Hadis
İslam peygamberi Muhammed'e isnat edilen sözler ve fiiller / From Wikipedia, the free encyclopedia
Hadis (Arapça: حَدِيث), Muhammed'e atfedilen ve onun sözleri, fiilleri, onaylamaları ve sıfatlarını içeren bilgilerdir. Hadis âlimleri buna sahabe ve tabiînin söz ve fiillerini de eklemişlerdir.[1][2] Ancak bunlar kaynak olma bakımından Muhammed'in fiil ve sözleri ile aynı seviyede değildirler ve hadis ilmi içerisinde farklı şekilde isimlendirilirler.[3]
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ac/Ibnhanbal.jpg/640px-Ibnhanbal.jpg)
Muhammed'in râvî zincirleri aracılığıyla aktarılan söz, eylem veya bir eylem karşısında sessiz kalarak onaylaması hakkında nakledilen rivayet veya haberler hadistirler. Emad Hamde'nin ifadesi ile[4] her haber Muhammed hakkında bir veridir; bu veriler toplandığında sünnet olarak adlandırılan daha büyük bir resmi çizer.
Hadisler, İslâm medeniyetinin "bel kemiği" olarak adlandırılır.[5] İslâm'da, dinî hukuk ve ahlakî rehberlik için bir kaynak olarak hadisin otoritesi, Kur'an'dan[6] sonra ikinci sırada yer alır.
Kur'an'da şeriatla ilgili âyetlerin sayısı nispeten az olmakla beraber hadisler; gusül, abdest,[7] doğru selam verme[8] ve köleler için iyiliğin önemine[9] kadar her konuda dinî yükümlülüklerin detaylarına yön verir. Ayrıca şeriat kurallarının da "büyük kısmı" Kur'an'dan ziyade hadislerden türetilmiştir.[10]
Hadis konuşma, rapor, hesap, rivayet gibi şeyler için kullanılan Arapça bir kelimedir.[11][12][13]:471 Kur'ân'ın aksine, Müslümanların tümü hadis rivayetlerinin (ya da en azından tüm hadis rivayetlerinin) ilâhî vahiy olduğuna inanmazlar. Farklı hadis koleksiyonları, İslâm inancının farklı dallarını ayırt etmeye uygundur.[14]
Bâzı Müslümanlar İslâmî rehberliğin sadece Kur'ân'a dayanması gerektiğine inanır ve hadisin otoritesini reddeder; birçokları hadislerin M.S. 8. ve 9. yüzyıllarda ortaya çıkarılan ve Muhammed'e atfedilen[15][16][17] uydurma (sahte yazı)lar olduğunu ifade eder.[17]
Bâzı hadislerin sorgulanabilir ve çelişkili ifadeler içermesi sebebiyle hadislerin doğrulanması, İslâm'da önemli bir çalışma alanı hâline gelmiştir.[18] Tipik olarak bir hadisin iki bölümü bulunur: isnad zinciri ve rivayetin ana metni.[11][19][20][21] Hadisler Müslüman âlimler ve hukukçular tarafından sahih ("gerçek"), hasen ("iyi") veya "zayıf" gibi kategorilere ayrılır.[22] Ancak bu sınıflandırma özneldir, farklı dinî grup veya âlimler, bir hadisi farklı şekilde tasnif edebilir.
Sünnî İslâm âlimleri arasında hadis terimi sadece Muhammed'in sözlerini, tavsiyelerini, uygulamalarını v.s. değil, aynı zamanda arkadaşlarının sözlerini de içerebilir.[23][24] Şii İslâm'da hadis, Şiilikte Ehl-i Beyt olarak bilinen Muhammed ve ailesinin, (On İki İmam ve Muhammed'in kızı Fâtıma) sözleri ve eylemleri olarak sünnet'in, somutlaşmış hâlidir.[25]