Es-Saadi Muammer Kaddafi (Arapça: الساعدي معمر القذافي; d. 25 Mayıs 1973), eski Libya lideri Muammer Kaddafi'nin üçüncü oğlu. kariyerine 27 yaşında başlayan eski bir futbolcudur. 2011'de Libya İç Savaşı'nda Libya Özel Güçleri'nin başındaydı. Libya'dan kaçtıktan sonra hakkında kırmızı bülten çıkartıldı.[1] 5 Mart 2014 tarihinde Nijer'de tutuklandı ve Libya'ya iade edildi.[2]
| Kişisel bilgileri | |||
|---|---|---|---|
| Tam adı | Es-Saadi Muammer Kaddafi | ||
| Doğum tarihi | 25 Mayıs 1973 | ||
| Doğum yeri | Trablus, Libya | ||
| Boyu | 1,84 m (6 ft 1⁄2 in) | ||
| Mevkii | Forvet/Orta saha | ||
| Profesyonel kariyeri* | |||
| Yıllar | Takım | Maç | (Gol) |
| 2000-2001 | Al Ahly Trablus | 24 | (3) |
| 2001-2003 | Al İttihad Trablus | 74 | (20) |
| 2003-2005 | Perugia | 1 | (0) |
| 2005-2006 | Udinese | 1 | (0) |
| 2007 | Sampdoria | 0 | (0) |
| Toplam | 100 | (23) | |
| Millî takım kariyeri | |||
| 2000-2006 |
 Libya | 18 | (2) |
|
* Yalnızca lig maçları ve gollerini içerir. | |||
Futbol
Libya yılları
Futbola ilgili olan Kaddafi, 2000-01 sezonu başında Malta ligi şampiyonu Birkirkara FC ile anlaştı. UEFA Şampiyonlar Ligi'nde oynayabilmek için bu yolu seçse de anlaşma sağlanamadı.
Libya Futbol Federasyonu başkanlığını da yapan Kaddafi, futbol hayatına başlamak isteyip 27 yaşında Al-Ahly SC takımına transfer oldu. İlk kupası 31 Aralık 2000'deki Libya Süper Kupası olmuştu. Rakip takım Al-Shawehly sahaya çıkmayınca Al-Ahly kupanın sahibi olan taraftı. O sezon Libya Kupası'nın da sahibi oldular. Kaddafi 24 maçta 3 gol atmış ancak şampiyonluk yaşayamamıştı.
Sonraki sezon başkanlığına geçtiği Al-Ittihad Trablus takımına transfer oldu. O sezon Libya Ligi şampiyonluğunu yaşadılar. Kaddafi de 19 golle, ligin gol kralı oldu. Sezonun en iyi Libyalı futbolcusu seçildi. Sonraki sezon Kamerunlu yıldız Patrick Mboma'yı takıma dahil etti.
Avrupa yılları
Kaddafi, Avrupa futboluyla da çok ilgiliydi. Bir Michael Owen hayranı olan ve Manchester United'da forma giymek isteyen Kaddafi, 2002 yılında Juventus FC takımı hisselerinin %7.5'ini elinde tutuyordu. Bu takımla antrenmana da çıkmıştı. Daha sonra ise yönetim kurulunda yer aldı. Daha önce 1990'larda Paul Gascoigne ile birlikte Lazio SC'de de antrenmana çıkmıştı.[3]
AC Perugia
2003-04 sezonu öncesi, o sezon UEFA Intertoto Kupası'nda mücadele edecek Serie A takımlarından Perugia tarafından transfer edildi. Kaddafi, takım ile 2 yıllığına anlaştı. Takım başkanı Luciano Gaucci, Kaddafi'nin yeteneğine güvendiğini belirtti.[4]
Kaddafi, sezon öncesi eski Olimpik atletlerden Ben Johnson ile çalıştı. Ancak, önce Juventus'ta hisseleri olduğu için lisans alamadı. Bu dönemde Intertoto Kupası'nı kazanarak, UEFA Kupası'na yükseldiler. Hisseleri elden çıkardıktan sonra 5 Ekim 2003'te teknik direktör Serse Cosmi tarafından ilk kez kadroya alındı ancak Reggina karşısındaki maçta forma giyemedi. 19 Ekim'de yine kadroda yer aldı ama forma giyemedi. Kasım ayında yapılan doping testi pozitif çıktı. Yasak bir steroid kullandığı için 3 ay futboldan men cezası aldı.
32. hafta maçı olan ve Perugia'nın küme düşme mücadelesi için çok önemli olan Juventus FC maçı kadrosuna alındı ve 75. dakikada Jay Bothroyd'un yerine oyuna girdi. Perugia maçı 1-0 önde götürürken ve Juventus 74. dakikada 10 kişi kaldığında oyuna sürüldü. Perugia maçı 1-0 kazanmıştı. Kaddafi, daha sonra Peruga forması giyemedi ve sezon sonu play-out'lara kalan takım Serie B'ye düştü. Sonraki sezon da forma şansı bulamadı.
