Paleo sanatı

Paleo sanatı (aynı zamanda paleoart, paleo-art veya paleo art olarak da yazılır), tarih öncesi yaşamı bilimsel kanıtlara göre tasvir etmeye çalışan herhangi bir orijinal sanatsal çalışmadır.^[1] Paleo sanatına ait eserler, fosil kalıntılarının temsili veya canlılar ile ekosistemlerinin kurgusal tasvirleri olabilir. Paleo sanatı, genellikle tarih öncesi hayvanların popüler kültürdeki tasvirlerine dayanır ve bu da halkın bu hayvanlara yönelik algısını etkiler ve bu hayvanlara olan ilgiyi artırır.^[2] "Paleo sanatı" kelimesi, diğer gayri resmi anlamda, tarih öncesi sanatın adı olarak çoğunlukla mağara resimlerinde de kullanılır. Bu terimin alternatif kavramı, arkeolojik toplumun alanıdır.^[3]

Sıçrayan Laelap'ler, Charles R. Knight, 1896.

Eski Yunancada "eski" ve "sanat" anlamına gelen paleo kelimelerinin bir birleşimi olan "paleoart" (paleo sanatı) terimi, 1980'lerin sonlarında Mark Hallett tarafından paleontoloji ile ilgili konuları betimleyen sanat için^[4] kullanılmıştır. 1800'lerin başlarında İngiltere'de görsel bir gelenek olarak ortaya çıktığı düşünülmektedir.^[5][6] Avrupa'nın Orta Çağ'larının sonlarına ait, tipik olarak efsanevi yaratıkları betimleyen diğer sanat eserleri, bu dönemden bilinen tarih öncesi büyük memelilerin ve sürüngenlerin fosillerinden daha makul bir şekilde esinlenmiştir.

Paleo sanatı, 19. yüzyılın başlarında belirgin bir bilimsel temele sahip ayrı bir sanat türü olarak ortaya çıktı. Bu ilk paleo sanatçılar; tarih öncesi hayvanların fosil materyallerini, kas yapılarını, yaşam görünümlerini ve yaşam alanlarını, günün sınırlı bilimsel anlayışına dayanarak restore ettiler. 1800'lerin ortalarından kalma tablolar ve heykeller, Londra'da sergilenen dönüm noktası Crystal Palace Dinosaurs heykelleri gibi paleontoloji bilimine halkın ilgisini çekmede konusunda önemli bir unsurdu. Paleo sanatı, on dokuzuncu yüzyılda Amerikan sınırının açılmasıyla dinozor keşiflerindeki hızlı artışın hemen ardından gelen "klasik" paleo sanatı ile paleontolojinin yanı sıra kapsam ve doğruluk açısından da gelişti. Dinozorları aktif hayvanlar olarak tasvir eden ilk kişi olan paleoartist Charles R. Knight, 1900'lerin başlarında paleo sanatına hakim oldu.

Modern paleo sanatı dönemi; ilk olarak 1970'lerin başlarında başlayan ve dinozorların sıcak kanlı ve muhtemelen kuşlarla ilgili olabilecek aktif, uyanık yaratıklar olarak anlaşılmaya başlandığı küçük bir bilimsel devrim olan "Dinozor Rönesansı" tarafından ortaya çıktı. Alandaki bu değişiklik; doğruluk ve yeniliğe daha fazla vurgu yapılmasına ve tarih öncesi yaratıkların görünüşleri, davranışları ve çeşitlilikleri bakımından canlı hayvanlara benzeyen gerçek hayvanlar olarak tasvir edilmesine odaklanmayı sağladı. "Modern" paleo sanatı çağı, stil ve tasvirde doğruluk ve çeşitliliğe olan bu odaklanmanın yanı sıra dijital sanatın yükselişi ve bilimsel kaynaklara ve internet tarafından mümkün kılınan genişleyen bir bilimsel ve sanatsal topluluğa daha fazla erişim ile karakterize edilir. Bugün paleo sanatı, küresel olarak tanınan bir bilimsel sanat türüdür ve uluslararası yarışmalara ve ödüllere, galerilere ve çeşitli kitaplara ve diğer ürünlere konu olmuştur.

Kaynakça

Genel

• Ansón, Marco; Fernández, Manuel H.; Ramos, Pedro A. S. (2015). "Paleoart: term and conditions (A survey among paleontologists)". Current trends in Paleontology and Evolution. XIII EJIP Conference Proceedings. ISBN 978-84-606-7282-1.
• Hallett, Mark (1987). "The scientific approach of the art of bringing dinosaurs back to life". Czerkas, Sylvia J.; Olson, Everett C. (Ed.). Dinosaurs Past and Present (vol 1). Seattle: University of Washington Press. ISBN 978-0938644248.
• Lescaze, Zoë (2017). Paleoart: Visions of the prehistoric past. Taschen. ISBN 978-3836555111.
• Paul, Gregory S. (2000). "A quick history of dinosaur art". Paul, Gregory S. (Ed.). The Scientific American Book of Dinosaurs. New York: Byron Preiss Visual Productions, Inc. ISBN 978-0312262266.
• Witton, Mark P.; Naish, Darren; Conway, John (2014). "State of the palaeoart" (PDF). Palaeontologia Electronica. 17 (3): 5E. doi:10.26879/145 . 20 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 28 Temmuz 2018.
• Witton, Mark P. (2016). Recreating an Age of Reptiles. Crowood Press. ISBN 978-1785003349.
• Witton, Mark P. (2018). The Palaeoartist's Handbook: Recreating prehistoric animals in art. U.K.: Ramsbury: The Crowood Press Ltd. ISBN 978-1785004612.

Özel

1. Ansón, Fernández & Ramos (2015) pp. 28–34.
2. Paul (2000) pp. 107–112.
3. Górnicki (2017) vol. 65, nr 3, 161-167
4. Hallett (1987) pp. 97–113.
5. Witton (2018) p. 17.
6. Lescaze (2017) p. 11.