Litvan mitolojisi

Litvanya mitolojisi, Baltık mitolojisinin Litvanlarca benimsenmiş bir koludur.

Ortaya çıkması Litvanların diğer Baltık halklarından ayrıştığı MS 500 yıllarına dayanır. Çoğu önemli karakteri genel Baltık mitolojisiyle paylaşılır. Litvanya'nın 14. yüzyılda Hristiyanlaşmasına dek egemen kalan mitoloji, Hint-Avrupa dininin pek çok yerde Orta Çağ'ın ilk dönemlerine dek korunamamış ögelerini barındırır.^[1]

Baltık mitolojisindeki en ulu tanrı Dievas'tır; bununla beraber Dievas Litvanya mitolojisinde aktif bir rol üstlenmez. Sadece dünyanın yaratılışı ve bunu takip eden dönemdeki rolünden bahsedilir; Letonya mitolojisinin aksine dünyaya aktif olarak bereket getirmesi söz konusu değildir. Dievas'ın oğlu Perkunas semaya uzanan bir dağın üstünde yaşar; Dievas'ın yetkilendirmesi doğrultusunda dünyevi işlerle ilgilenir ve şimşekleri yönetir. Perkunas savaşta da önemli bir rol oynardı. Daugava Nehri'nin Litvan birliklerce geçilmesi gerektiğinde nehri dondurmak üzere çağrılırdı.^[1]

Velnias, semanın iyi tanrılarına karşı duran yeraltının kötü tanrısıdır. Yeraltı ve ölüler dünyasının, sihrin, zenginliğin ve sığırların tanrısı olduğuna inanılır. Perkunas'ın ana düşmanıdır ve söylencelere göre ormanlarda, hatta insan içinde Perkunas Velnias'ı kovalarken görülebilir. 19. yüzyılda derlenen ve özgün Litvanya mitolojisinin elementlerini taşıyan söylencelere göre dünya Dievas ve Velnias'ın rekabetiyle yaratılmıştır. Dievas ve Velnias bu söylencelere göre dünyanın başlangıcındaki iki tanrıdır; Dievas Velnias'ı suyun altından toprak almaya göndermiş, Velnias bu toprağı suyun üstüne bırakarak karayı yaratmıştır. Dievas dünyayı pürüzsüz yaratmak isterken Velnias kayaları ve yeraltı dünyasına açılış noktası olduğuna inanılan gölleri ve bataklıkları meydana getirmiştir. Kötü dönemlerde insanlar bataklıklara, göllere ve düşük rakımlı noktalara gidip Velnias'ın yardımını isteyebilirlerdi; hatta ciddi bir yardım ihtiyacı varsa cehenneme dahi inilebileceğine inanılırdı. Söylencelerde tüm yararlı hayvanların Dievas tarafından, tüm zararlı veya yeraltındaki varlıklarınsa Velnias tarafından yaratıldığı belirtilir.^[1]

Günümüzde Vilnius Katedrali'nin yer aldığı noktanın da paganlık döneminde bir kült merkezi olduğu düşünülür. Bu tez arkeolojik kazılarda katedral altında bulunan adak yerleriyle desteklenmiştir.^[1]

Kaynakça

1. Beresnevicius, Gintaras (2000). Baranova, Jurate (Ed.). Lithuanian Philosophy: Persons and Ideas. Washington, D.C.: The Council for Values in Research and Philosophy. ss. 31-41. ISBN 9781565181373. 21 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi.