Loading AI tools
bir veya daha fazla kedi tarafından yapılan bilgi aktarımı Vikipedi'den, özgür ansiklopediden
Kedilerde iletişim, insan da dahil olmak üzere başka bir hayvanın şimdiki ve gelecekteki durumunu etkileyen, bir veya daha fazla kedi tarafından yapılan bilgi aktarımıdır.
.jpg)
Evcil kediler tarafından kullanılan iletişim şekilleri, evcilleştirme sürecinden etkilenmiştir.[1] Kediler, sesli ve görsel iletişimin yanında koklayarak ve dokunarak iletişim kurarlar.
Kedilerin sesle iletişimi, bilim insanları tarafından sesin oluşturulma şekli, sesin oluşturulma bağlamı veya duyulan sesler gibi çeşitli özelliklerine göre sınıflandırılmıştır.
Kedi seslendirmeleri bir dizi özelliğe göre sınıflandırılmıştır.
İlk olarak Mildred Moelk tarafından önerilen kedi sesleri genellikle hala üç ana sınıfa ayrılır:
1944'te Moelk, kedi seslerinin ilk fonetik çalışmasını yayınladı.[2] Kendi kedilerini çok dikkatli bir şekilde dinledi ve seslerini üç ana kategoriye ayrılmış 16 fonetik örüntüye ayırdı. Ayrıca farklı sesleri kopyalamak veya yazmak için fonetik bir alfabe kullandı.[3] Kedilerin, samimiyeti, güveni, memnuniyetsizliği, öfkeyi, korkuyu ve acıyı temsil etmek için altı farklı miyav şekli olduğunu iddia etti. Moelk, bahçesindeki ve sokaktaki hayvanları dinleyerek çiftleşme ve kavga ile ilgili diğer sekiz sesi sınıflandırdı.
Brown ve ark. kedilerin davranışsal bağlama göre şu vokal tepkilerini sınıflandırdı: yavru kedilerin anne kedilerden ayrılması sırasında, gıda yoksunluğu sırasında, ağrı sırasında, tehdit veya saldırı davranışı öncesinde veya sırasında, bölge veya yiyecek konusundaki anlaşmazlıklarda, ağrılı veya akut stresli bir deneyim sırasında, rutin profilaktik enjeksiyonlarda ve yavru kedi yoksunluğu sırasında.[4] Olgun kedilerden daha az kaydedilen çağrılar arasında mırıldanma, özgül selamlama çağrıları veya mırıltıları, ayrı kafeslerdeki kediler arasında uzun sesli diyaloglar, eğitim sırasında "hayal kırıklığı" çağrıları veya koşullu tepkilerin yok olması sayılabilir.
Miller, seslendirmeleri üretilen sese göre beş kategoriye ayırdı: mırıltı, cıvıltı, çağrı, miyav ve hırlama/hırıltı/tıslama.[5]
Owens ve ark. akustik yapılarına göre sınıflandırılmış kedi seslendirmeleri. Üç kategori vardır: ton sesleri, darbe sesleri ve geniş bant sesleri. Tonal sesler ayrıca armonik olarak yapılandırılmış sesler veya normal ton sesleri gruplarına ayrılır. Darbe seslendirmeleri, darbe patlamaları ve ton bitişli hibrit darbe patlamaları olarak ayrılır. Geniş bant sesler dört gruba ayrılır: tonal olmayan geniş bantlı sesler, tonal başlangıçlı geniş bantlı sesler, kısa tonal öğelerli geniş bantlı sesler ve uzun tonlu sonlu geniş bantlı sesler.[6]
Mırlama, birçok kedi türünün boğazlarıyla oluşturduğu, yumuşak tonda, sürekli ve titreşimli bir sestir. Evcil kedi yavruları, doğumlarının ikinci gününden itibaren mırlamaya başlayabilirler.[5] Bu tonal mırlama, evcil kedilerde farklı kişilikleri işaret edebilir. Mırlamanın genellikle olumlu bir duygusal durumu ifade ettiğine inanılsa da kediler bazen hastalık veya travmaya bağlı acı ile de mırlayabilirler.[7]
Kedilerin mırlaması, tanımlaması zor bir mekanizma sonucu gerçekleşen bir eylemdir. Bir ölçüde bunun nedeni, kedilerin bu sesleri çıkarmakla sorumlu, benzersiz bir anatomik özelliğinin olmayışıdır.[8]
Bu tonal gürleme, evcil kedilerde farklı kişilikleri karakterize edebilir. Mırıldamanın genellikle bir olumlu duygusal duruma işaret ettiğine inanılır, ancak kediler bazen hasta olduklarında, gergin olduklarında veya doğum yapmak gibi travmatik veya acı verici anlar yaşadıklarında mırıldanırlar.[7]
Daha geniş bir tanım, "mırıltı, arkadaşça bir sosyal ruh halini işaret eder ve örneğin yaralı bir kediden bir veterinere arkadaşlığa ihtiyacı olduğunu belirten bir işaret olarak veya bir sahibine arkadaşlık için teşekkür eden bir işaret olarak verilebilir."[9]
Kedilerin nasıl mırıldandığının mekanizması belirsizdir. Bunun nedeni kısmen, kedilerin bu seslendirmeden açıkça sorumlu olan benzersiz bir anatomik özelliğe sahip olmamasıdır.[8] Elektromiyografik çalışmalar tarafından desteklenen bir hipotez, kedilerin ses kıvrımları ve/veya gırtlak kaslarını kullanarak glottis'i dönüşümlü olarak genişletmek ve daraltmak için hızla, soluma ve soluma sırasında hava titreşimlerine neden olan mırlama sesi çıkarmasıdır.[10] Kedi nefes alırken düzenli nefes alıp verme ile birleştiğinde, güçlü harmonikler ile mırlama sesi çıkarır. Mırıldamaya bazen başka sesler de eşlik eder, ancak bu kediden kediye değişir. Bazıları sadece mırıldanabilirken diğer kediler de bazen "yumrular" veya "yowps" olarak tanımlanan düşük seviyeli patlamalar yayar.
Bir zamanlar sadece Felis cins kedilerinin mırıldanabileceğine inanılıyordu.[11] Bununla birlikte, Panthera cinsinin kedigiller de (kaplanlar, aslanlar, jaguarlar ve leoparlar) mırıldanmaya benzer, ancak sadece nefes verirken sesler çıkarır. Kediler, aç, mutlu veya endişeli oldukları zamanlar da dahil olmak üzere çeşitli nedenlerle mırıldanabilir.[12]
Yetişkin kedilerin çıkardığı sesler içerisinde en tanıdık olanı "miyav" şeklinde olanıdır. Miyavlama iddialı ve savunmacı, ağlamaklı, arkadaşça, kalın ve cesur, samimi, dikkat çekmek maksatlı, talep etmek maksatlı veya sızlanma maksatlı olabilir.[13] Farklı dillerde "miyav" şeklinde okunan veya seslendirmesi buna benzeyen çeşitli kelimeler kullanılmıştır.
Yetişkin kedilerin en tanıdık seslendirmesi "miyav" veya "miaow" sesidir. Miyav iddialı, kederli, arkadaş canlısı, cesur, misafirperver, dikkat çekici, talepkar veya şikayet edici olabilir. Hatta kedinin ağzını açtığı ancak ses çıkarmadığı yerde sessiz olabilir.[14]
Miyav, genellikle evcil kedi yavruları tarafından üretilen tiz bir miyavdır.[15] Görünüşe göre yavru kedinin annesinden ilgi çekmek için miyavlar,[5] ve yetişkin kediler de miyavlayabilir.[15] Brown ve ark. tarif edilen izolasyon çağrısına benzer olarak anlatıldı (1978). Yaklaşık üç ila dört haftalıkken, yavru kediler en az bir yavru varken miyavlamazlar ve dört ila beş aylıkken yavru kediler miyalamayı tamamen bırakırlar.[4] Yetişkin kediler nadiren birbirlerine miyavlarlar ve bu nedenle yetişkinlerin insanlara miyavlaması muhtemelen yavru kedilerin miyavlamasının evcilleştirme sonrası bir uzantısıdır.[14]
Yavru kedilerin annelerinin dikkatini çekmek için kullandıkları sestir.[5]
Dilde yuvarlanan bir mırıldamaya benzer. Genellikle anne kedilerin, yavrularını çağırmakta kullandıkları sestir. Arkadaş kediler tarafından, başka bir kedinin veya insanın yaklaştığını haber vermek için de kullanılabilir. İnsanlar, bu sesi evcil hayvanlarına tekrar güven vermek amacıyla taklit edebilirler.[5]
Kediler bazen avlarını gözlerken veya gizlice takip ederken de bu sesi çıkarabilirler.
Kediler bazen avlarını gözlemlerken veya takip ederken heyecanlı cıvıltı veya gevezelik sesleri çıkarırlar.[16] Bunlar, sessiz tıklama seslerinden ara sıra miyavlama ile karıştırılan yüksek ancak sürekli cıvıltılara kadar uzanır.
