Olivin
From Wikipedia, the free encyclopedia
Olivin, yüksek sıcaklık silikat minerali ailesidir. Rengi siyahtan zeytin yeşiline değişir. Olivin adını, tephroit (Mn2SiO4), monticellit (CaMgSiO4), larnit (Ca2SiO4) ve kirschsteinite (CaFeSiO4)içeren mineraller grubuyla ilgili bir yapıya (olivin grubu) denir.[8] Ortorombik simetride kristalleşen olivin grubu minerallerden (Mg,Fe)-olivinlerde (plajioklasların üyelerinde olduğu gibi) Mg2SiO4 (Forsterit, Fo) ve Fe2SiO4 (Fayalit, Fa) uç üyeleri arasında tam bir katı çözelti oluştururlar. Ayrıca Fe ve Mn olivinler arasında da sürekli bir seri bulunmaktadır. (Bowen tepkime serilerinde plajioklaslar gibi “kesiksiz tepkime serileri” oluştururlar ve magmada ilk kristalleşen minerallerdir). Ultrabazik ve bazik kayaçlarda görülen önemli bir mafik mineraldir. Dünit adı verilen ultrabazik kayalar %90,100 olivinden oluşur (Şekil 2.17). Dolomitik Kireç taşı bölgesel ve kontak metamorfizmaları sırasında yüksek dereceli metamorfizma koşullarında forsterit bakımından zengin olivinler oluşur. Olivinlerin kimyasal bileşimleri -plajioklaslarda An (anortit) cinsinden olduğu gibi- içerisinde barındırdığı forsterit (Fo) yüzdesi ile (yada Fa yüzdesi ile) ifade edilir. Örneğin Fo47 şeklindeki bir ifade mineralin % 47 forsteritten, % 53 fayalitten oluştuğunu gösterir.
GENEL | |
---|---|
KATEGORİ | NesosilikatOlivin grubu Olivin serisi |
FORMÜL | (Mg,Fe)2SiO4 |
Strunz Sınıflandırması | 9.AC.05 |
Kristal Sistem | Ortorombik |
KİMLİK | |
---|---|
Renk | Sarı-Sarı Yeşil |
Kristal Alışkanlıklığı | Büyük taneli |
Bölünme | Yoksul |
Kırık | Konkoidal-kırılgan |
Mohs Ölçeği sertlik | 6.5–7 |
Parlaklık | Cam |
Meç | Yok |
Şeffaflık | Şeffaftan yarı saydam |
Özgül Ağırlık | 3.2–4.5 |
Optik özellikler | Çift eksenli (+) |
Kırılma indeksi | nα = 1.630–1.650nβ = 1.650–1.670 nγ = 1.670–1.690 |
Çift-kırılma | δ = 0.040 |
Referanslar |
Kristalleri genelde küçüktür. Kayaca taneli bir görünüm verir. Magmada ilk önce kristalleşen yapı budur. Olivin yüksek sıcaklık ve silikat mineral grubuna ait, Magnezyum ve Demir iyonlarını içeren, siyahtan yeşile kadar değişebilen renk özelliğine sahip olan bir mineral çeşididir. Camsı bir parlaklığa sahiptir ve konkodial bir kırılma gösterir. Şeffaf olivin peridot adı verilen bir süstaşı olarak da kullanılır. Olivin genellikle iri kristallerden ziyade küçük kristal yapısına sahip olivince zengin kayaçlarda yuvarlaklaşmış ve tanesel kristalli görünümde bulunurlar.Olivinin kristal yapısı, her bir silikat (SiO4) biriminden, üç metal iyonuna bağlı SiO4 içerisindeki her bir oksijen ile metal iki değerli katyonlarla birleşen ortorombik P Bravais kafesinin özelliklerini içerir. Manyetite benzer spinel benzeri bir yapıya sahiptir, ancak iki üç değerli ve bir iki değerli katyon yerine bir dörtlü ve iki değerli katyon M22 + M4 + O4 kullanır.[9] Olivin ve ilişkili türevlerinin, yerin üst mantosunun %50’lik kısmını oluşturduğu tahmin edilip düşünülmektedir.[10] Mineral olivin (/ ɪˌlɪˌviːn /), (Mg2 +, Fe2 +) 2SiO4 formülüne sahip bir magnezyum demir silikattır. Böylece, bir tür nesosilikat veya ortosilikattır. Dünya'nın üst mantosunun birincil bileşeni olan Dünya'nın yüzeyindeki ortak bir mineraldir, ancak yüzeyde çabucak havalanır.[11] Magnezyumun demire oranı, katı çözelti serisinin iki son üyesi arasında değişir: forsterit (Mg-son üye: Mg2SiO4) ve fayalit (Fe-son üye: Fe2SiO4). Olivin bileşimleri yaygın olarak forsterit (Fo) ve fayalit (Fa) molar yüzdeleri olarak ifade edilir (örn., Fo70Fa30). Forsteritin erime sıcaklığı atmosfer basıncında alışılmadık derecede yüksektir, neredeyse 1.900 °C (3.450 °F), fayalitlerin çok daha düşüktür - yaklaşık 1.200 °C (2.190 °F). Olivin oksijen (O), silikon (Si), magnezyum (Mg) ve demir (Fe) dışında çok az miktarda element içerir. Manganez (Mn) ve nikel (Ni) yaygın olarak en yüksek konsantrasyonlarda bulunan ek elementlerdir. Zeytin yeşili renge sahip olan olivin bazı magmatik kayaçlarda yaygın olarak bulunabilirken diğer birçok kayaçta görülemeyebilir.[12]
Olivin kayası çevreleyen kayadan daha zordur ve arazide belirgin sırtlar olarak öne çıkar. Bu sırtlar genellikle az toprak ile kurudur. Kuraklığa dayanıklı İskoç çamı, olivin kayalarında gelişen az sayıdaki ağaçtan biridir.Olivin çam ormanı Norveç'e özgüdür. Nadirdir ve Sunnmøre ve Nordfjord'un fiyort bölgelerindeki kuru olivin sırtlarında bulunur.Olivin kayası sert ve taban bakımından zengindir. Olivinin değerli taşlarına peridot ve zebercet denir.