Giordano Bruno
İtalyan hümanist, şair ve filozof (1548-1600) Vikipedi'den, özgür ansiklopediden
Giordano Bruno (1548; Nola, Napoli Krallığı[1] - 17 Şubat 1600; Roma, Papalık Devleti), İtalyan filozof, rahip, gökbilimci ve okültist. Rönesans felsefesini biçimlendiren filozofların en önemlilerinden biridir ve şair yönüyle de edebiyata en yakın duranıdır. Ona doğacı coşkunluğun düşünürü de denilebilir. Aristotelesçi kapalı evren görüşünden ilk sıyrılanlar arasında yer alan İtalyan filozof, Kopernik'in tezini savundu. Evrenin sonsuz ve eş dağılımlı olduğunu ve evrende, dünyadan başka birçok gezegenin bulunduğunu söyledi. Aykırı görüşler beslediği için 1600 yılında Roma Katolik Kilisesi'nin Engizisyon mahkemesinde yargılanıp sapkın ilan edildi ve Roma'da konuşamaması için yüzüne demir maske geçirilerek diri diri yakılarak idam edildi.
Giordano Bruno | |
|---|---|
 Giordano Bruno, İtalyan filozof, gökbilimci, rahip, okültist. | |
| Doğum | 1548 Campania, Nola, Napoli Krallığı |
| Ölüm | 17 Şubat 1600 (52 yaşında) Roma, İtalya |
Soylu bir ailenin çocuğu olarak 1548 yılında İtalya'nın Nola kasabasında dünyaya geldi. On dört yaşındayken Dominiken tarikatına girdi. Kopernik sistemi ile tanışınca, Bruno tarikat mensubu bir kişi olmaktan sıyrıldı ve buna bağlı olarak Hristiyan inancıyla arasındaki bütün bağları koparttı. Kiliseye karşı bir sistem içinde yer aldığından din sapkınlığı ile suçlandı. Engizisyon baskısından kurtulmak için Roma'ya ve ardından Kuzey İtalya'ya kaçtı.
Dinsizlik ile suçlandığı için hiçbir yerde kalıcı olarak yaşayamadı, sürekli gezdi. Cenevre'ye geçti, ardından Güney Fransa, Paris ve Londra'da devam etti yaşamına. 1582 yılında Sorbonne Üniversitesi'nde bir kürsü elde etti. Londra'da yapıtlarının bir bölümünü bastırdı. Londra'dan kısa bir süreliğine yine Paris'e geçen Bruno, bu defa da Almanya'ya gitti ve eserlerini yayımlatma çabalarını sürdürdü. Daha sonra Zürih'e geçen Bruno, bir İtalyan aristokrat tarafından Venedik'e davet edilince bu daveti kabul etti. Burada Galileo Galilei ile tanıştı. Ama Mocenigo adlı bir aristokratla çatışınca, onun tarafından Engizisyon'a teslim edildi.[2] Ona, düşüncelerinden vazgeçmesi ve sonsuz evren görüşünün din sapkınlığı olduğunu kabul etmesi durumunda kilise tarafından affedileceği söylendi. Ama o, gördüğü bütün işkencelere karşın, görüşlerinden taviz vermedi ve ölüme mahkûm edildi.
Giordano Bruno, "Tanrı, iradesini hâkim kılmak için yeryüzündeki iyi insanları kullanır; yeryüzündeki kötü insanlar ise kendi iradelerini hâkim kılmak için Tanrı'yı kullanırlar." demiştir…
Ölüm kararını Bruno'ya bildiren yargıç, ondan şu cevabı almıştır: "Ölümümü bildirirken benden daha çok korkuyorsunuz". Kilisenin bu kararı, 1600 yılının Şubat ayında, Roma'da Campo de' Fiori meydanında Bruno'nun diri diri yakılması ile yerine getirildi.
Bruno evrenin sonsuzluğu yanında evrenin birliği ilkesini de benimser. Buna göre Orta Çağ felsefesinde temel alınan gök ile yer ayrılığını reddeder. Bruno, Tanrı'nın ve evrenin birbirinden farklı iki töz olmadığı, ama aynı gerçekliğin iki sonsuz görünümü olduğunu kabul eder. Ona göre her şey Tanrısal kuvvetin görünüşüdür:
- "Ne gördüğüm hakikati gizlemekten hoşlanırım, ne de bunu açıkça ifade etmekten korkarım. Aydınlık ve karanlık arasındaki, bilim ve cehalet arasındaki savaşa her yerde katıldım. Bundan dolayı her yerde zorlukla karşılaştım ve cehaletin babaları olan resmi akademisyenlerin yanı sıra kalın kafalı çoğunluğun öfkesinde hedef olarak yaşadım."
Düşüncelerinin açıklanmasının kendisi için çok tehlikeli olduğunu bildiği halde, yukarıdaki cümlesinden de anlaşılacağı gibi, yazı ve konuşmalarında düşüncelerini hep böyle açıkça ifade etmiştir.
- De umbris idearum (The Shadows of Ideas, Paris, 1582)
- Cantus Circaeus (The Incantation of Circe, 1582)[98]
- De compendiosa architectura et complento artis Lulli (A Compendium of Architecture and Lulli's Art, 1582)[99]
- Candelaio (The Torchbearer or The Candle Bearer, 1582; play)
- Ars reminiscendi (The Art of Memory, 1583)
- Explicatio triginta sigillorum (Explanation of Thirty Seals, 1583)[100]
- Sigillus sigillorum (The Seal of Seals, 1583)[101]
- La Cena de le Ceneri (The Ash Wednesday Supper, 1584)
- De la causa, principio, et uno (Concerning Cause, Principle, and Unity, 1584)
- De l'infinito universo et mondi (On the Infinite Universe and Worlds, 1584)
- Spaccio de la Bestia Trionfante (The Expulsion of the Triumphant Beast, London, 1584)
- Cabala del cavallo Pegaseo (Cabal of the Horse Pegasus, 1585)
- De gli heroici furori (The Heroic Frenzies, 1585)[102]
- Figuratio Aristotelici Physici auditus (Figures From Aristotle's Physics, 1585)
- Dialogi duo de Fabricii Mordentis Salernitani (Two Dialogues of Fabricii Mordentis Salernitani, 1586)
- Idiota triumphans (The Triumphant Idiot, 1586)
- De somni interpretatione (Dream Interpretation, 1586)[103]
- Animadversiones circa lampadem lullianam (Amendments regarding Lull's Lantern, 1586)[103]
- Lampas triginta statuarum (The Lantern of Thirty Statues, 1586)[104]
- Centum et viginti articuli de natura et mundo adversus peripateticos (One Hundred and Twenty Articles on Nature and the World Against the Peripatetics, 1586)[105]
- De Lampade combinatoria Lulliana (The Lamp of Combinations according to Lull, 1587)[106]
- De progressu et lampade venatoria logicorum (Progress and the Hunter's Lamp of Logical Methods, 1587)[107]
- Oratio valedictoria (Valedictory Oration, 1588)[108]
- Camoeracensis Acrotismus (The Pleasure of Dispute, 1588)[109]
- De specierum scrutinio (1588)[110][failed verification]
- Articuli centum et sexaginta adversus huius tempestatis mathematicos atque Philosophos (One Hundred and Sixty Theses Against Mathematicians and Philosophers, 1588)[111]
- Oratio consolatoria (Consolation Oration, 1589)[111]
- De vinculis in genere (Of Bonds in General, 1591)[110]
- De triplici minimo et mensura (On the Threefold Minimum and Measure, 1591)[14]
- De monade numero et figura (On the Monad, Number, and Figure, Frankfurt, 1591)[112]
- De innumerabilibus, immenso, et infigurabili (Of Innumerable Things, Vastness and the Unrepresentable, 1591)
- De imaginum, signorum et idearum compositione (On the Composition of Images, Signs and Ideas, 1591)
- Summa terminorum metaphysicorum (Handbook of Metaphysical Terms, 1595)[113][114]
- Artificium perorandi (The Art of Communicating, 1612)
Vikisöz'de Giordano Bruno ile ilgili sözleri bulabilirsiniz.
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