Bazı araştırmacılar, bu gevezeliğin, boyunda öldürücü bir ısırık olduğu anın istemsiz, içgüdüsel taklidi olduğuna inanır. Avının omurgasında kedinin çenelerin hassasça kaymasını sağlamak için bu hareket kedinin çenelerini titreştirir.[17]
Kedilerin, ağızları kapalı çıkardıkları yüksek ve ritmik bir sestir. Genellikle dişi kedilerin erkek kedileri ararken çıkardıkları ses olmakla birlikte bazen kavga eden erkek ve dişi kediler de bu sesi çıkartırlar.[5] "Mart kedisi sesi", bir kedinin sıcakta (kızgınlık) çığlığıdır.[13][18]
Hırıltı, hırlama ve tıslama, saldırgan veya savunma saldırganlığı ile ilişkili tüm seslendirmelerdir. Bunlara genellikle algılanan tehdit üzerinde görsel bir etki yaratması amaçlanan bir duruş sergileme eşlik eder. İletişim, diğer türlerin yanı sıra kedilere de yönelik olabilir - bir kedinin yaklaşan bir köpeğe doğru şişmiş tıslaması ve tükürmesi iyi bilinen bir davranıştır. Kediler ürktüklerinde, korktuklarında, sinirlendiklerinde veya acı çektiklerinde tıslarlar ve ayrıca davetsiz misafirleri kendi bölgelerine korkuturlar. Tıslama ve hırlama uyarısı tehdidi ortadan kaldırmazsa, kedi tarafından bir saldırı gelebilir. İki ila üç haftalık yavru kediler, bir insan tarafından ilk alındığında tıslar ve tükürür. "Tükürme", tıslamanın daha kısa ama daha yüksek sesle ve daha vurgulu bir versiyonudur.[5]
Yavru kedilerin çok yüksek frekanslı (ultrasonik) sesler çıkardıkları gözlemlenmiştir.[4]
Bu sesler genellikle tehdit edici durumlarda kullanılır. Ulumalar daha tonlu, inlemeler ise uzun ve yavaş değişimlidir. Öfke feryatları hırlamalarla birleşir ve ulumalar ulumalara benzer ama daha uzundur.[19]
Köpeklerin aksine, nefes soluma, sıcak hava ortamları veya doğum sonrası durumlar dışında kedilerde nadir görülen bir durumdur. Bazı kediler kaygı, korku veya heyecana tepki olarak nefes nefese kalabilir. Ayrıca oyun, egzersiz veya araba sürmek gibi uyaranlardan kaynaklanan stresten de kaynaklanabilir. Ancak, nefes nefese kalma aşırı ise veya kedi sıkıntı içinde görünüyorsa, burun tıkanıklığı, kalp kurdu hastalığı, kafa travma veya ilaç zehirlenme'si gibi daha ciddi bir durumun belirtisi olabilir.[20] Birçok durumda, kedilerin nefes nefese nefes alması,[21] Birçok durumda, kedilerin nefes nefese nefes alması,[21] özellikle öksürük veya sığ nefes alma (nefes darlığı) gibi diğer bulgularla birlikteyse) anormal olarak kabul edilir ve tıbbi bir acil durum olarak kabul edilir.[22] Doğumdan sonra kraliçelerde nefes nefese kalmak normaldir ve sıcaklıkla ilgili değildir. Dişi kediler doğumdan sonra birkaç gün ila haftalar arasında nefes nefese kalabilir.[23]
Kediler birçok bilgiyi iletmek için vücut pozisyonlarını ve hareketlerini kullanırlar. Örneğin vücutlarını kamburlaştırıp tüylerini diktikten sonra yan bir duruşla korkmuş ve/veya saldırmaya hazır olduklarını ifade ederler.
Evcil kediler görsel iletişimde genellikle gözlerini, kulaklarını, ağızlarını, kuyruklarını, postlarını ve vücut pozisyonlarını kullanırlar. Özellikle yüzlerindeki karakteristik değişimler iletişimin göstergeleridir.[5]
Kedilerin insanlara ağırca göz kırpması, güven gösterdiklerini ve baktıkları kişiyi kabul ettiklerini gösterir.[5]
Bir kedinin duruşu duygularını iletir. Kedilerin doğal davranışlarını kendi başlarına, insanlarla ve diğer hayvanlarla birlikteyken gözlemlemek en iyisidir.[24] Duruşları duruma göre arkadaşça veya saldırgan olabilir. En temel ve tanıdık kedi duruşlarından bazıları şunlardır:[25][26]
Kediler, kulaklarının pozisyonunu, kedi uyanık ve odaklanmışken dikken, sakinken hafifçe gevşemiş ve aşırı savunmacı veya saldırgan olduğunda kafasına karşı düzleştirilmiş bir süreklilik içinde, çok hızlı bir şekilde değiştirebilir.[30] Kedilerde yassı kulaklar genellikle bir kişinin tehdit altında olduğunu ve saldırabileceğini gösterir.
