Avemetatarsalia

Avemetatarsalia ("kuş metatarsalları" anlamına gelir), 1999 yılında Britanyalı paleontolog Michael Benton tarafından, timsahlardan çok kuşlara daha yakın olan tüm taç grubu arkozorlar için oluşturulmuş bir kladdır.^[3] Ayrıca Panaves terimi de timsahlardan çok kuşlarla daha yakın akraba olan tüm yaşayan veya soyu tükenmiş hayvanlar için kullanılır.^[2] Hemen hemen tüm avemetatarsaliyenler, benzer bir ayrıma sahip Ornithodira alt grubunun üyeleridir. Ornithodira, dinozorların ve teruzorların son ortak atası ve onun soyundan gelenler olarak tanımlanır.^[4]

Avemetatarsalia Yaşadığı dönem aralığı: 247,2-0 myö Orta Triyas-Günümüz[1]  PreЄ Є O S D C P T J K Pg N
Sol üstten saat yönünde: Tupuxuara leonardi (bir teruzor), Alamosaurus sanjuanensis, (bir sauropod dinozor), Tsintaosaurus spinorhinus (bir ornithopod dinozor), Daspletosaurus torosus (bir tyrannosaurid dinozor), Pentaceratops sternbergii (bir seratopsid dinozor), ve Grus grus (Turna, mevcut bir kuş).
Biyolojik sınıflandırma
Âlem: Animalia Şube: Chordata Klad: Archosauria Klad: Avemetatarsalia Benton, 1999
Alt gruplar
†Aphanosauria Ornithodira Gauthier, 1986 †Faxinalipterus? †Pterosauromorpha Padian, 1997 †Scleromochlus? (yerleşimi belirsiz) †Lagerpetidae?[2] †Pterosauria Dinosauromorpha †Lagerpetidae? Dinosauriformes †Lagosuchus †Marasuchus †Nyasasaurus Dracohors †Saltopus †Silesauridae Dinosauria (Kuşları içerir)
Sinonimler
Dracones Haeckel, 1895 Ornithosuchia Huene, 1908 Ornithotarsi Gauthier, 1986 Panaves Gauthier, 2001 Dinosauromorpha Sereno, 1991

Bu grubun üyeleri arasında Dinosauromorpha, Pterosauromorpha, Scleromochlus cinsi ve Aphanosauria bulunur. Dinosauromorpha, Lagerpeton ve Marasuchus gibi daha temel formların yanı sıra dinozorlar da dahil olmak üzere daha çeşitlenmiş formları da içerir. Kuşlar, teropod dinozorlardır. Pterosauromorpha, gerçek anlamda uçabilen ilk omurgalılar olan teruzorları içerir. Aphanosauria ise, 2017 yılında tanımlanan ince yapılı, dört ayaklı etçil Triyas grubuydu.^[5]

Özellikleri

Avemetatarsallıların çoğunda bulunan "gelişmiş mezotarsal" ayak bileği.

Temel özelliği, büyük bir astragalus ve küçük bir kalkaneum ile karakterize edilen "gelişmiş mezotarsal" ayak bilekleridir. Bu ayak bileği oryantasyonu, daha iyi hareket kabiliyeti sağlayan tek bir menteşe üzerinde çalışıyordu. Muhtemelen bu değişimin bir sonucu olarak, avemetatarsalıların ortak atasının dik, bipedal bir duruşu vardı ve tıpkı memelilerdeki gibi bacakları vücutlarının altındaydı.

Derisi piknofiberlerle kaplı teruzorlardan, Psittacosaurus ve Tianyulong gibi tüye benzer yapılara sahip kuş kalçalı dinozorlara ve gerçek tüylere sahip teropod dinozorlar ve onların torunları olan kuşlara kadar tüy ve diğer filamentli yapıların avematatarsalılar arasında görüldüğü bilinmektedir.

İki tür avemetatarsal, teruzorlar ve kuşlar, birbirinden bağımsız olarak uçuş yeteneği geliştirmişlerdir. Teruzorlar, uçabildiği bilinen en eski omurgalılardır. Kas ve diğer dokulardan oluşan zarlı kanatları, ayaklarından ellerine kadar uzanıyordu.^[6] Kuşlar uçmayı çok daha sonra geliştirdi. Uzun ve ince parmaklardan ve kollarından oluşan kanatları uçuş tüyleriyle kaplıydı.

Avemetatarsalılar genellikle timsah soylu arkozorlardan daha hafif yapılıydılar. Kafaları daha küçüktü ve genellikle osteoderm eksiklikleri vardı.

