Loading AI tools
Malatya'nın ilçesi Vikipedi'den, özgür ansiklopediden
Pütürge, Malatya ilinin bir ilçesidir. Malatya il merkezine 74 km mesafededir. Denizden yüksekliği 1.250 metredir. İlçenin 67 mahallesi vardır.
| Pütürge | |
|---|---|
 Türkiye'de bulunduğu yer | |
 İlçe sınırları haritası | |
| Ülke | Türkiye |
| İl | Malatya |
| Coğrafi bölge | Doğu Anadolu |
| İdare | |
| • Kaymakam | Tunahan Nas[1] |
| • Belediye başkanı | Mikail Sülük (AK Parti) |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 1043 km² |
| Rakım | 1250 m |
| Nüfus (2018) | |
| • Toplam | 15.049 |
| • Kır | - |
| • Şehir | 13.663 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 422 |
| İl plaka kodu | 44 |
İlçe, arazi olarak engebeli ve sarptır. Düz arazi yok denecek kadar azdır. İlçe toprakları Fırat Nehri'ne dökülen Şiro Çayı'nın geniş vadisinin tabanı ile bu vadi etrafında bulunan dağlık kesimlerden oluşur. Yerleşim yerleri dağlık ve tepelik alanlarda yoğunlaşmıştır. Bunun için tarıma elverişli arazileri dağ ve tepelerin yamaçlarında bulunmaktadır.
Buraya ilk yerleşmenin ne zaman yapıldığı bilinmemektedir. İlçede Kütahya'dan gelen Samanoğulları'nın da var olduğu söylenmektedir. Bunlardan başka, nereden geldiği bilinmeyen Kopuzoğulları da daha sonra buraya gelerek yerleşen bir topluluktur.
İlçeye bağlı köylerin tamamında tarım ve hayvancılık yapılmaktadır. Bölge halkı gelenek ve göreneklerine bağlıdır. İlçede okuma yazma oranı 1985-1994 dönemlerinde %95'e ulaşmıştır. İlçeye bağlı Uzuntaş Köyünde Perieş (Dilbersen) kalesi bulunmakta M.S. 450 yılında yapıldığı ve yapımında 10.000 askerin çalıştığı söylenmektedir. Yine dünyanın 7. harikası olarak bilinen Nemrut Dağı'nın doğu yakası ilçe hudutları içerisinde bulunmaktadır. Ayrıca Kerar Kalesi, Nan-ı Guni ve Battalgazi ziyareti gibi tarihi yerler vardır.[2]
İlk adı güzel yer, istenen yer anlamına gelen İmrunyada "Mürün" bundan 300 yıl önce köy olarak kurulmuş. 1877 yılında bucak haline getirilerek Adıyaman'ın Kâhta ilçesine bağlanmıştır. 1892 yılında ilçe olarak mülki taksimatta Elazığ iline bağlanan Pütürge, Cumhuriyetin ilanıyla Malatya'ya bağlanmıştır.
Önceleri Şiro ve İmran adlarıyla anıldı. Kahta'ya bağlı bir nahiye iken 1870 senesinde Elâzığ'a bağlanarak bir kaza merkezi oldu. Bir süre sonra da Malatya'ya bağlandı. Buraya ilk yerleşmenin ne zaman yapıldığı bilinmiyor. İlçe halkının büyük bir bölümünün Kütahya'dan gelen Samanoğulları tarafından meydana geldiği söylenmektedir. Bunlardan başka, nereden geldiği bilinmeyen Kopuzoğulları da daha sonra buraya gelerek yerleşen bir topluluktur.[4]
Pütürge kelimesi Kars ve çevresinde görülür, fakat kökeni Rusça bir kelime olan "Butylka/ Budulga"dır. 'Şişe' anlamındadır, tam karşılığı ise; "Kiloluk şişelere benzer şekilde, tenekeden yapılma, tepesi ters huni, gövdesi silindir biçiminde kap."tır. Zanaat Terimleri Sözlüğü'nde "Pütürge" olarak geçer, [Bkz. Zeitschrift für Balkanologie, XVIII/2, 189/216]. Malatya Pütürge adının kökeni belirsizdir, eğer Kars ve çevresinde kullanılan kelimenin uzantısı ise bu bölgede bu şişenin üretimi yapılmış olabilir. Bir ihtimal ise 93 harbinin akabinde Anadolu'ya' göçen yüz binlerce göçmenden Malatya ve çevre bölgesine yerleştirilen Müslüman Boşnakların (Türkiye'de Bosna Göçmenleri, Muammer Demirel) adları olan "Poturice/ Poturce" adının yöreye uymuş şekliydi. Eski adı olan "Şîro" ise kökeni orta-Farsça (Pahlavi/Pehlevi) kuzey ağzında "Şer/ Şîr" olan ve "Aslan" anlamına gelen bir kelimeydi.(“A Concise Pahlavi Dictionary” D.N. MacKenzi, Oxford Universty Press.) Pütürge ile ilgili olarak Sürgün İnek adlı bir filmde çekilmiştir.
| Yıl | Toplam | Şehir | Kır |
|---|---|---|---|
| 1927[5] | 40.306 | 2.202 | 38.104 |
| 1935[6] | 43.691 | 2.195 | 41.496 |
| 1940[7] | 47.406 | 2.285 | 45.121 |
| 1945[8] | 48.017 | 2.383 | 45.634 |
| 1950[9] | 51.214 | 2.596 | 48.618 |
| 1955[10][lower-alpha 1] | 37.665 | 2.327 | 35.338 |
| 1960[11] | 41.918 | 2.532 | 39.386 |
| 1965[12] | 44.356 | 2.843 | 41.513 |
| 1970[13] | 46.014 | 3.715 | 42.299 |
| 1975[14] | 46.687 | 4.878 | 41.809 |
| 1980[15] | 49.756 | 4.550 | 45.206 |
| 1985[16] | 47.920 | 4.256 | 43.664 |
| 1990[17][lower-alpha 2] | 35.319 | 4.359 | 30.960 |
| 2000[18] | 28.382 | 4.795 | 23.587 |
| 2007[19] | 22.810 | 3.337 | 19.473 |
| 2008[20] | 22.201 | 3.058 | 19.143 |
| 2009[21] | 21.334 | 2.751 | 18.583 |
| 2010[22] | 20.262 | 2.628 | 17.634 |
| 2011[23] | 19.361 | 2.512 | 16.849 |
| 2012[24] | 18.261 | 2.506 | 15.755 |
| 2013[25] | 17.986 | 17.986 | veri yok |
| 2014[26] | 16.612 | 16.612 | veri yok |
| 2015[27] | 15.709 | 15.709 | veri yok |
| 2016[27] | 15.217 | 15.217 | Veri yok |
| 2017[27] | 14.392 | 14.392 | veri yok |
| 2018[27] | 15.049 | 15.049 | veri yok |
| 2019[27] | 13.889 | 13.889 | veri yok |
| 2020[27] | 13.663 | 13.663 | veri yok |
Not: Büyükşehir yasası nedeniyle köyler mahalle statüsüne geçtiğinden 2013'ten itibaren kır nüfusu tabloda yer almamıştır.
Pütürge ilçesine bağlı bucak ve köylerin nüfusu 23.587'dir.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
