Loading AI tools
Vikipedi'den, özgür ansiklopediden
Alice Bradley Sheldon (Alice Hastings Bradley; d. 24 Ağustos 1915 - ö. 19 Mayıs 1987), Amerikan bilimkurgu ve fantezi yazarıdır.
| James Tiptree Jr. | |
|---|---|
 | |
| Doğum | Alice Hastings Bradley 24 Ağustos 1915 Chicago, Illinois, ABD |
| Ölüm | 19 Mayıs 1987 (71 yaşında) McLean, Virginia, ABD |
| Takma adlar | James Tiptree Jr. Raccoona Sheldon |
| Meslek | Sanatçı, istihbarat memeuru, araştırmacı psikolog, yazar |
| Vatandaşlık | ABD |
| Eğitim | Amerikan Üniversitesi (YL) George Washington Üniversitesi (Phd) |
| Tür | Bilimkurgu |
| Önemli ödülleri |
|
| Evlilik |
|
| Akrabalar |
|
| İmza |  |
James Tiptree, Jr. takma adıyla yazdığı, cinsiyet, cinsiyet kimliği, kadın/erkek ilişkileri ve ölüm konulu öyküleri ile bilinir.
1967'den ölümüne kadar "James Tiptree, Jr." adını kullanmış ve bu ad ile tanınmıştır. ames Tiptree Jr'ın kadın olduğu 1977 yılına kadar kamuoyunda bilinmiyordu. 1974'ten 1985'e kadar Raccoona Sheldon takma adını da kullandı.
İlk öykü kitabı Ten Thousand Light-Years from Home 1973'te, ilk romanı Up the Walls of the World 1978'de yayımlandı. Diğer eserleri arasında "The Women Men Don't See" (1973), "The Girl Who Was Plugged In" (1974), "Houston, Houston, Do You Read?" (1976) adlı kısa öyküleri, Brightness Falls from the Air (1985) romanı "Her Smoke Rose Up Forever" (1990) adlı kısa öyküsü yer alır.
Tiptree, 2012'de Seattle'daki Pop Kültürü Müzesi'nin Bilimkurgu Onur Listesi'ne girmiştir.[1]
1915 yılında Chicago'da doğdu.[2] Ailesi, Chicago'da bir üniversite mahallesi olan Hyde Park'ın entelektüel bir yerleşim bölgesindendir. Babası bir avukat ve doğa bilimci olan Herbert Edwin Bradley, annesi kurgu ve gezi kitabı yazarı Mary Hastings Bradley'dir.[3] Küçük yaşlardan itibaren ailesiyle birlikte seyahat etti ve 1921-1922'de aile Orta Afrika'ya ilk seyahatlerini gerçekleştirdi. Bu geziler, daha sonra yazacağı "The Women Men Don't See" adlı kısa öyküsüne katkıda bulundu.[3]
Bradley, Afrika gezileri arasında Chicago'da okula gitti. On yaşında, deneysel bir öğretim atölyesi olan küçük sınıflara ve gevşek yapıya sahip Chicago Üniversitesi Laboratuvar Okulu’nun öğrencisi oldu. On dört yaşındayken İsviçre'nin Lozan kentindeki bir okul gönderildi; daha sonra New York'taki Tarrytown'daki yatılı okula döndü.
