Fotokimya

Fotokimya ışığın kimyasal etkileri ile ilgili bir kimya alt dalıdır. Bu terim genellikle ultraviyole (dalga boyu 100 - 400 nm), görünür ışık (400 - 750 nm) veya kızılötesi ışıma (750 - 2500 nm) absorbsiyonu ile ortaya çıkan kimyasal reaksiyonları tanımlamak için kullanılmaktadır.^[1]

Bir cıva buharı lambası ile fotokimyasal daldırma reaktörü (50 ml)

Fotokimyasal reaksiyonlar, termal reaksiyonlardan daha farklı süreçleri içerdiklerinden organik ve inorganik kimya için değerlidirler. Bununla birlikte birçok termal reaksiyonun kendi fotokimyasal karşılığı vardır. Fotokimyasal yolaklar, kısa bir süre içinde büyük aktivasyon engellerini aşarak ve termal işlemlerle ulaşılamayan reaktiviteleri mümkün kılarak termal yöntemlere göre avantaj sağlayabilmektedir.

Gündelik hayatta fotokimyaya örnekler fotosentez, plastiklerin bozunumu veya güneş ışığı ile D vitamini oluşumu şeklinde verilebilir.

Fotokimyasal reaksiyonlar

Fotokimyasal reaksiyonların örnekleri;

• Fotosentez: Bitkilerin karbondioksit ve su kullanarak glikoz ve oksijen oluşturması için güneş enerjisini kullanımı.
• İnsanlarda güneş ışığı ile D vitamini sentezi.
• Bio-ışıldama,: örneğin Ateş böceğinin karnındaki bir enzim ile ışık üretimi.^[2]
• Polimerizasyonlar; radikal polimerizasyonu için serbest radikaller üretmek amacıyla ışığın soğurulması.
• Birçok maddenin, örneğin tıbbi şişelerde bulunan ilaçların fotobozulmadan korunması.
• Fotodinamik tedavi: Işığın oksijeni etkimesi yardımı ile tümörleri yok etmek için kullanımı. Tipik fotosensitizörler tetraphenylporphyrin ve metilen mavisidir.
• Mikroelektronik bileşen üretiminde kullanılan ışığa dirençli teknolojiler.
• Görme fizyolojisinde rodopsinin fotokimyasal reaksiyonu.^[3]
• Artemisinin, sıtma önleyici ilaç olarak fotokimyasal üretimi.^[4][5]

Konuyla ilgili yayınlar

• Bowen, E. J., Chemical Aspects of Light. Oxford: The Clarendon Press, 1942. 2nd edition, 1946.
• Photochemistry - https://www2.chemistry.msu.edu/faculty/reusch/virttxtjml/photchem.htm5+Aralık+2017+tarihinde+Wayback+Machine+sitesinde+arşivlendi.

Kaynakça

1. IUPAC, Compendium of Chemical Terminology, 2. basım (the "Gold Book") (1997). Düzeltilmiş çevrimiçi sürümü:  (2006-) "photochemistry".
2. David Stanley Saunders Insect clocks 12 Mayıs 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Elsevier, 2002, ISBN 0-444-50407-9 p. 179.
3. Christophe Dugave Cis-trans isomerization in biochemistry 12 Mayıs 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Wiley-VCH, 2006 ISBN 3-527-31304-4 p. 56.
4. Peplow, M. Chemistry World (Updated: 17th Apr 2013) <http://www.rsc.org/chemistryworld/2013/04/sanofi-launches-malaria-drug-production 9 Şubat 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.>
5. Paddon, C. J.; Westfall, P. J.; Pitera, D. J.; Benjamin, K.; Fisher, K.; McPhee, D.; Leavell, M. D.; Tai, A.; Main, A.; Eng, D.; Polichuk, D. R.; Teoh, K. H.; Reed, D. W.; Treynor, T.; Lenihan, J.; Jiang, H.; Fleck, M.; Bajad, S.; Dang, G.; Dengrove, D.; Diola, D.; Dorin, G.; Ellens, K. W.; Fickes, S.; Galazzo, J. Nature, 2013, 496, 528-532.