Loading AI tools
Hatay ilçesi Vikipedi'den, özgür ansiklopediden
Dörtyol, Hatay'ın ilçelerinden biridir. Nüfusu 129.276 kişi (65.088 + 64.188) olup bu bakımdan 922 ilçe ve 51 merkez ilçe arasında 195, ilde dördüncüdür.[1][2] Nüfus yoğunluğu 378 kişi/km2'dir. Sosyo-ekonomik gelişmişlik indeksinde ise ülke genelinde 255, il genelinde 4. sıradadır.[3]
| Dörtyol | |
|---|---|
 Hatay ili siyasi haritası | |
 İlçe sınırları haritası | |
| Ülke | Türkiye |
| İl | Hatay |
| Coğrafi bölge | Akdeniz Bölgesi |
| İdare | |
| • Kaymakam | Ali Murat Kayhan |
| • Belediye başkanı | Bahadır Amaç (CHP) |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 342 km² |
| Rakım | 4 m |
| Nüfus (2018) | |
| • Toplam | 123.891 |
| • Kır | - |
| • Şehir | 127.399 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| Posta kodu | 31600 |
| İl alan kodu | 0326 |
| İl plaka kodu | 31 |
İlçe Doğu Torosların uzantısı olan Nur Dağları (Amanos) ile Akdeniz'in İskenderun Körfezi arasında Kuzey-Güney doğrultusunda uzanan Dörtyol ve Payas Alüvyal ovalarından meydana gelmiştir. Doğusunda Nur Dağları ve Hassa ilçesi, batısında Akdeniz ve İskenderun Körfezi, Kuzeyinde Erzin ilçesi ve güneyinde ise İskenderun ilçesi bulunmaktadır.
İklimi; yazları sıcak ve kurak, kışları ılık ve yağışlı olup, tipik bir Akdeniz iklimi hüküm sürmektedir. İlçede yağışlar yağmur şeklinde olup, Türkiye'de Rize ilinden sonra en fazla yağış alan merkezlerdendir. İlçe merkezinin denizden yüksekliği 70 m'dir. En çok yağış şubat, mart, nisan ve aralık aylarında, en az yağış ise ağustos ayında yağmaktadır. İlçede kar dağlık yüksek kesimlere düşmektedir. İlçede en düşük sıcaklık -7,0 °C olarak 1985 yılında gerçekleşmiştir. İlçede don hadisesi genellikle mart ayında görülmekte olup, nadiren de olsa kasım, aralık, ocak ve şubat aylarında da görülmektedir.
Kış ayları süresince, Kasım ve Mart arasında, hakim rüzgârlar kuzey ve kuzeydoğu yönündendir. Güneydoğu yönünden esen Yarıkkaya isimli yerel fırtına -rüzgâr hızı saatte 50-60 mile çıkabilmektedir- için kış aylarında her zaman hazırlıklı beklenmelidir. Rüzgâr nisan ayında yön değiştirmeye başlar. Haziran ve eylül ayları süresince güney ve güneybatı rüzgârları hakimdir. Sahildeki en yüksek dalgalar rüzgârın güneybatıdan olduğu zamandadır. Güneybatı rüzgârları sahili ölü dalgalarla etkiler. Bu ölü dalgaların boyları bazen 2-3 metreye ulaşır.
Sahilde ortalama gelgit farkı 0,5 metre civarındadır. Yüzey akıntıları (5-7 metre derinlik) güney ve güneybatıya doğrudur ve ortalama akıntı hızı 0,3 deniz milinden az olup daha derinlerde 0,5 deniz miline ulaşır.[4]
Nur (Amanos) Dağlarından doğarak Akdeniz'e dökülen, düzensiz akışlı Deli Çay, Özerli Çayı ve Rabat Çayı isimli 3 tane akarsuyu vardır.[5]
İlçenin yüzölçümü 342 km²'dir (132 mil²).
İlçenin 2012 yıl sonu itibarıyla ilçenin nüfus sayımı sonuçlarına göre toplam nüfusu 151.837'dir. İlçe merkezi nüfusu ise 75.110'dur.
İlçeye bağlı 6 köyde toplam 5.451 kişi yaşamaktadır. Yeni idari yapı ile oluşan belde belediyeleri altıya yükselmiş olup, toplam nüfusları 76.727'dir.
