Münih (Almanca: München), Berlin ve Hamburg'dan sonra Almanya'nın en büyük üçüncü şehridir. Bavyera eyaletinin en büyük şehri ve başkentidir. Avrupa Birliği'nin onikinci en büyük şehridir.
| Münih München | |
|---|---|
      | |
.svg) Bayrak  Arma | |
  Münih | |
| Ülke |  Almanya |
| Eyalet | Bavyera |
| İdari Bölge | Yukarı Bavyera |
| İdare | |
| • Belediye Başkanı | Dieter Reiter (SPD) |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 310,71 km² |
| Rakım | 520 m |
| Nüfus (2017) | |
| • Toplam | 1.456.039 |
| • Yoğunluk | 4.205/km² |
| Zaman dilimi | UTC+01.00 (OAS) |
| • Yaz (YSU) | UTC+02.00 (OAYS) |
| Posta kodu | 80000-81929 |
| Alan kodu | 089 |
| Plaka kodu | M |
Resmî site www.muenchen.de | |
Şehir, 2017 sayımına göre 1,4 milyon nüfusa sahiptir. Civarındaki nüfusla bu rakam 2,6 milyona ulaşır. Büyük Münih şehirleşmiş bölgesinde (Augsburg, Ingolstadt, Rosenheim, Landshut ve Landberg) 5 milyondan fazla insan yaşamaktadır. Münih, Bavyera Alpleri'nin kuzeyinde ve İsar nehri kıyısında kurulmuştur. Şehri tanımlayan Slogan (Motto) uzun zaman Die Weltstadt mit Herz (yürekli dünya şehri) idi. Fakat son zamanlarda bu München mag dich (Münih seni seviyor) şekline dönüştü. Münih'in Almanca ismi München eski dilde 'keşişlerin yeri' anlamına gelen Munichen'den gelmektedir. Bu nedenle Münih'in armasında bir rahip vardır. Siyah ve altın sarısı - Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu rengi - Kral Ludwig zamanından beri şehrin resmî renkleridir. Almanya'nın önemli finansal kaynaklarından biri olan Münih, yüksek yaşam standartları ile birçok göçmenin tercih ettiği bir şehirdir.
Her yıl eylül ayının son haftası ile ekimin ilk haftası düzenlenen ve binlerce turistin de ziyaret ettiği "Ekim Festivali" (Oktoberfest) adlı bira festivaline ev sahipliği yapar. Bu festival, dünyanın en büyük 10 festivali arasında sayılır ve her ne kadar biralarıyla bilinse de, yalnızca bu bağlamda değerlendirilmemekte, Bavyera geleneklerinin tanıtımı için bir ortam teşkil etmektedir.
Tarih
Şehrin kuruluş tarihi MS 1158 olarak kabul edilmiştir çünkü bulunan en eski belgelerde bu tarih vardır. Bu tarihten yaklaşık 20 yıl sonra Münih resmi olarak şehir haline gelmiştir.
1328 yılında Loius IV Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu'nun başına geçmiş ve şehrin gelirini arttırarak Münih'i daha güçlü bir duruma taşımıştır. 15. yüzyılda Gotik Sanat etkisi altına giren şehrin merkezi büyütülüp birçok gotik yapı inşa edilmeye başlanmıştır. Şehrin en büyük katedrali olan ve 1468 yılında başlanarak 20 yılda tamamlanan Frauenkirche bu gotik yapılara bir örnektir.
Şehir II. Dünya Savaşı sırasında Müttefikler tarafından yoğun bombardıman tahrip edilmiştir. Şehir altı yıllık bir süre içinde 71 hava saldırısına uğradı.
Coğrafya
Münih, yukarı Bavyera'nın üst düzlüklerinde yaklaşık 50 kilometreye yayılır. Kuzey Alp Dağları'nın kuzeyinde ve deniz düzeyinin 520 metre üzerindedir. Burada bulunan kumlu platonun kuzey bölümünde toprak çok bereketlidir. Güneyi ise buzul çağından kalma taşlardan oluşmuştur.
