Loading AI tools
geleneksel Türk susamlı halka ekmeği Vikipedi'den, özgür ansiklopediden
Simit veya İzmir'de kullanılan ismiyle gevrek,[1] susamla kaplı yuvarlak biçimli ekmeklere verilen genel addır. Türkiye dahil olmak üzere Orta Doğu ve Balkanlar'da yaygın olarak tüketilmektedir.[2]
| Simit | |
|---|---|
.jpg) | |
| Alternatif isim | Đevrek (Bosna-Hersek, Sırbistan), koulouri (Yunanistan), covrig (Romanya), gevrek (Bulgaristan, Türkiye), Turkish bagel (ABD) |
| Ülke(ler) | Türkiye |
| Yaratıcısı | Bizans İmparatorluğu,Selçuklu Devleti, Anadolu Selçuklu Devleti, Osmanlı İmparatorluğu |
| Türü | Ekmek |
| Tipi | Susamlı ekmek |
| Ana malzemeler | Hamur (un, su, maya, tuz), susam |
Arapça samīd سميد "ince bulgur veya irmik" sözcüğünden alıntıdır. Arapça sözcük Aramice/Süryanice samīdā סמידא "un" sözcüğünden alıntıdır. Bu sözcük Akatça aynı anlama gelen samīdu sözcüğünden alıntıdır. Akatça sözcük Akatça samādu "öğütmek" fiilinden türetilmiştir.[3]
İstanbul'a gelen ya da İstanbul'dan doğuya giden kervanların konaklama alanı olarak bilinen İzmit'te yolculara pratik bir yiyecek olarak hazırlanan simit, bu özelliği ile de ilk fast food örneklerinden sayılabilir. Kervanlarda yolculuk yapanların atıştırmalık olarak yanlarına aldıkları simitleri, yol boyunca karşılaştıkları kişilere "Simiti'den" aldıklarını söyledikleri için, bu halka şeklindeki yiyeceğin adı simit olarak kaldı.
Genelde yalnız tüketilen simit, kahvaltı için tercih edildiğinde peynir, çay veya reçelle birlikte de yenebilir. Günümüzde simit, modern fırınlarda ve simitevlerinde hazırlanıp satılabildiği gibi cadde ve sokaklarda satıcılık yapan seyyar satıcılar tarafından bir el arabası içinde de satılır.
Simite Yunanistan'da kuluri (Yunanca: κουλούρι) adı verilir. Bulgaristan'da 'gevrek', Sırbistan'da 'çevrek' ve Romanya'da da 'covrigi' denir.
Selçuklu mutfağında kulice (kiliçe çöreği) (simit) ara yemek olarak tüketilirdi.[4] Ahmed Eflâkî’nin Menâkıbü’l Ârifîn adlı eserinden Selçuklu Anadolusu’nda simidin (kulîce/کلیچه,simîd/سميد) tüketildiği anlaşılmaktadır.[5]
Osmanlı İmparatorluğu dönemi simitten bahseden en eski arşivsel kaynaklarda simidin İstanbul'da 1525'ten beri tüketildiği yazmaktadır.[6] Üsküdar'daki Şer’iyye Sicili'ne göre[7] 1593'te simidin ağırlığı ve fiyatı tarihte ilk kez standartlaştırılmıştır. 17. yüzyıl gezgini Evliya Çelebi, 1630'lu yıllarda İstanbul'da simit satan 70 işletmenin olduğunu yazmıştır.[8] Jean Brindesi'nin İstanbul'daki günlük yaşamı resmettiği, 19. yüzyılın başlarına tarihlenen yağlı boya tablolarında simitçiler görülmektedir.[9] Warwick Goble de 1906'da İstanbul'daki simitçileri resmetmiştir.[10] Zamanla simit ve çeşitleri Osmanlı İmparatorluğu'nun genelinde popüler bir yiyecek olmuştur.