2003 yılının Bidone d'oro ödüllerinde ikincilik almıştır.
Udinese
Haziran 2005'te yeni durağı Udinese ekibi oldu. Takımın başında yine Cosmi vardı. Sezon başında FC Internazionale Milano ile oynanan hazırlık maçı dışında UEFA Şampiyonlar Ligi'nde mücadele eden Udinese'de kadroya giremedi. 7 Mayıs 2006'da Cagliari Calcio karşısında ilk kez kadroya alınan son 8 dakika Barretto'nun yerine oyuna alındı. İtalya kariyerinin ilk ve tek şutunu da bu maçta çekti.
Sampdoria
2006-07 sezonuna Libya ekibi Al-Jamahiriyah'ta başlasa da Ocak 2007'de Sampdoria ile 6 aylık sözleşme imzaladı ancak forma şansı bulamadı. Sonrasında ise futbol kariyerine nokta koydu.
Millî takım yılları
2000-2006 yılları arasında Libya millî futbol takımı forması giydi. 2002 yılında Libya teknik direktörü Franco Scoglio (d.1941-ö.2005), Kaddafi'yi oynatmadığı için kovuldu. Scoglio, Kaddafi'nin bir futbolcu olarak değersiz olduğunu söyleyerek, onu oynattığı maçları kaybettiklerini, oynatmadıklarını ise kazandığını belirtti.[5]
Başarıları
Kulüp
- Al Ahly
- Libya Kupası: 1
- 2000-2001
- Libya Süper Kupası: 1
- 2000
- Al İttihad
- Libya Ligi: 2
- 2001-2002, 2002-2003
- Libya Süper Kupası: 1
- 2002
- Perugia
- 2003
İş aktiviteleri
Es-Saadi Kaddafi ve Cemahiriye hükûmeti 2006 yılında, Libya'da, Trablus ve Tunus sınırı arasında 40 km ye uzanan bir bölgede, Hong Kong'a benzer yarı özerk bir kent oluşturmak için bir proje başlattı. Önerilen yeni şehire girmek için vize gerektirmeyen, yüksek teknoloji, bankacılık, sağlık ve eğitim merkezi haline gelecekti. Şehrin kendi uluslararası havaalanı ve büyük bir liman olacaktı. Kaddafi "sinagog ve kiliselere" bu yeni metropolde hiçbir ayrım yapılmayarak dini hoşgörü söz verdi.
Saadi rejiminin devrilmesinden önce, TAMOIL, Libya hükûmetine ait petrol rafineri ve pazarlama şirketi gibi Libya'nın diğer iş yapmak isteyen birçok işlerine büyük ilgi çekmek için kullandı.
İtalyan davası
2010 yılı Temmuz ayında, Kaddafi'ye İtalyan mahkemesi tarafından lüks Ligurian oteline 2007 yazından kalma ödenmemiş bir fatura için 392.000 Euro ödemesi gerektiği emredildi.[6]
Özel hayatı
Saadi, el-Khweildi el-Hmeidi adlı, bir Libyalı askeri komutanın kızı ile evlidir.
2009 yılında, ABD diplomatik kanalları Saadi Kaddafi'nin, Muammer Kaddafi ailesinin "kara koyunu" olarak adlandırdı. Avrupa polisinde adı geçen Kaddafi, "uyuşturucu ve alkol kötüye kullanımı, aşırı parti" ve "kadın ve erkeklerle meslekten olmayan ilişkiler" den bahsetti.[7] Kaddafi'nin biseksüelliği, komutanın kızıyla evliliğinin düzenlenmesini kısmen teşvik etti.[8]
2011'den günümüze
Libya iç savaşı
5 Mart 2011'de Muhammed Mokhtar Osman adında bir pilotun jetini Trablus'ta Bab el-Azizia'nın Kaddafi kalesine uçurduğuna ve ona ve erkek kardeşi Khamis'e zarar verdiğine dair doğrulanmamış raporlar vardı.
BBC Panorama'ya konuşan eski bir rejim askeri, Kaddafi'nin ayaklanmanın başlangıcında şehrin ordu kışlalarını ziyaret ederken Bingazi'deki silahsız protestocuları kişisel olarak vurmayı emrettiğini iddia etti. Kaddafi kışlaya geldiğini doğruladı ancak protestoculara ateş emri verdiği şeklindeki iddiaları reddetti.[9]
Kaddafi'nin hükûmet güçlerinin savaş taktiklerindeki değişimin arkasındaki itici güç olduğu bildirildi. Özgür Libya Ordusu'ndan kolayca ayırt edilebilecek ve daha sonra müttefik savaş jetleri tarafından yok edilebilecek ağır piyade, tanklar ve zırhlı arabalar kullanmak yerine, isyancılara karşı savaş küçük, hızlı ve çok yönlü birimlerle sürdürüldü.[10]
İsyancılar, 21 Ağustos'ta Trablus Savaşı'nda onu yakaladıklarını iddia ettiler, ancak daha sonra iddia yanlış olduğu ortaya çıktı.
