Türkiye İstatistik Kurumu

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), Türkiye Cumhuriyeti Hazine ve Maliye Bakanlığıyla ilişkili bir araştırma kurumu.

Türkiye İstatistik Kurumu

TÜİK
Genel bilgiler
Kuruluş tarihi	25 Nisan 1926 (98 yıl önce) (1926-04-25)[1]
Önceki kurum	Devlet İstatistik Enstitüsü
Adres	Ankara, Türkiye
Personel sayısı	3640 (2013 sonu itibarıyla)[2]
Yıllık bütçe	₺586.861.000 (2022)[3]
Yönetici(ler)	Erhan Çetinkaya, Başkan
Web sitesi	tuik.gov.tr

Tarihçe

Osmanlı döneminde, 1891 yılında Merkezi İstatistik Encümeni olarak faaliyetine başlamıştır. Cumhuriyet dönemine gelindiğinde, Merkezi İstatistik Dairesi adı ile 25 Nisan 1926 tarihli ve 3517 sayılı Merkezi İstatistik Dairesi Hakkındaki Talimatnamenin Meriyetine Vaz'ına Dair Kararname ile kurulmuştur.^[1] 1930 yılında Daire'nin tüm görevleri yeniden düzenlenerek İstatistik Umum Müdürlüğü adını almıştır. 1962 yılında Devlet İstatistik Enstitüsü adını alan Kurum, 18 Kasım 2005 tarihi itibarı ile adı Türkiye İstatistik Kurumu olarak değiştirilmiştir.

İdari Yapılanması

Merkezi Ankara'da bulunan Kurumun, Türkiye genelinde 26 tane Bölge Müdürlüğü bulunmaktadır.^[4]

Görevleri

Kurumun görev ve yetkileri şunlardır:^[5]

• 5429 sayılı Kanunda belirtilen programı hazırlamak.
• Program ile belirlenen istatistikî faaliyetlerin yürütülmesini organize etmek ve uygulanmasını sağlamak.
• Resmî istatistiklerin üretimi sırasında kullanılacak istatistikî yöntemleri, tanımları, sınıflamaları ve standartları, ulusal ve uluslararası normlara uygun olarak belirlemek.
• Ülkenin ekonomi, sosyal, demografi, kültür, çevre, bilim ve teknoloji alanları ile gerekli görülen diğer alanlardaki istatistiklerini derlemek, değerlendirmek, analiz etmek ve yayımlamak.
• Resmî istatistik sonuçlarının bilimsel ve teknik açıklamalarını yapmak.
• İstatistik alanındaki bilimsel araştırma teknikleri ile istatistikî yöntem ve bilgi teknolojilerine ilişkin gelişmeleri takip etmek ve bunların uygulanması için gerekli önlemleri almak.
• İstatistik alanındaki ulusal ve uluslararası öncelikleri dikkate alarak istatistikî veri ihtiyacı duyulan alanları ve veri derleme yöntemlerini ilgili kurum ve kuruluşlarla işbirliği içinde belirlemek.
• Programın kurum ve kuruluşlara verdiği resmî istatistik görevlerinin yerine getirilmesini izlemek, bu kurumlarca üretilen istatistiklerin uluslararası standartlara uygunluğunu incelemek, kalite kontrolünü yapmak ve bu konularda teknik destek ve koordinasyonu sağlamak.
• Kalkınma planları, Cumhurbaşkanınca belirlenen program ve politikalar, ilgili mevzuat ve benimsediği temel ilkeler çerçevesinde, Kurumun orta ve uzun vadeli strateji ve politika çalışmalarını yürütmek; Kurumun stratejik plânlarına, yıllık amaç ve hedeflerine bağlı olarak teşkilât yapısını, hizmet kalite standartlarını, yönetim hizmet ve süreçlerini sürekli geliştirici tedbirler almak.
• Programın uygulanmasına ilişkin Yıllık İzleme Raporlarını hazırlamak.
• İstatistikî bilgilerin saklanmasını, kullanıcıya sunulmasını, bu alanlara ilişkin sistemlerin geliştirilmesini ve bu amaçla ulusal ve uluslararası bir bilgi ağı ve bilgi akış sisteminin oluşturulmasını koordine etmek.
• 5429 sayılı Kanunda belirtilen ulusal kayıt sistemlerinin oluşturulmasında standartları tanımlamak, uygulamak ve kurumlararası koordinasyon ile uygulanmasını sağlamak.
• Uluslararası düzeyde karşılaştırmalar yapmak amacıyla diğer ülkelere veya ülke gruplarına ait göstergeleri takip etmek, değerlendirmek ve gerekli durumlarda yayımlamak.
• İhtiyaç duyulan alanlarda veri üretilmesi, teknik kapasitenin geliştirilmesi ve güçlendirilmesi amacıyla, ulusal ve uluslararası kurum ve kuruluşlarla işbirliği içinde araştırma ve teknik yardım projeleri hazırlamak, geliştirmek ve yürütmek.
• İstatistikle ilgili konularda diğer ülkelerle ve uluslararası kuruluşlarla işbirliğini sağlamak ve uluslararası toplantılar düzenlemek.
• Kanunlarla ve Cumhurbaşkanlığı kararnameleriyle verilen diğer görevleri yerine getirmek.