Maya, bir su bardağı ılık suda eritilir. Kabarması için 2-3 saat kadar bekletilir. 1 su bardağı ılık su ile 2 kaşık pekmez karıştırılır. Un, hamur yoğurma kabına alınır. Ortası havuz gibi açıp eritilmiş maya ve tuz ilave edilir. Pekmezli su azar azar eklenerek kulak memesi yumuşaklığında bir hamur yoğurulur. Hamurdan parçalar koparılıp elde yuvarlanarak simit şekli verilir. Derin bir kapta kalan 1 bardak su 1 kaşık pekmezle karıştırılır. Susam, geniş bir tabağa yayılır. Hazırlanan hamurlar pekmezli suya batırılıp çıkarılır (bazı yörelerde bu su kaynatılır, kaynar suya atılan hamur dibe çöker, yüzeye çıktığında alınır), pekmezinin fazlası akıtılır ve fazla kurumadan susama bulanır. Fırın tepsisi hafifçe yağlanıp, simitler aralıklı olarak tepsiye dizilir. Önceden ısıtılmış 200 dereceye ayarlı fırında yaklaşık 30 dakika pişirilir. Sıcak olarak servis yapılır.[11][12]
Ankara Simidi, Türkiye'nin diğer yörelerinde üretilen simitlere göre daha ince, daha küçük, yoğun pekmezli, koyu renkli bir simittir.Ankara Simidinin koyu rengi yanık olmasından değil, pekmezleme işleminin büyük bir ustalıkla yapılarak hamur üzerine yapışması sağlanan pekmezin yarattığı esmerlikten kaynaklanır.[13]
Ankara Simidi Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından tescillenmiş ve coğrafi işaret almıştır.[14]
Bursa'da yapılan simit çeşididir.Bursa simidini diğer bölge ve illerde yapılan simitlerden ayıran özellik hamurun halka hâline getirilmesinin ardından bir süre kaynar pekmez içinde bekletilmesidir.[15]
İstanbul'da yapılan simit çeşididir.[16]
İzmir Gevreği İzmir'de yapılan bir çeşit simittir. İzmir Gevreği Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından tescillenmesi ve coğrafi işaret alması için İzmir Pide ve Gevrekçiler Odası tarafından başvuruda bulunulmuştur.[17] İzmir gevreği 21.01.2021 tarihinde Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından tescillenmiş ve coğrafi işaret almıştır.[18]
İzmit Simidi burgulu, halka biçiminde, üzeri susamla kaplı, rengi sarıdan kahveye dönük, dışı çıtır çıtır, içi yumuşak ve tüketildiğinde kuru gelmeyen bir simittir.Un, su, yaş maya ve tuz karıştırılıp 30-35 dakika yoğrulur. Yoğurma işleminin uzun tutulması simidin lezzeti açısından önemlidir. İstenen miktar (120 gr), ikiye bölünüp 30 cm kadar burgu şekli verilerek uzatılıp birleştirilerek halka şekli verilir. Bu halkalar, önce % 30-40’ı kadar sulandırılmış üzüm pekmezine ardından da susamın içine batırılıp çıkarılır. Daha sonra palet arabalarında yaklaşık olarak 20 dakika bekletilir. Bu bekleme işlemi uzarsa kabaran simidin içi boş olur. Dinlenme süresi bu süreden az olursa da simit incelir. Dinlenen simitler yaklaşık 275 °C derecede taş fırında 7-8 dakika pişirilir. Kısa sürede pişirilmesi istenen renge ve lezzete ulaşılmasını sağlar. İzmit Simidi Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından tescillenmiş ve coğrafi işaret almıştır.[19][20]
Kastamonu Simidi; buğday unu, su, tuz ve yaş ekmek mayasının karışımdan yapılan hamurun, 20-25 dakika dinlendirilmesi, fitil hâline getirilmesi, bağlama yapılması, içerisinde kaynar durumda elma pekmezli veya üzüm pekmezli su bulunan kazanda muamele edilmesi ve fırında pişirilmesi ile elde edilen yöresel bir üründür. Kastamonu Simidi, susam içermemesi nedeniyle “kazan simidi”, “sade simit”, “susamsız simit” ve “kel simit” olarak da bilinmektedir. Ürünün ayırt edici özellikleri simit hamurunun dayanma gücü yani sertliği, fitil hâlindeki hamurun bağlanma yöntemi, ürünün susamsız olması, yüzeyinin parlak, kalın ve gevrek bir kabuğa sahip olmasıdır. Kastamonu Simidi Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından tescillenmiş ve coğrafi işaret almıştır.[21][22]
Şeklinin yassı olmasından dolayı taban simidi adını almıştır. Manisa Taban Simidi un, su, nohut mayası, pekmez ve susamdan oluşan bir simittir. İçeriğinde bulunan nohut mayası nedeniyle tadı tatlımsıdır. Simidin içi beyaz renktedir. Nohut mayası yapımı sırasında kullanılanın dışında ürüne tuz eklenmemektedir. Pekmez susamın simidin yüzeyine yapışması ve kabuğuna renk vermesi amacı ile kullanılır. Sultaniye üzümünden elde edilen pekmez kullanılır.[23]
Manisa Taban Simidi Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından tescillenmiş ve coğrafi işaret almıştır.[14]
Manisa'da yapılan bir simit çeşididir.[24]
Nevşehir Simidi yöre adı ile özdeşleşmiş fırıncılık mamulüdür. Üretim metodu ve dış görünüşü ile farklılaşarak yöreyle ünlenmiştir. Nevşehir Simidi Türkiye’nin diğer illerinde üretilen simit şeklinden farklı olarak dikdörtgene yakın yuvarlak kenarlı olarak üretilir. Ayrıca hamurun mayalandırılmasında Nevşehir ilinin ustalarının hazırladığı doğal günlük nohut mayası kullanılır. Şeker ve tuz eklenmez. Nevşehir Simidi yedi ila on güne kadar bayatlamadan tazeliğini koruyabilir. Nevşehir Simidi Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından tescillenmiş ve coğrafi işaret almıştır.[25][26]
Rize simidi, bublik(booblik veya bublyk)(Rusça:бублик), (Ukraynaca:Búblyk) veya kel simit (Lazca: Kerkeli), susamsız bir simit türüdür. Rize Simidi Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından tescillenmiş ve coğrafi işaret almıştır.[14]
Karabük'ün Safranbolu ilçesinde, 1593 tarihli Üsküdar Şer'iyye Sicili'nde "simid-i halka" adı verildiği bilinen Osmanlı simidi, yaklaşık 4 asırdır değişmeyen lezzetiyle üretilmeye devam ediliyor.[27]
Samsun Simidi, diğer simitlerden lezzet olarak çok büyük farklılıklar göstermektedir. Samsun Simidi'nin, mayası az konulur ve mayalanma süresi kısadır.Hamuru yarı sert olup pekmezle karıştırılır. Üzerine 100 kg undan üretilen simide 20 kg susam kullanılmaktadır.[28]
Samsun Simidi Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından tescillenmiş ve coğrafi işaret almıştır.[14] 20.03.2017 tarihinde 176 sayılı kararla mahreç türünde tescillenmiştir.
Tirilye Kulurisi, kökeni çok eskiye dayanan bir simit çeşididir. Bursa ili Mudanya ilçesi Tirilye mahallesinde yapılır. Orijinali taş fırınlarda pişirilir. Diğer simitlerden farklı olarak pekmez kullanılmaz. Şekli diğer simitlere göre daha büyük ve tam çember şekilli değildir.Rengi açık sarı (altın rengi) renklidir. Üzeri susam kaplıdır.[29]
Eskişehir Simidi Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından 04.04.2022 tarihinde tescillenmiş ve coğrafi işaret almıştır.[30]
Elazığ'da yapılan bir simit çeşididir. Ahududu, portakal, vişne, fıstık, kivili çeşitleri yapılmaktadır.[31]
Muğla Simidi Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından 29.02.2024 tarihinde tescillenmiş ve Muğla için coğrafi işaret almıştır.[32]
Beyaz Arnavut simidi Evliya Çelebi seyahatnamesin de geçen bir simit çeşididir. Yanya’nın bir kazası olan Delvinye (Delvine), Ergiri, Belgrat gezilerinde Arnavut simidinden bahseder.[33]
Bahârlı simit Evliya Çelebi seyahatnamesin de geçen bir simit çeşididir. Galata'da yapılan bir simit çeşidiydi.[34]
Arab gevreği Evliya Çelebi seyahatnamesin de geçen bir simit çeşididir. Manisa'da yapılan bir simit çeşidiydi.[34]
Gurâbiyye gevreği Evliya Çelebi seyahatnamesin de geçen bir simit çeşididir. Kasımpaşa'da yapılan bir simit çeşidiydi.[34]
Nohutlu simit Evliya Çelebi seyahatnamesin de geçen bir simit çeşididir. Arnavutluk’da Elbasan şehrinde yapılan bir simit çeşidiydi.[34]
Simidin içine farklı malzemeler konularak yapılan tost çeşididir.[35]
Çeşme'de [36] ve Karamürsel'de [37] simit ile yapılan bir yiyecektir. Karamürsel Simit Dolması 10.07.2023 tarihinde Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından tescillenmiş ve coğrafi işaret almıştır.[38]
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
