülyen takvimine göre)^[1] arasında meydana gelen olayları anlatır. Olaylarda askerler ve sanayi işçileri Geçici Hükûmete karşı yoğun protesto gösterileri düzenlemişlerdir. Gösterilerin örgütlenmesinde bulunmamalarına rağmen Bolşevikler çoğu kendi parti sempatizanlarından oluşan gösterilere öncülük yapmaya çalışmışlar ve kontrol altına almaya çalışmışlardır. Geçici Hükûmete bağlı ordu birlikleri göstericileri ateş açarak dağıtmış ve Bolşeviklere karşı saldırılarda bulunmuşlardır. Bolşeviklerin lideri Lenin yeraltına çekilmiş ve çok sayıda Bolşevik önder tutuklanmıştır.^[2][3] Temmuz Günleri, Ekim Devrimi öncesinde Bolşeviklerin büyümesinde ve etkisinde bir düşüş dönemine karşılık gelir.

4 Temmuz 1917 günü Petrograd'da göstericilere ateş açılıyor

Sebepleri

Olayların doğrudan sebebi Haziran ayı sonunda ve Temmuz ayı başındaki gelişmelerdi. 1917 Şubat Devriminden sonra Çarlık devrilmiş ve yerine hem Çarlık Duması'ndaki milletvekillerinden oluşan Geçici Hükûmet, hem de Çarlık rejimine karşı ayaklanan işçi, köylü ve askerlerin örgütlendiği Sovyetler iktidarı oluşmuştu. Bu ikili iktidar döneminde Geçici Hükûmet halkta büyük yılgınlık yaratan savaşa son vermemiş, tersine cepheye asker sevkiyatını artırmıştır. İtilaf Devletlerine verdikleri sözlerine yerine getirmek isteyen ve halkın barış çağrılarına kulak vermeyen hükûmetin ve özellikle Savaş Bakanı Aleksandr Kerenski’nin aldığı karar cepheden gelen yenilgi haberleriyle birlikte büyük kargaşaya ve gösterilere yol açar. Geçici Hükûmetin önemli bir kanadını oluşturan Kadetler hükûmetten çekilmekle tehdit ederek hükûmetteki Menşevik ve SR’ları hükûmeti düşürmekle tehdit edecektir. Hükûmet bir kriz içindedir.

Gösteriler

16 Temmuz günü Petrograd’da kendiliğinden bir gösteri patlak verir. Gösteri şehirdeki 1. Makinalı Tüfek Birliği tarafından başlatılır. Bu birliğin çağrısı şehirdeki diğer birlikler tarafından da benimsenir ve Bütün İktidar Sovyetlere sloganıyla gösteriler başlar. Gösterilere fabrika işçileri dahil olur. Sovyetlerde yönetimde bulunan Menşevik ve SR’lar ise gösterileri yasa dışı ilan eder ve engellemeye çalışır.

Bolşevikler çoğunluğu kendi partisinin tabanını oluşturan göstericilerin eylemlerini kontrol altına almak ve barışçıl bir gösteri yapılmasını sağlamak için eylemlere örgütlü bir şekilde katılma kararı alır. 17 Temmuz akşam üstü 500 bin işçi, asker ve halktan oluşan göstericiler barışçıl bir şekilde isteklerini dile getirirler. Moskova, Nijni Novgorod, Krasnoyarsk ve diğer şehirlerde de benzer gösteriler yapılır.

Ancak gösteriler sürerken Geçici Hükûmete bağlı Rus Ordusuna bağlı askeri birlikler barışçıl göstericilere silahlarla saldırırlar. Müdahale sonucunda 700 kişi hayatını kaybeder. Çok sayıda yaralı vardır. Geçici Hükûmet ve Sovyetlerde çoğunlukta olan Menşevik ve SR’lar gösterilerin dağıtılmasını savunurlar. O döneme kadar gelişen Bolşevik örgütlenmesinden ve devrimci propagandanın yayılmasından şikayet eden Geçici Hükûmet bileşenleri bu olayları fırsat bilerek Bolşevikleri bastırmaya yönelirler. Bolşevikler liderler yakalanmaya başlar, işçiler toplu şekilde tutuklanır. 18-19 Temmuz günlerinde Bolşevik yayın organı Pravda’nın basıldığı matbaa basılarak tahrip edilecek, daha sonra Bolşevik Merkez Komitesinin toplandığı bina saldırıya uğrayacaktır. 19 Temmuz günü Geçici Hükûmet bir emir yayınlayarak Lenin’in yakalanması talimatı tüm güvenlik güçlerine iletilir. 20 Temmuz günü Petrograd’da tamamen kontrolün sağlanması için cepheden gönderilen Geçici Hükûmete bağlı birlikler şehre girer.^[4]

