Mihver Devletleri

Mihver Devletleri (Almanca: Achsenmächte, İtalyanca: Potenze dell'Asse, Japonca: 枢軸国), II. Dünya Savaşı'nda Müttefik Devletler bloğuna karşı temel olarak Almanya, İtalya ve Japonya'nın, bunun dışında Macaristan, Romanya, Bulgaristan, Finlandiya, Bağımsız Hırvatistan Devleti, Vichy Fransası, Arnavutluk, Habeşistan, Mançukuo, Tayland, Burmanya ve Irak'ın oluşturduğu blok. Ayrıca İran Şahı Rıza Pehlevi Almanya'dan yana tavır almış, İspanya ise Mihver güçlerin bir taraftarı olarak kalmıştır.

  Müttefik Devletler

  Pearl Harbor Saldırısı'ndan sonra katılanlar, 1941-1945

  Mihver Devletleri (işgal ve ilhak edilen devletler dâhil)

  Tarafsız devletler

Mihver sözcüğü "eksen" anlamına gelir. Eksen (Alm. Achsen) (İng. Axis) sözcüğü bu ittifakı tanımlamak için ilk kez faşist Macar lider Gyula Gömbös tarafından kullanıldı. 1936'da ise Benito Mussolini tarafından ilk kez resmen kullanıldı.

Kuruluşu

Tripartite Paktı (Üçlü Pakt) için kutlama (Eylül 1940, Tokyo)

1941-1942 yıllarında Avrupa

1930'ların ortalarında Mihver (Eksen) Devletleri Nazi Almanyası, İtalya Krallığı ve Japon İmparatorluğu'nun bir araya gelmelerinin ilk adımı, Ekim 1936'da Almanya ve İtalya tarafından imzalanan bir antlaşma ile oldu. Ardından Benito Mussolini, 1 Kasım tarihinde diğer tüm Avrupa ülkelerinin Roma-Berlin ekseninde döneceğini ve böylece Mihver teriminin yerleşeceğini açıkladı.^[1][2] Hemen hemen eşzamanlı ikinci adım ise, yine 1936 yılının Kasım ayında, Almanya ile Japonya arasındaki anti-komünist bir antlaşma olan Anti-Komintern Paktı'nın imzalanması idi.^[3] İtalya da 1937 yılında bu antlaşmaya katıldı. Roma-Berlin Ekseni, 1939 yılında Çelik Pakt adı altında, 27 Eylül 1940 tarihinde de üç devletin askerî hedeflerinin bütünleşmesine yol açan Tripartite Paktı (Üçlü Pakt) ile askerî bir ittifak haline geldi.^[4]

II. Dünya Savaşı sırasındaki en geniş sınırlarında Mihver Devletleri, Avrupa, Kuzey Afrika ve Doğu Asya'nın çoğu bölgesini işgal etmişti. Üçlü zirveler yapılmıyordu, iş birliği yapılsa da, koordinasyon asgari düzeyde kalıyordu. Kısmen Almanya ile İtalya arasında bir miktar koordineli çalışmalar söz konusuydu. Savaş, 1945'te Mihver güçlerinin yenilgisi ve ittifakın dağılmasıyla sona erdi. Müttefiklerin durumunda olduğu gibi, Mihver üyeliği de akışkandı; bazı ülkeler taraflarını değiştiriyor ya da savaş sırasında askerî katılım kararlarını değiştirebiliyorlardı.