Annesi onu meslek sahibi olmaya ve evlenip yerleşmeye teşvik etti[3] 1934'te 19 yaşındayken William (Bill) Davey ile tanıştı ve evden kaçarak onunla evlendi.[3][4]
Evli öğrenciler kabul edilmediği için Sarah Lawrence Koleji'ndeki eğitimini bıraktı. Çift, Berkeley, California'ya taşınıp eğitimlerine devam etti. Eşi Davey onu sanatla uğraşmaya teşvik etti.[3] Eşinin alkol sorunları, para ve ev işleri konusunda anlaşmazlıklar sonucu evlililikleri yürümedi; çift 1940 yılında boşandı.[3]
Bradley daha sonra grafik sanatı ve resim ile uğraştı. 1941 ile 1942 yılları arasında Chicago Sun için - "Alice Bradley Davey" adını kullanmaya devam ederek- sanat eleştirmenliği yaptı.[5]
Bradley, boşandıktan sonra Kadın Ordu Birliği'ne katıldı ve ikmal subayı oldu.[3] 1942'de Birleşik Devletler Ordusu Hava Kuvvetleri'ne katıldı ve Ordu Hava Kuvvetleri foto-istihbarat grubunda çalıştı. Daha sonra, o zamanlar kadınlar için yüksek bir rütbe olan binbaşılığa terfi etti. Kendi ifadesiyle, orduda "ilk kez özgür kadınlar arasında olduğunu hissetti." Bir istihbarat subayı olarak hava istihbarat fotoğraflarını okuma konusunda uzman oldu.[4]
1945'te, savaşın bitiminde, Paris'te görevdeyken, "Ting" adıyla bilinen ikinci kocası Huntington D. Sheldon ile evlendi. 1946'da terhis oldu ve kocasıyla ortak küçük bir iş kurdu. İlk hikâyesi olan "The Lucky Ones" aynı yıl The New Yorker'ın 16 Kasım 1946 tarihli sayısında yayınlandı ve dergide "Alice Bradley" adı ile anıldı.
1952'de o ve kocası, CIA'ya katılma teklifini kabul ettiler. Bradley, CIA'de istihbarat görevlisi olarak çalıştı ama bu işi sevmedi.[4] 1955'te CIA'deki görevinden istifa ederek üniversiteye döndü.
1957–1959 yıllarıdna Amerikan Üniversitesi'nde beşeri bilimler alanında lisans eğitimini tamamladı. 1967'de George Washington Üniversitesi'nden Deneysel Psikoloji alanında doktora derecesi aldı. Hayvanların farklı ortamlardaki yeni uyaranlara tepkileri üzerine bir doktora tezi yazdı. Bu süre zarfında akademik itibarını korumak için bilimkurgu öykülerinde James Tiptree Jr. adını kullandı[6]
Resim yapmaya dokuz yaşındayken başladı. Çocukluğunda annesinin yazdığı, ailenin Afrika'ya ikinci seyahatini anlatanAlice in Elephantland adlı çocuk kitabına katkıda bulundu ve kitapta kendisi olarak yer aldı.[7] Daha sonra ailesi Chicago Galerisi'nde onun Afrika çizimlerinden oluşan bir sergi açtı.[8] Annesinin birkaç kitabını resimleyen Bradley'in yaşamı boyunca sattığı tek illüstrasyon, 1931'de The New Yorker'a annesinin de temsilcisi Harold Ober' aracılığıyla on dolara sattığı, şaha kalkarak binicisini yere atan bir at resmidir[9]
1936'da Bradley, Chicago Sanat Enstitüsü'nde yeni Amerikan çalışmalarını içeren bir grup sergisine katıldı. Bu onun resim kariyeri için önemli bir adımdı. Bu süre zarfında John Sloan'dan özel sanat dersleri de aldı.[10]
1939'da, Ülkede Portre adlı çıplak oto portresi, Washington D.C.'deki Corcoran Gallery'de "All-American" bienal sergisine kabul edildi ve altı hafta boyunca sergilendi. Bu iki gösteri büyük başarı olarak kabul edilse de, kendisi "sadece ikinci sınıf ressamların sattığını" söyleyerek bu başarıları küçümsedi ve çalışmalarını evde tutmayı tercih etti.[11]
1940'a gelindiğinde, Bradley ihtiyaç duyduğu tüm tekniklerde ustalaştığını ve istediği konuyu seçmeye hazır olduğunu hissetti. Ancak resme devam edip etmemek konusunda şüphe duymaya başladı. Resim teknikleri üzerinde çalışmaya devam etti, biçim sorularından büyülendi ve neyin bir resmin bilimsel olarak "iyi" kıldığını öğrenmek için estetik üzerine kitaplar okudu.[12] 1941'de resim yapmayı bıraktı. Aiesi, Chicago Sun'da sanat eleştirmeni olarak iş bulmasına yardım ederek ona destek oldu.[5]
