Kraliyet Afrika Şirketi

Royal African Company (Türkçe: Kraliyet Afrika Şirketi), Afrika'nın batı kıyısında ticaret yapmak üzere Stuart Hanedanı ve Londralı tüccarlar tarafından kurulmuş bir ticari şirketti. II. Charles'ın kardeşi York dükü James tarafından yönetiliyordu. Şirketin asıl hedefi Fetret döneminde Prens Rupert tarafından tespit edilen Gambiya Nehri’nin yukarılarındaki altın alanlarıydı. Şirket asıl amacın yanı sıra mal ve köle ticaretiyle de uğraştı.^[1]

Royal African Company

Eski ad(lar)	Company of Royal Adventurers Trading to Africa
Tip	Özel
Endüstri	Emtia ticareti
Kuruluş	1660 (1660) Londra, İngiltere
Kurucu	Stuart Hanedanı (İngiliz Kraliyet Ailesi)
Feshedilme	1752 (1752)
Önemli kişiler	James II, Charles II
Ürün	Altın, gümüş, fildişi, köle

1686 tarihi bir Gine. Kral II. James'in büstünün altında bir fil ve kaleden oluşan şirketin logosunu gösteriyor

Başlangıçta Kraliyet Afrika Ticaret Maceracıları Şirketi (İngilizce: Company of Royal Adventurers Trading to Africa) olarak bilinen şirkete, 1660 yılında çıkartılan bir tüzükle Batı Afrika ile İngiltere arasındaki ticaret tekeli imtiyazı verildi. İngiliz ordusu ve donanmasının yardımıyla şirket Batı Afrika kıyısında bir kale kurdu. Kâr, şirket ve kral arasında yarı yarıya paylaşılıyordu.^[2]

Şirket 1667’de Hollanda ile savaş sırasında zor duruma düştü. Amiral Robert Holmes'un, 1664 yılında Afrika'daki Hollanda ticaret gemilerine saldırmasından sonra şirket kendini savaşın içinde buldu. Cape Corse dışında Afrika kıyısındaki kalelerin çoğunu kaybetti.^[3]

Sonraki birkaç yıl şirket, tek çalışan özel tüccarlara lisans vermek dahil bazı düzensiz ticari faaliyetler sürdürdü, 1 Ocak 1669’dan başlayarak, Gambiya Maceracıları da denen tacirlere ^[4] Benin Körfezi’nin kuzeyinde ticaret yapmaları için on yıl süreli lisans verildi.^[5] 1672’de şirket, yeni bir tüzük ile yeniden yapılanıp New Royal African Company olarak yeniden ortaya çıktı. Yeni tüzük şirkete, Batı Afrika’da altın, gümüş ve köle ticaretini yürütmek üzere kale, fabrika ve kendi ordusunu kurmak ile sıkı bir yönetim oluşturmak hakkı dahil eskisinden daha geniş yetkiler veriyordu.^[6] 1678 sonunda, Gambiya maceracılarının lisans süresi sona erince şirket, Gambiya Ticaret Şirketi ile birleştirildi.^[7]

Köle gemileri Emanuela ve HMS Brisk.

Şirket, 1680’lerde yılda yaklaşık 5 bin köle taşıyordu. Kölelerin göğüslerinde şirketin baş harflarinden oluşan "RAC" damgası vardı.^[8]

1672 ve 1689 arasında yaklaşık 90-100 bin köle taşındı. Bu, Londra'dan şirketi kontrol edenlerin mali gücünde büyük bir artış demekti.

1694'ten 1700'e kadar, şirket Eguafo Krallığı'nın (günümüzde Gana) limanı Komenda'da gerçekleşen Komenda Savaşı'nın en büyük katılımcısı oldu. Şirket, Eguafo kralını tahttan indirmek ve Komenda'da kalıcı bir kale ile fabrika kurmak için John Cabess adlı zengin bir tacirle ve çeşitli komşu Afrika krallıkları ile birlik oldu.^[9]

1688 İngiliz devriminin sonucu olarak kraliyet gücünü kaybedince şirket de 1689'da tekel hakkını kaybetti.^[10] Bu durum, uzak deniz ticaretiyle uğraşan Edward Colston ve diğer Bristollü tacirler için avantaj oluşturuyordu. Bu nedenle İngiliz gemileriyle taşınan köle sayısı dramatik bir şekilde artmıştır.

Şirket, fildişi ve altın tozunun kölelere tercih edilmeye başlandığı 1731'e kadar köle satın almaya ve taşımaya devam etti, Matematikçi ve kronolojist Charles Hayes (1678–1760), 1752'de şirket dağılıncaya kadar şirketi yönetti. Şirket dağılınca yerini Tacirlerin Afrika Şirketi (African Company of Merchants) aldı.

Royal African Company logosu, bir fil ve kale tasviridir.

1668'den 1722'ye kadar Royal African Company İngiliz Darphanesi'ne altın sağlamıştır. Bu altınla yapılan paralarda kral veya kraliçe büstü altında bir fil ve kale yer alır. Bu altın sikkelere gine (the guinea) adı verilmiştir.^[11]

Kaynakça

1. Carrington, Charles (1950). The British Overseas: Exploits of a Nation of Shopkeepers. Cambridge, England: Cambridge University Press. s. 217. OCLC 1083162.
2. Davies, Kenneth Gordon (1999). The Royal African Company. Routledge/Thoemmes Press. s. 106. ISBN 978-0-415-19077-0., originally published in London by Longmans, Green in 1957.
3. Zook, George Frederick (1919). The Company of Royal Adventurers Trading Into Africa. Lancaster, Pennsylvania: Press of the New Era Printing Company. s. 20. also published as Zook, George Frederick (1919). "The Company of Royal Adventurers Trading Into Africa". The Journal of Negro History. 4 (2). ss. 134-231, page 155.
4. The "Gambia Adventurers" is sometimes known as The Gambian Merchants' Company.
5. Zook 1919, s. 23
6. Kitson, Frank. (1999) Prince Rupert: Admiral and General-at-Sea. London: Constable, p.238.
7. Davies 1999, s. 215
8. Micklethwait, John, and Adrian Wooldridge. The Company: A Short History of a Revolutionary Idea. New York: Modern Library, 2003. ISBN 0-679-64249-8.
9. Robin Law (2007). "The Komenda Wars, 1694-1700: a Revised Narrativ". History in Africa. 34. s. 133–168.
10. Although no law was passed by parliament, the company ceased issuing letters of marque.Davies 1999, s. 123
11. Davies 1999, s. 181

Dış bağlantılar

• İngiltere Ulusal Arşivlerinde İngiltere'nin Afrikayla ticaretine ilişkin arşiv malzemesi12 Ocak 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• İngiltere Ulusal Arşivlerinde Şirketle ilgili arşiv malzemesi12 Ocak 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• The Royal African Company Par K. G. Davies5 Kasım 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.