Başkanlar

№	Başkan	Görev Başlangıcı	Görev Bitişi
1	Camille Jacquart	19 Eylül 1926	20 Ağustos 1929
2	Celal Aybar	24 Eylül 1929	19 Ağustos 1947
3	Şefik Bilkur	22 Aralık 1947	31 Mart 1954
4	Şefik İnan	31 Mart 1954	14 Eylül 1959
5	Mustafa Fotozoğlu	15 Haziran 1960	20 Eylül 1960
6	M. Necati İşcil	1 Ekim 1960	1 Mayıs 1961
7	Sabahaddin Alpat	14 Kasım 1963	14 Kasım 1971
8	Osman Zeki Avralıoğlu	6 Temmuz 1971	7 Ekim 1972
9	Yaşar Yaşer	9 Ekim 1972	17 Temmuz 1975
10	Mehmet Yılmaz Arıyörük	21 Temmuz 1975	25 Ocak 1978
11	Oktay Varlıer	25 Ocak 1978	18 Aralık 1979
12	T. Nihat Güner	24 Aralık 1979	21 Kasım 1985
13	Şefik Yıldızeli	21 Kasım 1985	4 Ağustos 1988
14	Orhan Güvenen	4 Ağustos 1988	21 Aralık 1994
15	Mehmet Kaytaz	22 Aralık 1994	26 Nisan 1996
16	Mehmet Sıddık Ensari	25 Haziran 1996	24 Mart 1998
17	Ömer L. Gebizlioğlu	24 Mart 1998	4 Eylül 1999
18	Şefik Yıldızeli	8 Eylül 1999	11 Temmuz 2002
19	Mehmet Akif Bakır	25 Temmuz 2002	27 Ocak 2003
20	Ömer Demir	7 Şubat 2003	24 Mart 2008
21	A. Ömer Toprak	24 Mart 2008	12 Eylül 2011
22	Birol Aydemir	12 Eylül 2011	15 Şubat 2016
23	Mehmet Aktaş	16 Şubat 2016	18 Nisan 2019
24	Yinal Yağan	18 Nisan 2019	22 Mayıs 2020
25	Muhammed Cahit Şirin	22 Mayıs 2020	15 Şubat 2021
26	Sait Erdal Dinçer	2 Mart 2021	28 Ocak 2022
27	Erhan Çetinkaya	28 Ocak 2022	Görevde

Tartışmalar

2021 yılının Aralık ayında CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu, enflasyon rakamlarının açıklanmasının ardından, Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) Başkanı ile görüşmek istedi, ancak randevunun verilmemesi üzerine kurmayları ile birlikte TÜİK Başkanlığı’na gitti. TÜİK, yönetimi buna rağmen kapıları açmadı.^[6]Selin Sayek Böke kapıdaki görevlilere TÜİK’in sitesinde “Bilgiye nasıl erişilir?” başlığı altında vatandaşların merkez teşkilata gelebileceğinin yazıldığını ve merkez teşkilata geldiklerini belirtti. Engin Özkoç da kapıları açmayarak TÜİK’in yasaları çiğnediğini söyledi.^[7]

Kaynakça

1. "Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK)". www.tuik.gov.tr. 12 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Kasım 2020.
2. "2013 Mali yılı Faaliyet Raporu" (PDF). tuik.gov.tr. 29 Nisan 2014. s. 17. 5 Mart 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2015.
3. "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 31 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 29 Ocak 2022.
4. http://www.tuik.gov.tr/UstMenu.do ^{[ölü/kırık bağlantı]}? metot=yapilanma
5. "Arşivlenmiş kopya". 22 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2020.
6. "TÜİK'in kapılarını Kılıçdaroğlu'na açmamasına sert tepki: 'Kapılarına kilit vurdu!'". 3 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.
7. "Kemal Kılıçdaroğlu TÜİK'e alınmadı". 3 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.

Dış bağlantılar

• Resmî site