24 Ağustos'ta Kaddafi, kendisine sadık güçler adına müzakere etme yetkisine sahip olduğunu belirterek CNN ile temasa geçti ve ABD ve NATO makamlarıyla ateşkes müzakerelerini görüşmek istedi.[11] Bir hafta sonra babasının istifa etmeye hazır olduğunu belirterek, Al Arabiya ile temasa geçti ve Ulusal Geçiş Konseyi ile diyalog çağrısında bulundu.[12]
5 Eylül'de Kaddafi, CNN ile yaptığı röportajda, kardeşi Seyfülislam Kaddafi'nin "agresif" bir şekilde konuşmasının Bani Walid'deki NTC kuvvetleri ile Kaddafi sadıkçıları arasındaki görüşmelerin bozulmasına yol açtığını ve babasını son iki aydır görmediğini söyledi. Kaddafi ayrıca çatışmada tarafsızlık iddiasında bulunmuş ve arabuluculuk yapmayı teklif etmiştir.[13]
11 Eylül'de Kaddafi Nijer'e kaçtı ve insani nedenlerle girişine izin verildi.[14][15] Nijer hükûmeti, onunla ne yapacağını belirlerken Kaddafi'yi tutuklamayı planladı.[16] Ayrıca Kaddafi'yi Barbados veya Venezuela'ya göndermek için bir ekip kurmaya çalışıyordu.[17]
29 Eylül'de Kaddafi için Interpol kırmızı bülten yayınlandı. Nijer başbakanı Brigi Rafini, Kaddafi'nin iade edilmesine izin vermeyeceğini söyledi.[7]
11 Kasım'da Nijer Cumhurbaşkanı Mahamadou Issoufou, hükûmetinin Kaddafi'ye sığınma hakkını "insani nedenlerle" vermeye karar verdiğini söyledi.[18]
7 Aralık'ta Meksika içişleri bakanı, Meksika istihbarat ajanlarının Kaddafi'yi Meksika'ya sahte bir isim altında getirmeye çalışan kaçakçılık çetesini kırdığını söyledi.[19]
İadesi ve işkence iddiaları
5 Mart 2014 tarihinde Libya, Kaddafi'nin Nijer tarafından iade edildiğini ve Trablusgarp'ta olduğunu duyurdu.[20] Avukatı Nick Kaufman, "iadenin bunun yasal bir süreç olduğunu ileri sürdü". Burada Saadi Kadhafi'ye bir avukat, mahkeme duruşması verildi ve… bunun bile gerçekleştiği bile net değil” şeklinde konuştu.[21]
Mayıs 2015'te Kaddafi Trablusgarp mahkemesinde göründü ve futbolcu Beşir el-Riani'nin yasa dışı hapis ve 2005 yılında öldürülmesinden dolayı cinayetle suçlandı.[22][23]
Ağustos 2015'in başlarında, gözü kapalı bir şekilde Kaddafi'nin yan odada işkence gördüğü iddia edilen, diğer insanları dinlemeye zorlandığını gösteren video ortaya çıktı. Sonra gardiyanlar, çığlık atarken görünen adamı, ayaklarında veya kalçalarında dövülmeyi tercih edip etmediğini sorduktan sonra dövdü. Avukatlarından Melinda Taylor RT'ye "Bu Saadi Kaddafi gibi görünüyor" dedi.
Uluslararası insan hakları grupları ve eylemcileri Trablus'taki El-Hadba hapishanesinde yer alan ve ilk olarak Arapça network Clear News tarafından yayınlanan videoyu kınadılar.
Libya'nın eski başbakanı Bağdadi Mahmudi'yi de temsil eden İngiliz avukat Karim Khan, "Bu, hapishane içerisindeki koşullar hakkında sorular soran şok edici bir video." "Uluslararası toplumun tam bir soruşturma talep etmesi gerekiyor" şeklinde de konuştu.
3 Nisan 2018'deki temyiz mahkemesi Saadi'yi futbolcu Beşir'i öldürmekten suçladı. Ancak 500 Libya dinarına para cezasına çarptırıldı ve bir yıl boyunca alkol alıp içtiği için bir yıl hapis cezasına çarptırıldı.
5 Eylül 2021 tarihinde Libya kaynaklarından, Başbakan Abdulhamid Dibeybe'nin onayı ile serbest bırakıldı açıklandı.[24]
Kaynakça
Dış bağlantılar
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
