Loading AI tools
Vikipedi'den, özgür ansiklopediden
Karlheinz Stockhausen (d. 22 Ağustos 1928, Mödrath, Almanya - ö. 5 Aralık 2007, Kurten, Almanya) Alman klasik müzik ve opera bestecisi. II. Dünya Savaşı'ndan sonrasında Alman klasik müzik bestecilerinin önemli isimleri arasında sayılır.[1] Klasik müzikte elektronik alet ve seslerin kullanımı gibi yenilikler denedi.[2] "Serializm" akımına dahil edilen Stockhausen, bu akıma kullandığı ses, melodi, araç ve çalgılar ile yeni açılımlar getirdi. En önemli bestelerinin başında "Licht (Işık)" başlıklı haftanın 7 günü için 7 değişik operadan oluşan bir opera dizisi ve "Klang (Ses)" başlıklı günün 24 saatine ithaf ettiği bestesi gelir.
Stockhausen 22 Ağustos 1928'de Köln yakınlarındaki Mödrath kasabasında doğdu. Babası bir köy öğretmeniydi. Aklî dengesi yerinde olmayan annesi, 1933'te bir bakımevine yatırılmıştı ve büyük olasılıkla Naziler'in aklî dengesi yerinde olmayanların yaşamlarına son verme politikasına uygun olarak 1942'de orada hayatı sona ermişti.[3][4]
Stockhausen, II. Dünya Savaşı döneminde öğretmen olmak için eğitimine devam etti. Askere alınamayacak kadar gençti ama 1944'te askerî hastanede sedye taşıyıcısı olarak çalışmak için askerî göreve çağrıldı. Babası da silah altına alındı ve 1945'te Macaristan'da yaralanarak öldü. Yetim kalan Stockhausen, bir çiftlikte çalışmaya başladı.
1947'de klasik müzik eğitimine başladı. Köln Müzik Yüksekokulu'ndan (Hochschule für Musik Köln) mezun oldu ve Köln Üniversitesi'nde müzikoloji, felsefe ve Almanca alanlarında eğitime devam etti. Geçimini temin etmek amacıyla barlarda ve kulüplerde piyano çalıyordu. Bu dönemde bir sihirbazlık gösterisine piyano ile eşlik etmeye başladı.
O zamanlar, Darmstadt şehrinde her yaz "Darmstädter Ferienkürse (Darmstadt Tatil Kursları)" adıyla verilen kurslarda Almanya'nın önemli müzisyenleri bir araya geliyordu. Stockhausen bu kursa 1951 yazında iştirak etti. Burada, aralarında Theodor Adorno'nun da bulunduğu ünlü isimlerle tanıştı.
Fransız besteciler Olivier Messiaen ve Darius Milhaud ile çalışmış Belçikalı besteci Karel Goeyvaerts ile de bu dönemde tanıştı. Goeyvaerts'in etkisiyle Ocak 1952'de Paris'e gitti.[4] Paris'te Olivier Messiaen'in derslerini takip etti. Orada "somut müzik" adı verilen türde besteler yapmaya başlayan Pierre Boulez ve Pierre Schaeffer ile çalıştı. Vurmalı çalgıların çıkardıkları değişik sesleri ele alan değişik deneysel kompozisyonlar hazırladı.
Mart 1953'te Paris'ten ayrıldı ve Kuzey Almanya Radyosu'nda (Nordwestdeutscher Rundfunk) Herbert Eimert'in kurduğu "Elektronik Müzik Stüdyosu"nda çalışmaya başladı. 1955'te Batı Almanya Radyosu'na (Westdeutscher Rundfunk) geçti. 1962'de burada yönetici oldu.
1954 ile 1956 yılları arasında Bonn Üniversitesi'nde Werner Meyer-Eppler ile fonetik, akustik ve enformasyon teorisi üzerinde çalışmalar yaptı.
29 Aralık 1951'de Hamburg'da ilk evliliğini yaptı. Bu evliliğinden 4 çocuğu oldu. Evlilik sona erdikten sonra 2 Nisan 1967'de San Fransisco'da bir ressam ile ikinci evliğini yaptı. Bu evlilikten iki çocukları oldu. Bu çocuklardan dördü sonradan profesyonel müzisyen oldular. Stockhausen bazı eserleri özellikle onlar için hazırladı.[4]
1961'de Köln'ün doğusunda bulunan Kurten köyünün yakında bir arazi satın alıp burada kendi isteklerine göre Erich Schneider-Wessling adlı bir mimar tarafından tasarlanan bir ev yaptırdı. Bu evde 1965'ten itibaren yaşamaya başladı.[4]
Stockhausen 370 eser besteledi. Eserlerinde genellikle alışılmış kalıplardan ayrılmayı tercih etti. Etkilendiği isimler arasında Olivier Messiaen, Edgard Varèse ve Anton Webern gibi çağdaş besteciler olduğu gibi Piet Mondrian ve Paul Klee gibi ressamlar da bulunmaktadır.
Stockhausen müzik besteleri yapmaya muzik konservatuvar eğitimine girdikten sonra üçüncü yılında başlamıştır. Hazırladığı ilk öğrencilik eserleri gününde yayımlanmamıştır. Bu öğrencilik eserleri olan "Chöre für Doris", "Alto Ses ve Oda Orkestrası İçin Üç Lieder[netleştirme gerekli]", "Kapella Korosu İcin Koral" ve "Keman ve Piyano İçin Sonatin" 1971'de yayınlanmıştır.[5]
Karlheinz Stockhasauen, 5 Aralık 2007'de evinde bir kalp krizi geçirdi ve hayatını kaybetti.
Stockhausen, öğrencilik yıllarında "on-iki ton" akımına dahil edilebilecek besteler yaptı. Bu dönemde besteci Olivier Messiaen'dan çok etkilenmişti ve Kreuzspiel adlı bestesinde bu etkiler açıkça görülür. Kontra-Punkte (1953) adlı kompozisyonunda müzik önce 10 değişik çalgının seslendirdiği ufak kısımlarla başlar ve yavaş yavaş bu kısımlar birbirleriyle kaynaşır ve kompozisyon piyano üzerinde teksif edilme ile sona erer.
1953'ten itibaren elektronik müzik üzerinde çalışmaya başladı. Klasik müziğin geleceğinin elektronik müzik ile olacağına inanıyordu. Gruppen adlı eseri 3 orkestra ve 3 orkestra şefi için hazırlanmıştır. Orkestralar kendi orkestra şefleri idaresinde konser salonunun değişik tarafında oturtulmakta ve değişik hızlarda değişik parçaları aynı zamanda çalmaları gerekmektedir. "Klavierstuck XI" başlıklı piyano bestesi John Cage'in eserlerine benzemekle beraber, besteci bu etkilenmeyi reddetmiştir. "Klavierstück XI" için müzik notaları çok büyük bir rulo kâğıt üzerine yazılmıştır ve piyanistin hangi tarafından başlayıp, ne tarafina gideceğini ve müziği nasıl çalacağını hep kendisinin karar vermesi gerekir. Buna göre her değişik konserde aynı notalar kullanılarak değişik melodiler ortaya çıkarılabilmektedir. "Şans eseri müzik" adı verilen bir türe sokulabilecek bu eser, besteci tarafından "hareket eden müzik" olarak nitelendirilmişti.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