Bradley bilimkurguyu 1924'te fantezi ve kurgu türünün kült dergilerinden Weird Tales'in ilk sayısını okuduğunda keşfetmişti, ancak kendisi bu türde eser vermeye yıllar sonra başladı.[13] Aldığı eğitimler, ünvanlar ve o güne kadarki kariyerleriyle ne yapacağını bilemediğinden bilimkurgu yazmaya yöneldi. 1967'de James Tiptree Jr. mahlasını kullanmaya başladı. "Tiptree" adı, bir marmelat kavanozu üstünde gördüğü marka adı idi ve "Jr." ifadesini eklemek kocasının fikriydi. Bir röportajda şöyle dedi: "Erkek adı iyi bir kamuflaj gibi görünüyordu. Bir erkeğin daha az dikkat çekip yuvarlanıp gideceği hissine kapıldım. Hayatımda lanet olasıca bir meslekte ilk kadın olmakla ilgili fazlasıyla deneyimim oldu."[14][15] Tür olarak, kendi ilgi alanına giren bilimkurgu türünde eser vermeyi seçti ve "hikayelerinin hemen yayına kabul edildiğini ve hızla popüler olduğunu görünce şaşırdı."[4]
Analog Science Fact & Fiction' adlı derginin Mart 1968 sayısında yayımlanan "Birth of a Salesman" adlı öykü, tayınlanan ilk kısa öyküsüdür. O yıl If ve Fantastic[16] dergilerinde üç yazısı daha yayımlandı. Yazılarında "Alice Hastings Bradley", "Binbaşı Alice Davey", "Alli B. Sheldon", "Dr. Alice B. Sheldon" ve "Raccoona Sheldon" gibi takma adlar kullandı.Raccoona takma adıyla yazmaya devam ettiği sırada eserlerini yayımlatmada başarılı olamadı; ta ki ikinci şahsiyeti Tiptree'nin işe karışığ yayımcılara yazmasına kadar.[17]
Kimliğini takma adını ardında saklamada 1977'nin[17] sonlarına kadar başarılı oldu "Tiptree"nin bir takma ad olduğu genel olarak bilinmekteydi ancak istihbarat yetkilisinin mesleki itibarını korumak üzere kullandığı şeklinde algılanıyordu. Bradley, gerek okuyucuların, gerekse editörlerin ve muhabirlerin onun cinsiyeti hakkında kendi varsayımlarına göre hareket etmesine müsade etti ve onlar da genellikle kendisini "erkek" olduğunu varsaydılar. Hikâyelerindeki temalara dayanarak Tiptree'nin kadın olabileceğine dair spekülasyonlar vardı. 1975'te, Tiptree'nin kısa öykülerinni içeren Warm Worlds and Otherwise adlı eserin girişinde Robert Silverberg şöyle yazdı: "Tiptree'nin dişi olduğu öne sürüldü, bu teoriyi saçma buluyorum, çünkü benim için Tiptree'nin yazıları hakkında kaçınılmaz erkeksi bir şey var."[18] Silverberg ayrıca Tiptree'nin yazısını Ernest Hemingway'inkine benzeterek, "cesaretlendirici sorularla, aşırı fiziksel testlerin, acının, ıstırabın ve kaybın ortaya çıkardığı, mutlak değerlerle, yaşam ve ölümün gizemleri ve tutkularıyla gelen meşguliyet her ikisine de hakim olan erkekliği gösteriyor."[18]
"Tiptree" hiçbir zaman halka kendini göstermedi, ancak hayranları ve diğer bilimkurgu yazarlarıyla posta yoluyla düzenli olarak yazıştı. Biyografik ayrıntılar sorulduğunda, Tiptree/Sheldon cinsiyeti dışında tamamen açık sözlüydü. Biyografi yazarı Julie Phillips'e göre, "Bu sesin sahibini hiç kimse görmemiş veya onunla konuşmamıştı. Diğer yazarlara, editörlere ve bilimkurgu hayranlarına sıcak, samimi ve komik mektuplar yazdı". Ursula K. Le Guin ve Joanna Russ gibi yazar arkadaşlarına yazdığı mektuplarda kendisini feminist bir erkek olarak tanıtacaktı; ancak Sheldon kendisini şahsen erkek olarak sunmadı. Yazmak, erkek egemen bir toplumdan kaçmanın bir yoluydu, Tiptree daha sonra kısa öykülerde keşfettiği temaları Her Smoke Rose Up Forever kitabinda topladi. Özellikle bir hikâye, bu temaların mükemmel bir örneğini sunmakta. "Houston, Houston, Do You Read?" erkek nüfusu yok edilmiş bir gelecek Dünya'yı keşfeden bir grup astronotu konu alır; kalan dişiler, onların yokluğunda gayet iyi geçinmeyi öğrendiler.