Kulakların düzleşmesi aynı zamanda çimenlerde veya kedinin dik kulaklarının konumunu belli edeceği bir saklanma yerinde sinsice yaklaşan avın biyolojik bir uyarlamasıdır.
Bir kedinin doğrudan bakışı genellikle bir meydan okuma veya tehdit iletir ve yüksek rütbeli kedilerde görülme olasılığı daha yüksektir; düşük rütbeli kediler genellikle tepki olarak geri çekilir.[5] Doğrudan bakış genellikle yırtıcı hareket sırasında veya bölgesel nedenlerle kullanılır.
Doğrudan bir bakışın aksine, kediler sahiplerine güven ve sevgi göstermek için göz kapaklarını indirir veya yavaşça göz kırpar. Lisanslı bir veteriner ve hayvan yazarı olan Gary Weitzman'a göre, bu tür kedi vücut dili bir "pisi öpücüğü" ile benzer. Yavaş yanıp sönmenin, sakin bir durumda olmaktan kaynaklanan stres hormon düzeylerinin düşmesine fizyolojik bir tepki olabileceğini "Kedi Nasıl Konuşulur: Kedi Dilinin Kodunu Çözme Rehberi" adlı kitabında ayrıca açıklar.
Weitzman, "Yavaş göz kırpma gerçekten bir kabul hareketidir" diyor. "Bunu seninle kesinlikle rahat olduklarında yapıyorlar ve diğer kedilerle de yapıyorlar." Kedilerin kendilerini sakin ve rahat hissettiklerinde bunu neden yaptıkları net değil, ancak Weitzman şöyle yazar: "Muhtemelen otonomik bir tepki… kedinin kortizol [stres hormonu] seviyelerinin düşmesiyle ilgisi var."
Aslında, Weitzman, kedi sahiplerini bu davranışı taklit etmeye teşvik eder, yalnızca bir sevgi mesajı vermekle kalmaz, aynı zamanda tehdit edici olmayan bir konumu pekiştiren bir mesaj verir. Bu davranış evcil ev kedilerine özel değildir. Kediler çok bölgeci olabildiğinden, vahşi doğada kendilerini dost canlısı veya tehdit edici olmayan olarak işaret etmek için diğer kedilerle bu yavaş göz kırpmayı kullanırlar.[31]
Kediler iletişim kurmak için genellikle kuyruklarını kullanırlar. Kuyruğunu dik tutan bir kedi genellikle mutluluk veya güven gibi olumlu duygulara işaret eder; dikey kuyruk genellikle insanlara veya diğer kedilere (genellikle yakın akrabalar) dostça bir selamlama olarak kullanılır. Yarı yükseltilmiş bir kuyruk daha az zevki gösterebilir ve mutsuzluk, alçakta tutulan bir kuyruk ile gösterilir. Ek olarak, bir kedinin kuyruğu bir yandan diğer yana sallanabilir. Bu hareket yavaş ve "tembel" ise, genellikle kedinin rahat bir durumda olduğunu gösterir. Kediler, avlanırken veya başka türlü uyanık veya eğlenceli olduklarında kuyruklarının ucunu seğirirler. Ani, tam kuyruk seğirmesi bir kararsızlık durumunu gösterir.[30] Takip eden evcil bir kedi, çömelme sırasında tipik olarak kuyruğunu yere yakın tutar ve hızla bir yandan diğer yana seğirir. Bu kuyruk davranışı, bir kedi "tahriş" olduğunda ve tipik olarak ısırarak veya pençelerini uzatarak kamçılama noktasına yaklaştığında da görülür. Bir kedi ayrıca oynarken kuyruğunu seğirebilir.[32]
Bazen oyun sırasında, bir kedi veya daha yaygın olarak, bir yavru kedi, kuyruğunun tabanını yükseltir ve ucu hariç hepsini sertleştirir, baş aşağı bir "U" gibi bir şekle sokar. Bu, hiperaktivite noktasına kadar büyük bir heyecana işaret ediyor. Bu, daha genç kediler birbirini kovaladığında veya kendi başlarına koştuklarında da görülebilir. Kediler sahiplerini selamlarken genellikle aşırı mutluluğa işaret eden titrek bir hareketle kuyruklarını dik tutarlar.[33] Korkmuş veya şaşırmış bir kedi, kuyruğundaki ve sırtındaki tüyleri dikebilir. Ek olarak, daha dik durabilir ve bir tehdit olarak görünen boyutunu artırmak için vücudunu yana çevirebilir. Sadece küçük bir kuyruk ucuna sahip olan Manx gibi kuyruksuz kediler, kuyruğu tam bir kuyrukları varmış gibi hareket ettirirler.
Kediler temizlik ve bakım amaçlı veya bağ kurmak amacıyla sık sık birbirlerini yalarlar. Bu davranış genellikle birbirlerine yakın kediler tarafından gösterilmektedir. Ayrıca bazen yakınlık göstermek veya benimsediğini göstermek maksadıyla insanları da yalayabilirler.
Vücutlarını başka bir kediye, insana veya köpek gibi farklı hayvanlara sürtmesi kedilerin sevgilerini gösterme yollarından biri ve bağ kurma hareketidir.
Yerli ve vahşi kediler için yalanma yaygın bir davranıştır; Evcil kediler üzerinde yapılan son araştırmalar, onların dinlenme zamanlarının yaklaşık %8'ini kendilerini yalamak için harcadıklarını göstermektedir. Tımar sadece kendilerini temizlemek için değil, dış parazit kontrolünü sağlamak için de son derece önemlidir. Pireler, kedilerin en yaygın dış paraziti olma eğilimindedir ve bazı araştırmalar, kedilerde tımarlamanın pireleri baş ve boyundan çıkarmada etkili olduğuna dair dolaylı kanıtlara atıfta bulunur. Kediler ayrıca vücudun kaşıntılı bölgelerini kaşımak için tımar kullanabilirler.[34]
Kediler bazen okşama hareketi ile ön patilerini insanlara veya yumuşak nesnelere tekrar tekrar basarlar. Bu, yavru kediler ve yetişkinler için içgüdüseldir ve muhtemelen emzirme sırasında annenin süt akışını uyarmak için kullanılan eylemden kaynaklanmaktadır. Yavru kediler, annede emzirmeyi uyarmak için meme bezlerini itmek için ön ayakları sırayla birer birer kullanarak, emzirirken memeyi "okşar". Ovmanın aynı zamanda, dinlenmek için geçici yuva yapmak için otları veya yaprakları ezmek zorunda kalan kedilerin vahşi atalarına kadar uzanan bir kökeni olabilir.[35]
Kediler bu çocuksu davranışları emzirmenin ötesine ve yetişkinliğe taşır. Bazı kediler "bakım", yani ovmada kıyafetleri veya yatakları emer. Kedi, patisiyle aşağı doğru sert bir baskı uygular, ayak parmaklarını açarak pençelerini ortaya çıkarır, sonra patisini kaldırırken ayak parmaklarını kıvırır. İşlem, bir ila iki saniyelik aralıklarla alternatif pençelerle gerçekleşir. Sahibinin kucağında otururken ovabilirler, bu da kedinin keskin pençeleri varsa ağrılı olabilir.
Tercih edilen "evcil özelliklerin" çoğu neotenous veya yetişkinde devam eden çocuk özellikleri olduğundan, yoğurma, yetişkin evcil kedilerde kalan bir çocuk davranışı kalıntısı olabilir.[36] Aynı zamanda kediyi uyarabilir ve insandaki gerinme gibi aynı şekilde iyi hissetmesini sağlayabilir. Ovma genellikle uyku nun öncüsüdür. Pek çok kedi okşanırken mırlar, genellikle memnuniyet ve sevgiyi belirtmek için alınır. Ayrıca çoğunlukla yeni doğarken, beslenirken veya annelerinin memesinden beslenmeye çalışırken mırıldanırlar. İki davranış arasındaki ortak ilişki, kalıntı bir içgüdü olarak ovmanın kökeni lehine kanıtları doğrulayabilir.[37]
Kedilerin patilerinin alt kısmında koku bezleri vardır. Nesneleri veya insanları ovduklarında veya çizdiklerinde, bu feromonlar ovulmakta olan veya çizilen kişiye veya nesneye aktarılmış olmaları muhtemeldir.
Bazı kediler, görünüşe göre dostça bir selamlama veya sevgiyi belirtmek için yüzlerini insanlara ovuşturur. Temas, ağız ve yanaklarda bulunan bezlerden koku bıraktığından, bu dokunsal eylem koku alma iletişimi ile birleştirilir. Kediler ayrıca bazen insanlara veya diğer kedilere kafalarının ön kısmıyla "kafalarını çarparlar"; bu eyleme "kuş yavrusu" denir.[38] Yine bu iletişim, vücudun bu bölgesinde koku bezleri olduğu için koku alma bileşenine sahip olabilir ve muhtemelen kedi başını aşağı ya da yana çevirdiğinde dikkat çekmek içindir.[39]
Başını çarpma ve yanaklarını ovma, genellikle baskın bir kedi tarafından bir astına karşı sergilendiği için sosyal baskınlık gösterileri olabilir.[5]
Bazen "burunları koklamak" olarak adlandırılan burunlara dokunmak, kediler için dostane, dokunsal bir selamlamadır.
Sahibine veya başka bir kediye doğru yapılan, genellikle mırlama eşliğinde gerçekleşen hafif ısırıklar yakınlık ve oyun oynama isteğini belirtirken; tıslama ve hırlama eşliğindeki daha sert ısırıklar ise saldırganlık belirtileridir.[40] Ayrıca çiftleşme sırasında erkek kedi dişinin ensesinden ısırır ve dişi de çiftleşmeye hazır lordoz pozisyonu alır.
İdrar, dışkılarındaki kokular ve kimyasallar ile ağız, çene, alın ve yanaklar, arka alt kısımlar, kuyruk ve patilerindeki bezler ile salgıladıkları feromonlar, kedilerin koku yoluyla iletişimini sağlar.[41] Sürtünme ve kafa çarpma davranışları, bu kokuları insanlar da dahil olmak üzere alt tabakalara bırakma yöntemleridir. Kedi yanaklarındaki bezlerde üretilen kimyasal bir feromon bırakarak tercih edilen bölgedeki belirgin nesnelere yanaklarını ovuşturur. Bu bir memnuniyet feromon olarak bilinir. Kedi yüz feromonunun sentetik versiyonları ticari olarak mevcuttur.[42]
Kedilerin vücutlarında dokuz farklı bez bulunur. Bunlar pinna (dış kulak kepçeleri), temporal (şakaklarında), yanak (yüzlerinin yanlarında), perioral (ağız köşelerinde), submandibular (çene altı), interdigital (ayak parmakları arası), anal (anüsün kenarlarında), kaudal (tüm kuyruk boyunca) ve supra-kaudal (kuyruğun tabanında) [43]
İdrar püskürtme aynı zamanda bir bölgesel işaretleme'dir.[44] Kediler yatay bir yüzeye çömelerek idrar yaparlar; ayakta işeme gerçekleşir. Kedi arka ayaklarıyla bir adım atar ve kuyruğunu sallayarak dikey bir yüzeyde koku izini bırakır.[45] Köpek penisi'nden farklı olarak kedi penisi geriye dönüktür. Kediler hem püskürtülen hem de püskürtülmeyen idrarla işaretlenebilse de, sprey genellikle normalde biriken idrardan daha kalın ve yağlıdır ve püskürtücünün daha güçlü bir iletişim kurmasına yardımcı olan anal keselerden ek salgılar içerebilir. Kediler bölgelerini hem koku bezlerini ovalayarak hem de idrar ve dışkı birikintileriyle işaretlerken, püskürtme kedilerin "en gürültülü" koku alma ifadesi gibi görünür. En sık olarak diğer erkeklerle rekabet halindeki sağlam erkek kedilerde görülür. Yetişkinlikte kısırlaştırılan erkekler, kısırlaştırmadan sonra hala püskürebilir. Dişi kediler de bazen püskürtür.[5]
Çöp kutusunun dışında idrar yapan kedi, alt tabaka dokusu, temizlik ve mahremiyet gibi çeşitli faktörlerden dolayı kutudan memnun olmadığını gösterebilir. Aynı zamanda idrar yolu sorunları belirtisi olabilir. Yetersiz beslenen erkek kediler, idrarda üretrayı tıkayabilen ve tıbbi bir acil durum yaratabilen kristal oluşumuna karşı hassastır. Özellikle olgun erkek kedilerin idrarı, kedi idrarına karakteristik güçlü kokusunu veren kükürt-içeren bileşik 3-merkapto-3-metilbutan-1-ol (MMB)'nin öncüsü felinin olarak bilinen amino asit içerir. Felinin, idrarda atılan peptidaz koksin tarafından 3-metilbütanol-sisteinilglisinden (3-MBCG) üretilir. Daha sonra bakteriyel liyaz yoluyla yavaş yavaş daha uçucu kimyasal MMB'ye ayrışır.[46] Kedigil olası bir kedi feromonu.
 | →  |
| Felinine | MMB |
Kedi türlerinin çoğunun (aslanların yanı sıra) yalnız, antisosyal hayvanlar olduğu düşünülse de, evcil ya da vahşi kediler sosyal davranışlara katılırlar.[47] Bunlar, sosyal öğrenme, kediler arasında sosyalleşme ve insanlarla sosyalleşmeyi içerir.
Kediler gözlemsel öğrenicilerdir.[48][49] Bu tür öğrenme, bir kedinin yaşamının erken dönemlerinde ortaya çıkar[50] ve birçok laboratuvar çalışmasında gösterilmiştir. Yavru kedi yavruları av yakalarken kullandıkları teknikleri gözlemleyerek annelerinden avlanmayı öğrenirler.[48] Anne, önce ölü avı, ardından canlı avı çöpe getirerek yavrularının avlanma tekniklerini öğrenmesini sağlar. Canlı av ile başarılı bir yakalama için gerekli teknikleri gösterir.[48] Yavru kedilerin av yakalama davranışı, annelerinin yanında zaman içinde daha yüksek seviyelerde gelişir.[51]
Kediler için gözlemsel öğrenme, davranışı tamamlama dürtüsü, davranışı başlatan işaret, işarete verilen yanıt ve davranışı tamamlamanın ödülü olarak tanımlanabilir.[50] Bu, kedilerin annelerinden yırtıcı davranışları öğrendiklerinde gösterilir. Güdü açlıktır, işaret avdır, yanıt avı yakalamaktır ve ödül ise açlık hissini hafifletmektir.
Kedi yavruları ayrıca insanlarla sosyalleşirken gözlemsel öğrenme gösterirler. Anneleri saldırgan olmayan ve savunmacı olmayan davranışlar sergilediklerinde insanlarla sosyalleşmeye başlama olasılıkları daha yüksektir.
Kediler için gözlemsel öğrenme, davranışı tamamlama dürtüsü, davranışı başlatan işaret, işarete verilen yanıt ve davranışı tamamlamanın ödülü olarak tanımlanabilir.[50] Bu, kedilerin annelerinden yırtıcı davranışları öğrendiklerinde gösterilir. Güdü açlıktır, işaret avdır, yanıt avı yakalamaktır ve ödül ise açlık hissini hafifletmektir.
Kedi yavruları ayrıca insanlarla sosyalleşirken gözlemsel öğrenme gösterirler. Anneleri saldırgan ve savunmacı olmayan davranışlar sergilediklerinde insanlarla sosyalleşmeye başlamaları daha olasıdır.[48] Anneler yavrularıyla daha fazla vakit geçirse de erkek kediler, yavru arkadaşları arasındaki kavgaları ayırarak önemli bir rol oynar.[48]
Gözlemsel öğrenme yavru kedi ile sınırlı değildir - yetişkinlik döneminde de gözlemlenebilir. Araştırmalar, görsel bir işaretten sonra bir kola basmak gibi başkalarının bir görevi yerine getirdiğini gören yetişkin kedilerin, aynı görevi, o görevde başka bir kediye tanık olmayanlara göre daha hızlı gerçekleştirmeyi öğrendiklerini göstermiştir.[49]
Genellikle yabancı kediler karşılaştığında, bir kedi diğer kediyi savunma moduna sokan ani bir hareket yapar. Kedi daha sonra kendi üzerine çekilecek ve gerekirse saldırmaya hazırlanacaktır.[52] Ast kedi genellikle fiziksel bir kavga çıkmadan önce kaçar; ancak, durum her zaman böyle değildir ve bunu "erkek kedi düellosu" olarak bilinen şey takip edebilir.[52] Baskınlık, türdeşler'in birbirleriyle nasıl etkileşime girdiğinin altında yatan bir faktör olarak da görülür.
