Loading AI tools
Norveçli satranç büyükustası Vikipedi'den, özgür ansiklopediden
Sven Magnus Øen Carlsen (d. 30 Kasım 1990; Tønsberg), beş kez Dünya Satranç Şampiyonu olmuş ve halen dört kez Dünya Hızlı Satranç Şampiyonu ve altı kez Dünya Blitz Satranç Şampiyonu olan Norveçli satranç büyükustası. Carlsen, 1 Temmuz 2011'den bu yana FIDE dünya satranç sıralamasında 1 numarada yer almakta ve dünyanın en yüksek puanlı oyuncusu olarak geçirdiği süre bakımından Garri Kasparov'un (255 ay) ardından ikincidir. En yüksek derecesi olan 2882, tarihteki en yüksek derecedir.[1][2][3] Ayrıca klasik satrançta elit seviyede en uzun yenilmezlik serisi rekorunu elinde tutmaktadır.[4] Carlsen, popüler kültürde Satrancın Mozart'ı olarak adlandırılır.[5]
Bir satranç dahisi olan Carlsen, 13 yaşına girdikten kısa bir süre sonra Corus Satranç Turnuvası'nın C grubunu birincilikle bitirdi ve birkaç ay sonra büyükusta unvanını kazandı. 15 yaşında Norveç Satranç Şampiyonası'nı kazandı ve 17 yaşında Corus'un en üst grubunu birincilikle bitirdi. 18 yaşındayken 2800 reytingi aşarak o dönemde bunu başaran en genç oyuncu oldu. 2010 yılında, 19 yaşındayken FIDE dünya sıralamasında 1 numaraya yükseldi ve bunu başaran en genç kişi oldu.[6]
Carlsen 2013 yılında Viswanathan Anand'ı yenerek Dünya Satranç Şampiyonu oldu. Ertesi yıl Anand'a karşı ünvanını korudu ve hem 2014 Dünya Hızlı Şampiyonası'nı hem de Dünya Blitz Şampiyonası'nı kazanarak üç ünvanı aynı anda elinde tutan ilk oyuncu oldu ve bu başarısını 2019 ve 2022'de tekrarladı.[7][8] Klasik Dünya Şampiyonluğu unvanını 2016'da Sergey Karyakin'e, 2018'de Fabiano Caruana'ya ve 2021'de Yan Nepomnyaşi'ye karşı korudu. Nepomnyaşi'ye karşı 2023'te ünvanı korumayı reddetti.[9]
Gençliğinde hücum stiliyle tanınan Carlsen, o zamandan beri evrensel bir oyuncu haline geldi. Rakiplerinin kendisine karşı hazırlanmasını zorlaştırmak ve oyun öncesi bilgisayar analizlerinin faydasını azaltmak için çeşitli açılışlar kullanıyor. "Saf satranca indiği" için orta oyunun oyunun en sevdiği kısmı olduğunu belirtmiştir. Carlsen'in oyun sonu, yorumcular tarafından sık sık satranç tarihinin en iyileri arasında gösterilmektedir.[10][11][12]
Carlsen, 2013 Dünya Satranç Şampiyonluk maçında 9 Aralık'tan 22 Aralık'a kadar Anand'la Chennai-Hindistan'da karşılaşmıştır. Carlsen maçı 6,5-3,5 (5,6 ve 9. maçları kazanmış; geri kalan maçlar berabere bitmiştir) kazanmıştır. Sonuç olarak Carlsen, yeni ''Dünya Satranç Şampiyonu'' olmuştur.[13][14]
Carlsen Aralık 2014 Dünya Şampiyonluk Maçı'nda, Adaylar Turnuvası'nı kazandığı için Anand'la tekrar karşılaşmıştır. Tekrarı yapılan maç Rusya, Sochi'de 7 Aralık'ta başlamış ve 23 Aralık'ta bitmiştir. 12 maçın 11'i yapıldıktan sonra, Carlsen seriye 6.5-4.5, üstünlüğünü koymuş ve kazanmayı garantilemiş, böylece 2014 Dünya Satranç Şampiyonu olarak ünvanını korumuştur..
Carlsen Aralık 2016'da gerçekleştirilen 2016 FIDE Dünya Satranç Şampiyonası maçında, Mart 2016'da Moskova'da düzenlenen Adaylar Turnuvası'nı kazanan Sergey Karjakin'le karşılaşmıştır. Maç ABD, New York'ta 11 Kasım'da başlamış ve 30 Kasım'da bitmiştir. 12 maç sonunda 6-6 beraberlik nedeniyle eşitlik bozma oyunları yapılmış ve eşitlik bozma oyunlarında 3-1 skorluk üstünlüğü sayesinde Carlsen, doğum günü olan 30 Kasım'da 2016 Dünya Satranç Şampiyonu ünvanını korumuştur..