 Münih iklimi  | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Aylar | Oca | Şub | Mar | Nis | May | Haz | Tem | Ağu | Eyl | Eki | Kas | Ara | Yıl |
| En yüksek sıcaklık (°C) | 18,9 | 21,4 | 24,0 | 32,2 | 31,8 | 35,2 | 37,5 | 37,0 | 31,8 | 28,2 | 24,2 | 21,7 | 37,5 |
| Ortalama en yüksek sıcaklık (°C) | 3,5 | 5,0 | 9,5 | 14,2 | 19,1 | 21,9 | 24,4 | 23,9 | 19,4 | 14,3 | 7,7 | 4,2 | 13,9 |
| Ortalama sıcaklık (°C) | 0,3 | 1,4 | 5,3 | 9,4 | 14,3 | 17,2 | 19,4 | 18,9 | 14,7 | 10,1 | 4,4 | 1,3 | 9,7 |
| Ortalama en düşük sıcaklık (°C) | −2,5 | −1,9 | 1,6 | 4,9 | 9,4 | 12,5 | 14,5 | 14,2 | 10,5 | 6,6 | 1,7 | −1,2 | 5,9 |
| En düşük sıcaklık (°C) | −22,2 | −25,4 | −16 | −6 | −2,3 | 1,0 | 6,5 | 4,8 | 0,6 | −4,5 | −11 | −20,7 | −25,4 |
| Ortalama yağış (mm) | 48 | 46 | 65 | 65 | 101 | 118 | 122 | 115 | 75 | 65 | 61 | 65 | 944 |
| Kaynak: DWD[1] | |||||||||||||
Nüfus yapısı
Münih'in nüfusu 1 Aralık 2006'da 1.326.000 olarak belirlenmiştir. Bunun 300.129'u yabancılardan oluşur. Şehir nüfusunun önemli bir azınlık bölümünü Türk ve Balkan ülkeleri vatandaşları oluşturur. Yabancılar arasında gruplar, büyükten küçüğe doğru sırasıyla Türkler (43.049), Hırvatlar (24.866), Yunanlar (22.486), Avusturyalılar (21.411), İtalyanlar (20.847) ve Sırplardır (10860). Burada oturan yabancıların %37'sini Avrupa Birliği'nden gelenler oluşturur.
Ekonomi
Almanya'nın teknoloji başkenti kabul edilen Münih, Münih Teknik Üniversitesinin de payıyla BMW, MAN, Siemens gibi firmaların genel merkezlerine ev sahipliği yapmakla beraber, Google, Microsoft, IBM, Intel gibi uluslararası firmaların da Almanya ofislerini bulundurmaktadır. 2008 yılı OECD istatistiklerine göre 1,38 milyonluk nüfusu ve gayrısafî yurtiçi hasılaya (GSYİH) kazandırdığı 64 milyar USD ile Almanya'da finans başkenti Frankfurt'tan sonra en yüksek kişi başına düşen GSYİH'ya sahiptir.[2]
Bira
Eski rahip geleneklerinden gelen Weißbier [vaysbîa, "beyaz bira"] üreticilerinin olduğu şehirdir. Schneider, Franziskaner, HB gibi ünlü üreticilerin birahaneleri buradadır. Bunlardan tarihî açıdan en önemlisi Hofbräuhaus'dur [hofbroyhaus, HB]. Hitler, alt ve orta sınıftan insanlara ulaşmaya çalışırken yaptığı konuşmaların birçoğunu burada yapmış, ilkinde burada yüz kişinin üzerinde bir katılım sağlamıştır.
Politika
Münih'in görevdeki belediye başkanı Dieter Reiter Almanya Sosyal Demokrat Parti (SPD) üyesidir. Münih, hemen hemen II. Dünya Savaşı'ndan beri SPD hükûmetlerine rekor seviyede oy veren yerdir. Bu, Bavyera'nın geri kalan seçmenleri tutucu olduğundan özellikle dikkate değerdir. Hristiyan Sosyal Birliği (CSU), salt çoğunluğu kazanan seçmenler içinde hemen hemen bütün belediye, devlet ve federal seçimlerde kazanır.