Çok kedili evlerde kediler arasında baskınlık görülebilir. "Ast" kediler "baskın" kediye boyun eğerler. Baskınlık, baskın kedinin etrafında dolaşmak, baskın kedinin yanından geçmesini beklemek, göz temasından kaçınmak, çömelmek, yan yatmak (savunma duruşu) ve baskın kedi yaklaştığında geri çekilmek gibi davranışları içerir.[48] Baskın kediler de belirli bir vücut duruşu sunar. Kedi kulakları dik gösterir, kuyruğunun tabanı kavislidir ve doğrudan astı kedilere bakar.[48] Bu baskın kediler genellikle saldırgan değildir, ancak ast kedi yiyecek kaynağını engellerse saldırganlaşabilirler.[53] Bu saldırgan davranış ortaya çıktığında, baskın kedinin ast kedilerin yemek yemesini ve çöp kutusunu kullanmasını engellemesine de yol açabilir.[48] Bu, ast kedinin başka bir yere dışkılamasına ve insan etkileşimi ile ilgili sorunlar yaratmasına neden olabilir.[48]
.jpg)
Kediler arasındaki sosyal çatışmalar yalnızca kedilerin davranışlarına bağlıdır. Bazı araştırmalar, kedilerin nadiren kavga çıkardığını göstermiştir, ancak bunu yaptıklarında genellikle yiyecekleri ve/veya yavruları korumak ve bölgeyi savunmak içindir.[53]
Yaklaşan bir erkek kedi düellosunun ilk işareti, her iki kedinin de kendilerini bacaklarının üzerinde yukarı çekmeleri, sırtlarının ortasındaki tüm tüylerin dimdik durması ve birbirlerine yaklaşırken miyavlayıp yüksek sesle ulumalarıdır.[52] Kedilerin attığı adımlar, birbirlerine yaklaştıkça yavaşlar ve kısalır. Saldıracak kadar yaklaştıklarında biraz duraklarlar ve sonra bir kedi sıçrar ve diğer kedinin ensesini ısırmaya çalışır.[52] Diğer kedinin misilleme yapmaktan başka seçeneği yoktur ve her iki kedi de agresif bir şekilde yerde yuvarlanır ve her iki kediden de yüksek, yoğun çığlıklar gelir.[52] Bir süre sonra kediler ayrılır ve yeniden saldırıya başlamak için yüz yüze dururlar. Bu, bir kedi tekrar kalkmayana ve oturmaya devam edene kadar bir süre devam edebilir.[52] Mağlup olan kedi, galip, bölgeyi koklamayı tamamlayana ve dövüş alanının dışına çıkana kadar hareket etmez. Bu gerçekleştiğinde, mağlup kedi bölgeyi terk ederek düelloyu sona erdirir.[52]
Dişiler de birbirleriyle kavga edebilirler. Erkek ve dişi anlaşamazlarsa kavga da edebilirler. Kapalı bir evde kavgaları önlemek için kedilerin yeniden sokulması veya ayrılması gerekebilir.
Üç ile dokuz haftalık arasındaki kediler, insan sosyalleşmesi'ne duyarlıdır.[54] Bu dönemden sonra sosyalleşme daha az etkili olabilir.[55] Araştırmalar, yavru kedi ne kadar erken tedavi edilirse, insanlara karşı o kadar az korkusuz olacağını göstermiştir.[55] Sosyalleşmeyi artırabilecek diğer faktörler, birçok insanın yavru kediyle sık sık ilgilenmesi, annenin varlığı ve beslenmedir.[54][55] Annenin varlığı önemlidir çünkü kediler gözlemsel öğrenicilerdir. İnsanların yanında rahat olan bir anne, yavru kedideki kaygıyı azaltabilir ve yavru kedi-insan ilişkisini geliştirebilir.[54]
Yaklaşık iki ila yedi haftalık vahşi kedi yavruları, genellikle yakalandıktan sonraki bir ay içinde sosyalleşebilir.[56] Bazı kedi türleri, genetik etki ve bazı durumlarda belirli öğrenme deneyimleri gibi faktörler nedeniyle insanlara karşı sosyalleşemez.[56] Bir yavru kediyi sosyalleştirmenin en iyi yolu, kediyi haftada birkaç saat meşgul etmektir.[56] Yabani kediyle aynı alanda olması gerekmeyen ancak başka bir sosyalleşmiş kedi varsa süreç daha kolay hale gelir. Eğer bakıcı bir kedinin tuvalete idrar yapmasını sağlayabilirse, o zaman çöpteki diğerleri genellikle onu takip edecektir. Güven sağlanana kadar, genellikle ilk hafta içinde kalın eldivenlerle ilk temas şiddetle tavsiye edilir. Bir yetişkini sosyalleştirmek bir meydan okumadır. Sosyalleşmiş yetişkin vahşi kediler, sosyalleşme dönemlerinde yalnızca güvendikleri kişilere güvenme eğilimindedir ve bu nedenle yabancıların yanında çok korkabilirler.[56]
İnsan-kedi ilişkisini etkileyen bir takım problemli davranışlar vardır. Bir davranış, kedilerin insanlara pençe ve ısırarak saldırmasıdır.[49] Bu genellikle kendiliğinden oluşur veya ani hareketlerle tetiklenebilir.[49] Diğer bir sorunlu davranış ise kedinin okşanması ve ardından aniden saldırması ve kaçmasıyla sonuçlanan "sevme ve ısırma sendromu"dur.[49] Diğer sorunlar evin kirlenmesi, mobilyaların çizilmesi ve bir kedinin eve ölü av getirmesidir.[57] Kediler ve insanlar arasındaki sosyalleşmeyi zorlayan bu tür davranışlardır.
Kedilerde ölçülen elli iki kedi kişilik özelliği vardır ve bir çalışma "ana eksen faktör analizi kullanılarak beş güvenilir kişilik faktörü bulundu: nevrotiklik, dışadönüklük, baskınlık, dürtüsellik ve uyumluluk."[58]
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