Kökenleri

Kuş soylu arkozorların fosil kayıtları bundan 245 milyon yıl önce Orta Triyas'ın Anisian evresine uzanmaktadır. Ancak 2010 yılında, Polonya'nın Kutsal Haç Dağları'nda bulunan Erken Triyas dönemine ait fosilleşmiş ayak izleri daha ilkel bir dinozoromorfa ait olabilir. Eğer öyleyse, avemetatarsalıların kökeni, 249 milyon önce yaşanan Olenekian çağına dayanacaktır. Polonya'da bulunmuş bu ayak izleri iknocins Prorotodactylus olarak sınıflandırılmıştır ve küçük, bilinmeyen dört ayaklı bir canlı tarafından bırakılmıştır ancak Erken Anisian tabakalarından bulunan Sphingopus adlı ayak izleri, az çok büyük iki ayaklı dinozoromorfların 246 milyon yıl önce ortaya çıktığını göstermektedir. İzler, dinozor soyunun Permiyen-Triyas neslinin tükenme olayından kısa süre sonra ortaya çıktığını gösteriyor. Yaşları, dinozorların yükselişinin yavaş gerçekleştiğini ve bunun Triyas boyunca sürdüğünü göstermektedir.^[7] Dört ayaklı afanosaur Teleocrater'da bulunan ilkel özellikler, en eski avemetatarsalıların, timsah soylu arkozorlarda görülen pek çok özelliğe sahip olduğunu ve grup için tipik özelliklerin daha sonra evrimleştiğini gösteriyor.^[8]

Sınıflandırma

Nesbitt vd. (2017) tarafından oluşturulmuş kladogram:^[5][9]

Archosauria	Pseudosuchia (timsah soylu arkozorlar)   Avemetatarsalia   †Aphanosauria   Ornithodira    †Pterosauromorpha (=Pterosauria)    Dinosauromorpha    †Lagerpetidae    Dinosauriformes    †Marasuchus    Dracohors    †Silesauridae    Dinosauria    †Ornithischia    Saurischia    †Sauropodomorpha     Theropoda (kuşları içerir)

Kaynakça

Özel

1. "Avemetatarsalia". paleobiodb.org. 4 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ağustos 2021.
2. Ezcurra, Martín D.; Nesbitt, Sterling J.; Bronzati, Mario; Dalla Vecchia, Fabio Marco; Agnolin, Federico L.; Benson, Roger B. J.; Brissón Egli, Federico; Cabreira, Sergio F.; Evers, Serjoscha W.; Gentil, Adriel R.; Irmis, Randall B.; Martinelli, Agustín G.; Novas, Fernando E.; Roberto da Silva, Lúcio; Smith, Nathan D.; Stocker, Michelle R.; Turner, Alan H.; Langer, Max C. (2020). "Enigmatic dinosaur precursors bridge the gap to the origin of Pterosauria". Nature (İngilizce): 1-5. doi:10.1038/s41586-020-3011-4. ISSN 1476-4687. 16 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ocak 2021.
3. Benton (1999). "Scleromochlus taylori and the origin of dinosaurs and pterosaurs". Philosophical Transactions of the Royal Society B: Biological Sciences. 354 (1388): 1423-1446. doi:10.1098/rstb.1999.0489. PMC 1692658 $2.
4. Gauthier, J. A. (1986). "Saurischian monophyly and the origin of birds." The Origin of Birds and the Evolution of Flight, K. Padian (ed.), Memoirs of the California Academy of Sciences 8:1–55 [M. Carrano/M. Carrano/M. Carrano]
5. Nesbitt, Sterling J.; Butler, Richard J.; Ezcurra, Martín D.; Barrett, Paul M.; Stocker, Michelle R.; Angielczyk, Kenneth D.; Smith, Roger M. H.; Sidor, Christian A.; Niedźwiedzki, Grzegorz; Sennikov, Andrey G.; Charig, Alan J. (2017). "The earliest bird-line archosaurs and the assembly of the dinosaur body plan" (PDF). Nature. 544 (7651): 484-487. doi:10.1038/nature22037. PMID 28405026. 28 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 23 Ocak 2021.
6. "The Extent of the Pterosaur Flight Membrane". Acta Palaeontologica Polonica. 56 (1): 99-111. 2011. doi:10.4202/app.2009.0145.
7. Brusatte (2010). "Footprints pull origin and diversification of dinosaur stem lineage deep into Early Triassic". Proceedings of the Royal Society B. 278 (1708): 1107-1113. doi:10.1098/rspb.2010.1746. PMC 3049033 $2. PMID 20926435.
8. "Dinosaur Evolution: Crocodile-Like Ancient Cousin, Teleocrater Rhadinus, Confuses Scientists". 28 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ocak 2021.
9. Andrea Cau (2018). "The assembly of the avian body plan: a 160-million-year long process" (PDF). Bollettino della Società Paleontologica Italiana. 57 (1): 1-25. doi:10.4435/BSPI.2018.01. 1 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 23 Ocak 2021.

Genel

• "Origin and relationships of Dinosauria". The Dinosauria. Berkeley: Zweite Auflage, University of California Press. 2004. ss. 7-19. ISBN 0-520-24209-2.