Carlsen, 2018 Dünya Satranç Şampiyonası, şampiyonluk maçında 9 Kasım'dan 28 Kasım'a kadar Fabiano Caruana ile Londra, İngiltere'de karşılaşmıştır. Carlsen beraberlikle sonuçlanan ilk 12 oyun sonrası (6-6), rakibine eşitlik bozma oyunlarında 3-0 üstünlük sağlayarak 28 Kasım 2018'de Dünya Satranç Şampiyonu ünvanını korumuştur.[15]
Carlsen, 2021 Dünya Satranç Şampiyonası'nda, ilk beş maçı berabere bitirdikten sonra 6. oyunda rakibi Ian Nepomniachtchi'yi mağlup etti. Aynı zamanda bu oyun 136 hamle ile Dünya Satranç Şampiyonası tarihindeki en uzun oyundu.[16] Ardından Carlsen, Oyunlar 8, 9 ve 11'de Nepomniachtchi'yi de yenerek şampiyonluk ünvanını korudu.[17] Maçtan sonra Carlsen, "Firouzja sonraki Adaylar Turnuvasını kazanmazsa, bir sonraki Dünya Şampiyonası maçını oynamam pek mümkün değil" dedi.[18]
Sonuçlar
Ocak 2006 FIDE listesinde, 15 yaşındayken (15 yaş 32 gün), 2625 ELO'ya ulaşmış, böylece 2600 ELO'yu geçen en genç oyuncu olmuştur.[19] Haziran 2007 FIDE listesinde, 16 yaşındayken (16 yaş 213 gün), 2710 ELO'ya ulaşmış, böylece 2600 ELO'dan sonra 2700 ELO'yu da geçen en genç oyuncu olmuştur.[20] 5 Eylül 2008'de ise Bilbao Grand Slam satranç şampiyonasının 4. turunda galip gelmiş, sadece 17 yaşındayken (17 yaş 280 gün) resmi olmayan ELO listesinin 1. sırasına oturmuştur.[21][22] Carlsen'in 2009 Eylül-Ekim'de Nanjing Pearl turnuvasını kazanması FIDE ELO'sunu 2801'e yükseltmiş, 18 yaşındayken (18 yaş 336 gün), 2800 ELO'yu geçen en genç oyuncu olmuştur.[23] Carlsen'den önce, sadece Kasparov, Topalov, Kramnik ve Anand 2800 ELO'yu geçmeyi başarmıştı.[24] Tal Memorial turnuvasından sonra (Kasım 2009) resmi olmayan FIDE sıralamasında tekrar 1. sıraya oturmuş ve 2805 ELO ile kendi rekorunu kırmış, Veselin Topalov (Kasım 2009 resmi olmayan sıralamada 2.) ile farkını 7.6 ELO'ya çıkarmıştır.[25]
Ocak 2010 FIDE listesinde, Tal Memorial ve London Chess Classic turnuvalarında oynanan 16 maçı dahil eden liste, Carlsen'in ELO'sunu 2810'a taşımaya yetti.[26] Yani Carlsen 2010'un başında, 19 yaşındayken (19 yaş 32 gün), dünyanın en genç resmi 1 numarası olmuş ve aynı zamanda 1971'de Bobby Fischer'in "Batı'dan gelen 1." ünvanını almıştır.[27][28] Bu konu hakkında Time gazetesinde de bir röportaj bulunmaktadır.
Mart 2010 FIDE listesinde 2813 ELO ile kendini gösteren Carlsen, kendi rekorunu geliştirmiş oldu.[29] Ocak 2013 FIDE listesinde ise Carlsen 2861 ELO'ya ulaşmış, sonuç olarak Garry Kasparov'un Haziran 1999'dan kalma 2851 ELO rekorunu devirmiştir.[30]
| Dönem | Derece | Maçlar | Değişim | Dünya sırası | Yaş |
|---|---|---|---|---|---|
| Ocak 2006 | 2625 | 40 | +55 | 89 | 15 yıl, 1 ay |
| Nisan 2006 | 2646 | 13 | +21 | 63 | 15 yıl, 4 ay |
| Temmuz 2006 | 2675 | 27 | +29 | 31 | 15 yıl, 7 ay |
| Ekim 2006 | 2698 | 46 | +23 | 21 | 15 yıl, 10 ay |
| Ocak 2007 | 2690 | 11 | −8 | 24 | 16 yıl, 1 ay |