Bavyera'nın başkenti olan Münih, Almanya'nın önemli politik merkezlerindendir. pek çok ulusal ve uluslararası yazar Münih'te yaşar. Alman Vergi Yüksek Mahkemesi ve Avrupa Patent Dairesi'nin merkezleri buradadır.
| Oylama | 2 Mart 2008 |
3 Mart 2002 |
10 Mart 1996 |
12 Haziran 1994 |
18 Mart 1990 |
18 Mart 1984 |
5 Mart 1978 |
11 Haziran 1972 |
13 Mart 1966 |
27 Mart 1960 |
18 Mart 1956 |
30 Mart 1952 |
30 Mayıs 1948 |
26 Mayıs 1946 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| SPD | 33 | 35 | 31 | 29 | 36 | 35 | 31 | 44 | 36 | 34 | 28 | 25 | 15 | 17 |
| CSU | 23 | 30 | 32 | 30 | 25 | 35 | 42 | 29 | 16 | 16 | 16 | 13 | 10 | 20 |
| FDP | 5 | 3 | 2 | 3 | 4 | 4 | 6 | 5 | 3 | 1 | 2 | 3 | 2 | - |
| Yeşiller | 11 | 8 | 8 | 9 | 8 | 6 | - | - | - | - | - | - | - | - |
| REP | - | 1 | 1 | 4 | 6 | - | - | - | - | - | - | - | - | - |
| ödp | 1 | 1 | 1 | 1 | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - |
| RoLi | 1 | 1 | 1 | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - |
| PDS/Die Linke | 3 | 1 | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - |
| FW | 1 | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - |
| BIA | 1 | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - |
| DaGG/DaCG | - | - | 1 | 1 | 1 | - | - | - | - | - | - | - | - | - |
| ASP | - | - | 1 | 1 | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - |
| BFB | - | - | 2 | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - |
| JL | - | - | - | 2 | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - |
| SRB | - | - | - | - | - | - | 1 | - | - | - | - | - | - | - |
| MB | - | - | - | - | - | - | - | 1 | 2 | 2 | 4 | 3 | - | - |
| SD72 | - | - | - | - | - | - | - | 1 | - | - | - | - | - | - |
| BP | 1 | - | - | - | - | - | - | - | 1 | 3 | 4 | 7 | 13 | - |
| BHE | - | - | - | - | - | - | - | - | 1 | 2 | 2 | 2 | - | - |
| NPD | - | - | - | - | - | - | - | - | 1 | - | - | - | - | - |
| Parteifreie Wählerschaft | - | - | - | - | - | - | - | - | - | 1 | 1 | 1 | - | - |
| Evangelische Wählergemeinschaft | - | - | - | - | - | - | - | - | - | 1 | - | - | - | - |
| KPD | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | 2 | 4 | 6 | 2 |
| Flieger- und Kriegsgeschädigte | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | 1 | - | - | - |
| Sozialgemeinschaft der Entrechteten | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | 1 | - | - |
| Königspartei | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | 1 | - | - |
| WAV | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | 3 | 1 |
| Parteilose Katholiken | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | 1 | - |
| Partisiz | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | 1 |
| Tam | 80 | 80 | 80 | 80 | 80 | 80 | 80 | 80 | 60 | 60 | 60 | 60 | 50 | 41 |
| Katılım Oranı | 47,6 | 51,0 | 52,8 | 59,2 | 65,4 | 65,0 | 66,2 | 65,3 | 63,9 | 66,6 | 60,5 | 62,6 | 79,5 | 85,0 |
Kardeş şehirler
Edinburgh, Birleşik Krallık, 1954'ten beri.
Verona, İtalya, 1960'tan beri.
Bordeaux, Fransa, 30 Mayıs 1964'ten beri.
Sapporo, Japonya, 28 Ağustos 1972'den beri.
Cincinnati, Amerika Birleşik Devletleri, 18 Eylül 1989'dan beri.
Kiev, Ukrayna, 6 Ocak 1989'dan beri.
Bakü , Azerbaycan
Din
2005 yılında:
- Romen Katolik %39,5
- Protestanlık %14,2
- Diğer %46
Kaynakça
Münih resim galerisi
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
