Gümrük vergisi

Gümrük vergisi, dış ticaret yapan iki veya daha fazla ülke arasında ve hizmetlerin ülkeye girişlerinde o ülke ekonomisinin aldığı vergidir.^[1] Bir ülke başka ülkeye ihracat yaptığında karşı ülke malın ülkeye girişinde gümrük vergisi adında belli oranlarda ve mal çeşidine göre çeşitlenmiş para alır.

Gümrük vergisi uygulamasının faydaları ve sakıncaları vardır. Yapılması gereken ülke ve dünya şartlarına göre ne iç piyasayı tembelleştirici, ne de iç piyasayı dış piyasanın ezmesine müsaade edici olmayan bir politika ile gümrük vergilerinin ayarlanmasıdır. Dünya piyasasında rekabet artırıcı ve iç piyasayı güçlendirici düzenli ve devamlı politikaların uygulanmasında gümrük vergileri önemli bir araçtır.

Faydaları

• Ülke sanayisi korunmuş olur. Dış ülkelerde içeriden daha ucuza üretilen bir mal ülkeye ucuz fiyatla girince yerli sanayi olumsuz etkilenecektir. Yerli sanayi iç pazara mal satamayacak, kepenk kapatacak, işçi çıkartacaktır. Bu durumda ülkede işsizlik artacaktır. Siyasiler ve vatandaşlar zor durumda kalacaklardır. Bu yüzden dış ülkelerden iç piyasadan daha ucuza mal veya hizmet geldiğinde belirli bir gümrük vergisi alınarak iç piyasa korunmuş olur. Dış ülkeden mal ve hizmet gönderen firmada ödediği gümrük vergisini çıkarabilmek için mal ve hizmetinin fiyatını artırır. İç piyasa korunmuş olur.
• Alınan gümrük vergileri ülke için bir gelir kaynağıdır. Ülke ekonomisi gümrük vergisi gelirleri ile ülke bütçesine destek sağlar.
• Ülkeler mal ve hizmetlere koydukları gümrük vergileri ile dışarıdan ithal edilen ürünleri kontrol etmeyi amaçlarlar. Ülke için gerekli mal ve hizmetlerin ülkeye girişini hızlandırabilmek için gümrük vergilerini düşük tutarken, ülkeye girişlerini zorlaştırmak istedikleri mal ve hizmetlerin gümrük vergilerini artırırlar. Karşı ülke için caydırıcılık sağlamaya çalışırlar.

Zararları

• Ülke sanayisini aşırı korunması sanayicide tembelliğe ve gevşekliğe neden olabilir. Dış dünyadan ve gelişen değişen şartlardan korunmuş bir iç sanayi kendi kendine yeterli olma konusunda zaafa düşebilir. Gümrük vergileri ile sağlanan korumanın gümrük vergisinin kaldırılması sonucu kalkması ile ülke sanayisi gerçek şartlarda mücadele edemeyebilir ve devamlı koruma altında kalmak zorunda kalan dünya piyasa şartlarından uzak bir gölge sanayi haline gelebilir. Yapılması gereken korumadan faydalanırken hem ülke için hem ülke insanı için gereken dinamizm ve çağ şartlarını yakalayabilme, koruma altındayım diyerek işi savsaklamamaktır.
• Karşılıklı ilişki içerisindeki iki ülkeden birisi gümrük vergisini artırdığında diğer ülkede misilleme olarak artırabilir. Bu durum karşılıklı ilişkileri bozabilir.
• Ülke insanları, dış malları gümrük vergisi nedeniyle daha da fiyatlandığı için dünya piyasasından daha pahalı olarak tüketir. Dışa bağlı sanayilerde maliyet artışı fiyatlara yansır ve bu durum hem içeride hem dışarıda olumsuzluklara neden olur.
• Yüksek gümrük vergileri kaçakçılığı ve yasa dışı ticareti körükler. Kaçakçılar ile uğraşmak için ülke ekonomisi para ve emek harcar.

Kaynakça

1. Smith, Stephen (2015). Taxation : a very short introduction. Oxford: Oxford University Press. ISBN 978-0199683697.