1976'da "Tiptree" bir mektupta, aynı zamanda bir yazar olan "annesinin" Chicago'da öldüğünden bahsetti - bu ayrıntılar, meraklı hayranların Alice Sheldon'a atıfta bulunarak ölüm yazısını bulmasına neden oldu; çok geçmeden her şey ortaya çıktı. İlk şok geçtikten sonra Sheldon, en yakın arkadaşlarından biri olan Le Guin'e yazarak kimliğini itiraf etti. "Sana gerçekler dışında hiçbir şey yazmadım, 8 yıldan fazla bir süre sonra başka bir takma ad haline gelen imza dışında, hiçbir hesaplama veya aldatma niyeti yoktu; geri kalan her şey sadece açık benim. Mesele şu ki, ben 61 yaşındaki Alice Sheldon - takma adı Alli - doğası gereği yalnız ama 37 yıldır çok hoş bir adamla evli [Huntington ondan 12 yaş büyüktü], benim yazılarımı okumayan ama yazmayı sevdiğim için mutlu olan. ".[19]
Sheldon'ın kimliği ortaya çıktıktan sonra, önde gelen birkaç bilimkurgu yazarı biraz utanç içinde kaldı. Tiptree'nin hikâyelerinin kanıtlarından kadın olamayacağını savunan Robert Silverberg, Tiptree'nin 1979'da yayınlanan Warm Worlds ve Otherwise'in ikinci baskısının girişine son bir not ekledi.[20] Harlan Ellison, Tiptree'nin hikâyesini Again, Dangerous Visions antolojisinde "[Kate] Wilhelm bu yıl yenecek olan kadın, çünkü Tiptree erkek" görüşüyle tanıtmıştı.[21]
Ancak o zamandan sonra, Doubleday Bilimkurgu Kitap Kulübü seçkisi[16] olan ilk uzun metrajlı romanı Up the Walls of the World'ü tamamladı. Bundan önce sadece kısa öykü alanında çalışmış ve itibar kazanmıştı.
Sheldon'ın çalışmalarındaki sabit tema cinsiyettir; ikinci dalga feminizmin yükselişinden etkilendi. Buna güçlü bir örnek, Sheldon'ın hikâyelerinin çoğunda olduğu gibi ikna edici bir erkek bakış açısı olarak tasarladığı "The Women Men Don't See" (1973) filmidir. Hikâyedeki iki kadını (Ruth Parsons ve kızı), onları olası cinsel partnerler olarak eleştirel bir şekilde değerlendiren ve aynı zamanda onları korumakla ilgilenen Don Fenton'ın gözünden görüyoruz. Anne Cranny-Francis'e[22] göre, Ruth "basmakalıp kadın rollerini yerine getirmekte" başarısız olarak cesaret ve sağduyu gösterdiğinde kafası karışır.[23] Ruth, genel olarak kadınların ve özel olarak kendisinin yabancılaşmasını açıklamaya çalışır, ancak Fenton'a bu saçma görünür. Parsons'ın Dünya'yı bir uzay gemisiyle terk etme kararı, onu anlamasa da en azından Ruth'un sözlerini hatırlamaya zorlar. Kısa öykünün başlığı, Sheldon'ın zamanında kadınların görünmez olduğu fikrini yansıtıyor. Cranny-Francis'in belirttiği gibi, "The Women Men Don't See”, feminist özne gibi geleneksel olmayan söylemsel bir konum üretmek için tür kurmacanın yıkıcı kullanımıdır."[22]
Sheldon, Tiptree takma adıyla yazmaya bir on yıl daha devam etti. Hayatının son yıllarında depresyon ve kalp rahatsızlığı çekti. Kocası ise görme yeteneğini kaybetmeye başladı ve 1986'da neredeyse tamamen kör oldu.[23]