Mihver'in temel hedefleri

• Nazi Almanyası: Adolf Hitler, öncelikle Orta Avrupa, ardından Doğu ve Batı Avrupa'yı Almanya topraklarına katmak amacındadır. İkincil planı ise Asya'yı, özellikle Sovyetler Birliği ve Yakın Doğu'daki stratejik noktaları ele geçirmeyi, komünizmin dünya üzerindeki varlığını ortadan kaldırmayı ve Avrupa'daki Yahudi mevcudiyetinin tasfiye edilmesini amaçlamıştır.
• İtalya Krallığı: I. Dünya Savaşı'ndan istediğini alamayan İtalya dar bir sömürge alanıyla sanayisini beslemeye çalışıyordu. Ayrıca I. Dünya Savaşı'nda İtilaf Devletleri ile görüş ayrılığına düşen İtalya, Mussolini'nin faşist politikaları nedeniyle Avrupa'da sorun teşkil ediyordu. İtalya'nın eski Roma İmparatorluğu gibi güçlü bir devlet olmasını isteyen Mussolini, Almanya ile yakınlaşarak Mihver Devletleri blokunda savaşa girmiştir. İtalya; Kuzey Afrika ve Balkanlar'da ilerlemiştir.
• Japon İmparatorlğu: I. Dünya Savaşı sonunda Almanya'nın Uzak Doğu sömürgeleri Japonya'ya verilmişti. Üstelik Çin'in bir bölümü de Japonya'nın hâkimiyetindeydi. Ancak bu kadar sömürge bile hızla sanayileşen ve büyüyen Japon ekonomisini doyuramıyordu. Ekonomik çıkarlar için ABD ile yakınlaşan Japonya, savaşın patlak vermesi ile Almanya'ya yakınlaşmıştır. Pearl Harbor Saldırısı ile ABD'nin savaşa girmesine neden olmuştur.

Bu üç temel Mihver devletinin dışında Macaristan, Romanya, Finlandiya ve Bulgaristan gibi devletler yeni toprak kazanımları, eski düşmanlarıyla savaşmak için veya işgal altında zorunlu olarak Mihver Devletleri'ne katılmışlardır.

• 
  Eylül 1942'den Aralık 1942'ye kadar Almanya ve onun işgal alanları.
• 
  İtalya, kolonileri ve işgal alanları.
• 
  1937'den 1945'e Japon İmparatorluğu ve onun işgal alanları.

Mihver Devletleri listesi

Büyük Doğu Asya Kongresine (5-6 Kasım 1943) katılanlar: soldan sağa: Ba Maw (Burma Devlet Başkanı), Zhang Jinghui (Mançukuo Başbakanı), Wang Jingwei (Çin Cumhuriyeti Yeniden Düzenlenmiş Ulusal Hükûmeti Cumhurbaşkanı), Hideki Tōjō (Japon İmparatorluğu Başbakanı), Wan Waithayakon (Tayland prensi), José P. Laurel (Filipinler Cumhurbaşkanı), Subhas Chandra Bose (Özgür Hindistan Devlet Başkanı)

• Nazi Almanyası
• İtalya Krallığı (1943'e dek),  İtalyan Sosyal Cumhuriyeti (Almanya'nın kuklası, 1943'ten sonra)
  •  Arnavutluk
• Japon İmparatorluğu
• Macaristan Krallığı
• Romanya Krallığı
• Slovak Cumhuriyeti (1939-1945)
• Bulgaristan Krallığı
• Yugoslavya Krallığı (25-27 Mart 1941)
•  Hırvatistan
•  Burma
• Çin Cumhuriyeti Yeniden Düzenlenmiş Ulusal Hükûmeti
  • Mengjiang (Japonya'nın kuklası [1939-40], sonra Çin'in özerk bölgesi [1940-45])
• Finlandiya Cumhuriyeti (1939-1944)
• Özgür Hindistan
• Irak Krallığı (1941)^[5][6]
•  Mançukuo (Japonya'nın kuklası)
• Tayland Krallığı
• Fransız Devleti (tartışmalı, Almanya'nın kuklası)
•  Karadağ
•  Sırbistan

• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 

Ayrıca bakınız

• Müttefik Devletler
• II. Dünya Savaşı

Kaynakça

1. Cornelia Schmitz-Berning (2007). Vokabular des Nationalsozialismus. Berlin: De Gruyter. s. 745. ISBN 978-3-11-019549-1.
2. "Axis" (İngilizce). GlobalSecurity.org. 27 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Nisan 2019.
3. Weinberg, Gerhard (1970). The Foreign Policy of Hitler's Germany Diplomatic Revolution in Europe 1933–36 (İngilizce). Chicago: University of Chicago Press. ss. 342-346. ISBN 022-6-88509-7.
4. "Three-Power Pact Between Germany, Italy, and Japan, Signed at Berlin, September 27, 1940" (İngilizce). Avalon Law Project. 10 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Nisan 2019.
5. Young, Sh.: 7
6. Mackenzie, Sh.: 101

Dış bağlantılar

• Anti-Komintern Paktı'nın tam metni 14 Aralık 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.