Hukuka aykırılık

Hukuka aykırılık, hukuk düzeninin emirlerine ve yükümlülüklerine uyulmaması durumunu belirten haksız fiilin unsurlarından biridir.^[1]

Fiil ve hukuk düzeni çatışırsa hukuka aykırılık söz konusu olur. Hukuka uygunluk sebebinin bulunup bulunmadığı sadece ceza hukuku bakımından değil, bütün hukuk düzeni bakımından araştırılır. Hukuka aykırılığın bir derecelendirmeye tabi tutulması kabil olmadığından, örneğin basit bir yaralama fiilinin ağır bir yaralamaya nazaran "daha az" hukuka aykırı olduğu söylenemez. Haksızlık içeriği konusunda ise derecelendirme söz konusudur.

Hukuka uygunluk nedeni çerçevesinde işlenen bir fiil, tipik olmasına karşın eğer toplum düzeni bakımından korunması gereken bir değere zarar vermediyse herhangi bir davranış normunu ihlal etmediği kabul edilir. 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu madde 24/1 veya İtalyan Ceza Kanunu madde 51/1'e göre kanunun hükmünü yerine getiren birinin cezai sorumluluğu olmaması bir hukuka uygunluk nedenidir. Aynı şekilde meşru savunma, var olan hakkın kullanılması ve rıza^[a] da hukuka uygunluk nedenleridir ve bunların varlığında suç oluşmaz. Zorunluluk hali ise Türk Ceza Kanunu'nda hukuka uygunluk nedeni değildir.^[b] Somut olayda rızasının olmadığını bilinmiyorsa kanundaki hata hükümleri uygulanabilir.

Hukuka uygunluk nedenleri kanunda belirtildiği kadarıyla sınırlı değildir.^[2]

Ortak hukuk

İngiliz hukuku, on üçüncü yüzyılda medeni hukuk tarafından düzenlenen normlara karşı aykırılıklar ve ceza hukuku tarafından tanımlanan suçlar arasındaki ayrımın geliştirilmesinden önce genel bir "aykırılık" (İngilizce: wrong) kavramına haizdi.^[3]

Notlar

1. Suç tipinde rıza terimi geçiyorsa rıza artık suçun maddi unsurlarından biri olur. Rıza terimi kanun maddesinde geçmiyorsa hukuka uygunluk nedeni olan rızadan söz edilir. İlgili suç tipinde suçun oluşması açısından rızanın bulunmaması açık bir şekilde aranıyorsa, bu takdirde rızanın varlığı suçun tipik olmasını engeller.
2. Kusurluluğu ortadan kaldıran bir sebep olarak düzenlenmiştir

Kaynakça

1. Kurtulan, Gökçe. "Haksız Fiilde Hukuka Aykırılık Unsuru". 25 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Haziran 2024.
2. Sucuoğlu, A. N., Hukuka Uygunluk Nedenlerinde Sınırın Aşılması (TCK 27. Madde), Çankaya Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 3(2), 135-167
3. O. Hood Phillips, A First Book of English Law, Sweet and Maxwell, 4th ed., 1960, s. 207, 208, 213