Bolşevik katılımı

Göstericilerin eylemlerde attıkları slogan Bolşeviklerin sloganıdır. Bolşevikler tarafından Geçici Hükûmete karşı kullanılan “Bütün İktidar Sovyetlere” sloganı eylemlerde benimsenmiş ve etkili olmuştur. Gösterilere Bolşeviklerin katılımı sıradan Bolşevik üye ve sempatizanlarının Merkez Komiteye baskıları sonucu gerçekleşmiş ve Merkez Komite eylemlerin kontrol altına alınabilmesi için dahil olma kararı almıştır. Merkez Komitesinin katılım kararının ardından cepheden Bolşevik birlikler destek amacıyla getirilmiş, şehirde kilit yerlerde güvenlik önlemleri alınmıştır. Temmuz Günleri sırasında Bolşevik Merkez komitesindeki iç tartışmalara dair herhangi bir belge elde yoktur. Bu dönemde iktidarın alınmasının denenmesini önerenler olduğu ileri sürülmektedir. Bu yönde görüş bildirenlerin Bolşevik Askeri Örgütünden Nikolai Podvoisky ve Vladimir Nevsky, Petersburg Parti Komitesinden Volodarsky, Vyborg İlçe Örgütünden Martin Latis olduğu ve Merkez komitenin kitlelere engel olma yönündeki kararını eleştirdikleri ileri sürülmektedir. Parti yönetimindeki diğerleri ve özellikle Lenin olayları izleyerek henüz iktidarın alınmasına teşebbüs etmek için erken olduğuna karar vererek eylemlerin kontrol altına alınmasını savunmuşlardır.^[5]

Sonuçlar

Geçici Hükûmetin artık başında olan Kerenski, Lenin ve diğer önde gelen Bolşeviklerin tutuklanmasını emreder. Buna gerekçe olarak bu kişilerin Alman ajanı olduklarını ve olay çıkartmak için alman desteğine sahip olduklarını iddia eder.^[6] Lenin yeraltına inecek ve Finlandiya’ya kaçacak ancak Bolşevik liderlerden Troçki ile Anatoli Lunaçarski başta olmak üzere çoğu yakalanacaktır. Kornilov Olayına dek hapiste kalacaklardır.

Geçici Hükûmetin içinde bulunduğu kriz Başbakan Prens Lvov’un istifasıyla tırmanır. 21 Temmuz günü Kerenski başbakan olur. Sovyet yönetimindeki SR ve Menşevikler de Geçici Hükûmetin otoritesini tanıması üzerine Sovyetler resmen boyun eğmiş olacaktır. Gösterilerin bastırılmasıyla ikili iktidar dönemi sona erecek ve Geçici Hükûmet iktidarı kesinleşecektir. Bolşevikler açısından devrimin barışçıl yollardan akması engellenmiş ve Sovyet yönetimi de iş birliğine girmiştir. Kornilov Olayını izleyen ve Ekim Devrimine giden dönemde Bolşevikler doğrudan parti örgütlenmesine çağrı yapacak ve sovyet seçimlerini kazanarak iktidarı aldıklarında sovyet iktidarını ilan edeceklerdir.

Kaynakça

1. Gregoryen takvimine göre 16-20 Temmuz
2. A History of Western Society. Chapter Outlines. Chapter 27: The Great Break: War and Revolution, Seventh Edition. John P. McKay, University of Illinois, Urbana-Champaign; Bennett D. Hill, Georgetown University; John Buckler, University of Illinois, Urbana-Champaign
3. "In July 1917, a half-baked Bolshevik uprising against the Government failed. Trotsky went to prison but Lenin escaped to Finland." (Türkçesi: Temmuz 1917’de hükûmete karşı henüz ham bir Bolşevik ayaklanması başarısız olur. Troçki hapse atılacak, Lenin de Finlandiya’ya kaçacaktır.)(Key Themes of the Twentieth Century by Philip Sauvain. s.54)
4. Rabinowitch, Alexander (2004). The Bolsheviks Come to Power: The Revolution of 1917 in Petrograd. Haymarket Books and Pluto Press. ISBN 0-7453-2268-9
5. Bolşevikler bu döneme kadar en etkili siyasi parti olsalar da Sovyet yönetimlerinde çoğunlukta değillerdir. Temmuz Günlerinden sonra Menşevik ve SR’ların iktidara talip olmadıkları işçiler ve askerler tarafından anlaşılacaktır. Bu dönemden sonra Bolşevikler “Bütün İktidar Sovyetlere” sloganını bırakarak “Bütün İktidar Partiye” sloganını benimseyeceklerdir. Kornilov Olayını izleyen dönemde parti, Sovyetler'de çoğunluğu sağlayacak ve Ekim Devrimini gerçekleştirecektir.
6. Uzun yıllar sürgünde bulunan Lenin ve önemli Bolşevik liderler 1917 Şubat Devrimi sonucunda Çarlık rejimi devrildikten sonra bulundukları İsviçre’den Rusya’ya geçmek için Alman İmparatorluğunun izniyle mühürlü bir trenle Rusya’ya geldikleri için sürekli olarak Alman ajanı suçlamalarıyla karşılaşmışlardır. Almanya İmparatorluğu ise en önemli düşmanı olan Rusya İmparatorluğunun içişlerinin daha da karışması için Bolşeviklerin Rusya’ya dönmesine izin vermiştir.