| Nisan 2007 | 2693 | 27 | +3 | 22 | 16 yıl, 4 ay |
| Temmuz 2007 | 2710 | 19 | +17 | 17 | 16 yıl, 7 ay |
| Ekim 2007 | 2714 | 25 | +4 | 16 | 16 yıl, 10 ay |
| Ocak 2008 | 2733 | 37 | +19 | 13 | 17 yıl, 1 ay |
| Nisan 2008 | 2765 | 27 | +32 | 5 | 17 yıl, 4 ay |
| Temmuz 2008 | 2775 | 16 | +10 | 6 | 17 yıl, 7 ay |
| Ekim 2008 | 2786 | 31 | +11 | 4 | 17 yıl, 10 ay |
| Ocak 2009 | 2776 | 17 | −10 | 4 | 18 yıl, 1 ay |
| Nisan 2009 | 2770 | 27 | −6 | 3 | 18 yıl, 4 ay |
| Temmuz 2009 | 2772 | 12 | +2 | 3 | 18 yıl, 7 ay |
| Eylül 2009 | 2772 | 10 | 0 | 4 | 18 yıl, 9 ay |
| Kasım 2009 | 2801 | 10 | +29 | 2 | 18 yıl, 11 ay |
| Ocak 2010 | 2810 | 16 | +9 | 1 | 19 yıl, 1 ay |
| Mart 2010 | 2813 | 13 | +3 | 1 | 19 yıl, 3 ay |
| Mayıs 2010 | 2813 | 0 | 0 | 1 | 19 yıl, 5 ay |
| Temmuz 2010 | 2826 | 10 | +13 | 1 | 19 yıl, 7 ay |
| Eylül 2010 | 2826 | 0 | 0 | 1 | 19 yıl, 9 ay |
| Kasım 2010 | 2802 | 14 | −24 | 2 | 19 yıl, 11 ay |
| Ocak 2011 | 2814 | 17 | +12 | 1 | 20 yıl, 1 ay |
| Mart 2011 | 2815 | 13 | +1 | 2 | 20 yıl, 3 ay |
| Mayıs 2011 | 2815 | 0 | 0 | 2 | 20 yıl, 5 ay |
| Temmuz 2011 | 2821 | 10 | +6 | 1 | 20 yıl, 7 ay |
| Eylül 2011 | 2823 | 10 | +2 | 1 | 20 yıl, 9 ay |
| Kasım 2011 | 2826 | 10 | +3 | 1 | 20 yıl, 11 ay |
| Ocak 2012 | 2835 | 17 | +9 | 1 | 21 yıl, 1 ay |
| Mart 2012 | 2835 | 13 | 0 | 1 | 21 yıl, 3 ay |
| Mayıs 2012 | 2835 | 0 | 0 | 1 | 21 yıl, 5 ay |
| Temmuz 2012 | 2837 | 9 | +2 | 1 | 21 yıl, 7 ay |
| Ağustos 2012 | 2837 | 0 | 0 | 1 | 21 yıl, 8 ay |
| Eylül 2012 | 2843 | 10 | +6 | 1 | 21 yıl, 9 ay |
| Ekim 2012 | 2843 | 0 | 0 | 1 | 21 yıl, 10 ay |
| Kasım 2012 | 2848 | 10 | +5 | 1 | 21 yıl, 11 ay |
| Aralık 2012 | 2848 | 0 | 0 | 1 | 22 yıl |
| Ocak 2013 | 2861 | 8 | +13 | 1 | 22 yıl, 1 ay |
| Şubat 2013 | 2872 | 13 | +11 | 1 | 22 yıl, 2 ay |
| Mart 2013 | 2872 | 0 | 0 | 1 | 22 yıl, 3 ay |
| Nisan 2013 | 2872 | 0 | 0 | 1 | 22 yıl, 4 ay |
| Mayıs 2013 | 2868 | 14 | −4 | 1 | 22 yıl, 5 ay |
| Haziran 2013 | 2864 | 9 | −4 | 1 | 22 yıl, 6 ay |
| Temmuz 2013 | 2862 | 9 | −2 | 1 | 22 yıl, 7 ay |
| Ağustos 2013 | 2862 | 0 | 0 | 1 | 22 yıl, 8 ay |
| Eylül 2013 | 2862 | 0 | 0 | 1 | 22 yıl, 9 ay |
| Ekim 2013 | 2870 | 6 | +8 | 1 | 22 yıl, 10 ay |
| Kasım 2013 | 2870 | 0 | 0 | 1 | 22 yıl, 11 ay |
| Aralık 2013 | 2872 | 10 | +2 | 1 | 23 yıl |
| Ocak 2014 | 2872 | 0 | 0 | 1 | 23 yıl, 1 ay |
| Şubat 2014 | 2872 | 0 | 0 | 1 | 23 yıl, 2 ay |
| Mart 2014 | 2881 | 5 | +9 | 1 | 23 yıl, 3 ay |
| Nisan 2014 | 2881 | 0 | 0 | 1 | 23 yıl, 4 ay |
| Mayıs 2014 | 2882 | 1 | +1 | 1 | 23 yıl, 5 ay |
| Haziran 2014 | 2881 | 10 | -1 | 1 | 23 yıl, 6 ay |
| Temmuz 2014 | 2877 | 9 | -4 | 1 | 23 yıl, 7 ay |
| Ağustos 2014 | 2877 | 0 | 0 | 1 | 23 yıl, 8 ay |
| Eylül 2014 | 2870 | 9 | -7 | 1 | 23 yıl, 9 ay |
| Ekim 2014 | 2863 | 10 | -7 | 1 | 23 yıl, 10 ay |
Bu bölümdeki tüm linkler, Vikipedi dışındadır.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