O zamanlar 61 yaşındaki Sheldon, 1976'da Silverberg'e, hâlâ sağlıklı ve aktifken kendi hayatına son verme arzusunu ifade etti; kocasını geride bırakmak istemediği ve onu öldürmeye cesaret edemediği için bu niyette isteksiz olduğunu söyledi.[24] Daha sonra kocasına, sağlıkları bozulmaya başlayınca intihar anlaşması yapmalarını önerdi. 21 Temmuz 1977'de günlüğüne şöyle yazdı: "Ting, 4-5 yıl içinde intihar etmeyi kabul etti."[25]
On yıl sonra, 19 Mayıs 1987'de Sheldon önce kocasını sonra da kendini vurdu; ilk atıştan sonra eylemlerini duyurmak için avukatına telefon etti. Virginia'daki evlerinde, yatakta el ele ölü bulundular.[26] Biyografi yazarı Julie Phillips'e göre, Sheldon'ın bıraktığı intihar notu Eylül 1979'da yazılmış ve ihtiyaç duyulana kadar saklanmıştı.[27] Sheldon'ların ölümlerini çevreleyen koşullar cinayet-intiharı dışlayacak kadar net olmasa da, onlara en yakın olanların ifadeleri bir intihar anlaşması olduğunu düşündürüyor.[28]
Bradley karmaşık bir cinsel yönelime sahipti ve cinselliğini yıllar boyunca farklı terimlerle tanımladı. Örneğin, bir noktada bunu şöyle açıklamıştır: "Bazı erkeklerden çok hoşlanıyorum ama en başından beri, daha hiçbir şey anlamadan önce, beni ateşleyen hep kızlar ve kadınlar oldu."[29][30]
ABD'de onuruna, 1991 yılından James Tiptree Jr. Ödülü adıyla ödül verilmeye başlanmıştır. Bu ödül, Amerikan edebiyatındaki "cinsiyet anlayışımızı genişleten, keşfeden bilimkurgu veya fantezi eserlerini onurlandımak" üzere bilimkurgu yazarları Karen Joy Fowler ve Pat Murphy tarafından ilk defa Şubat 1991'de başlatılmştır.[31] Ödüle layık görülenler arasında Shelley Jackson'ın Half Life ve M. John Harrison'ın Light gibi kurgu eserleri vardır.
Kendisinin ve kocasının ölümlerinin koşullarıyla ilgili tartışmalar nedeniyle ödülün adı 2019'da "Otherwise Award" olarak değiştiilmiştir.[32]
Her başlıktan sonraki kısaltma(lar), aşağıdaki koleksiyonların bir veya daha fazlasındaki görünümünü gösterir:
| Koleksiyon Başlığı | Basım Yılı | Kısaltma |
|---|---|---|
| Ten Thousand Light-Years from Home | 1973 | LYFH |
| Warm Worlds and Otherwise | 1975 | WWO |
| Star Songs of an Old Primate | 1978 | SSOP |
| Out of the Everywhere and Other Extraordinary Visions | 1981 | OE |
| Byte Beautiful: Eight Science Fiction Stories | 1985 | BB |
| Tales of the Quintana Roo (linked stories) | 1986 | QR |
| The Starry Rift (linked stories) | 1986 | SR |
| Crown of Stars | 1988 | CS |
| Her Smoke Rose Up Forever (omnibus collection) | 1990 | SRU |
| Meet Me at Infinity (fiction, essays & other non-fiction) | 2000 | MM |
| The Voice That Murmurs in the Night (omnibus collection) | (2023) | VNM |
Bilimkurgu Onur Listesi, Tiptree'yi 2012'de başlattı.[1] Ayrıca belirli kurgu eserleri için (genellikle bir önceki takvim yılının en iyisi) birkaç yıllık ödül kazandı:[35]
Kurgusunun Japonca çevirileri, değişen adlandırmalar altında (yabancı, denizaşırı, çevrilmiş) yılın en iyisi olarak iki Hayakawa Ödülü ve üç Seiun Ödülü kazandı. Ödüller sırasıyla dergi okuyucuları ve yıllık kongre katılımcıları tarafından oylanır:[35]
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