İlçe genel nüfusunun %47'si ilçe merkezinde %49'u belde belediyelerinde ve %4'ü ise köylerde yaşamaktadır. Çalışan nüfusun genel nüfus içindeki oranı %30'dur. Çalışan nüfusun meslek gruplarına göre %20'si memur, %40'ı sanayi kolunda çalışan işçi, %15'i esnaf ve serbest meslek erbabı ve %25'i ise tarım kolunda çalışmaktadır.
| Yıl | Toplam | Şehir | Kır |
|---|---|---|---|
| Dörtyol ilçesi (Osmaniye) | |||
| 1927[6] | 17.022 | 7.028 | 9.994 |
| Dörtyol ilçesi (Adana) | |||
| 1935[7] | 24.028 | 3.852 | 20.176 |
| Dörtyol ilçesi (Hatay) | |||
| 1940[8] | 27.632 | 5.490 | 22.142 |
| 1945[9] | 28.481 | 4.410 | 24.071 |
| 1950[10] | 30.247 | 5.720 | 24.527 |
| 1955[11] | 35.129 | 7.774 | 27.355 |
| 1960[12] | 43.127 | 10.293 | 32.834 |
| 1965[13] | 48.275 | 11.595 | 36.680 |
| 1970[14] | 56.949 | 12.947 | 44.002 |
| 1975[15] | 93.190 | 19.390 | 73.800 |
| 1980[16] | 111.832 | 25.905 | 85.927 |
| 1985[17] | 129.299 | 30.722 | 98.577 |
| 1990[18][a] | 111.368 | 47.144 | 64.224 |
| 2000[19] | 126.258 | 53.597 | 72.661 |
| 2007[20] | 140.517 | 66.082 | 74.435 |
| 2008[21] | 143.914 | 67.430 | 76.484 |
| 2009[22] | 145.846 | 69.507 | 76.339 |
| 2010[23] | 147.629 | 70.856 | 76.773 |
| 2011[24] | 149.471 | 72.769 | 76.702 |
| 2012[25] | 151.837 | 75.110 | 76.727 |
| 2013[26][b] | 115.251 | 115.251 | veri yok |
| 2014[27] | 117.053 | 117.053 | veri yok |
| 2015[28] | 118.761 | 118.761 | veri yok |
| 2016[28] | 121.423 | 121.423 | veri yok |
| 2017[28] | 122.568 | 122.568 | veri yok |
| 2018[28] | 123.891 | 123.891 | veri yok |
| 2019[28] | 125.138 | 125.138 | veri yok |
| 2020[28] | 127.399 | 127.399 | veri yok |
Not: Büyükşehir yasası nedeniyle köyler mahalle statüsüne geçtiğinden 2013'ten itibaren kır nüfusu tabloda yer almamıştır.
İlçede Merkez Dörtyol Belediyesi olmak ilçeye bağlı 6 köy bulunmaktadır. Ancak iki köyü (Çat, Kapılı) yazın meskun olup, kışın değişik yerlerde ikamet etmektedirler.
İlçe genel olarak toplu yerleşim düzenine hakimdir.
İlçenin il bazında diğer ilçelere nazaran Sosyal, Kültürel ve Ekonomik yönden iyi konumdadır. Hızlı ve planlı yapılaşma ile metropol bir yerleşim alanıdır. İlçe halkının bir kısmı yaz aylarında deniz kenarındaki dinlenme yerlerine ve bir kısmı da hemen yanındaki yaylalara göç etmek suretiyle günlük yaşantılarını sürdürdükleri gözlenmektedir ve her kışa yaklaşırken İlk Kurşun Kültür Sanat ve Turunçgil Festivali yapılmaktadır.[29]
İlçede sağlık hizmetleri 400 toplam yataklı Devlet Hastanesi, 13 Sağlık Ocağı, 2 Sağlık Evi, I Halk Sağlığı Laboratuvarı, 2 tane 112 acil yardım kurtarma istasyonu, 1 Ana Çocuk Sağlığı ve Aile Planlaması Merkezi ile yürütülmektedir.
Sağlık kuruluşlarımızda aile planlaması, aşılama çalışmaları, çevre sağlığı ile halk sağlığı hizmetleri aksatılmadan yürütülmeye çalışılmaktadır.
İlçe sınırlan içerisinde bulunan Demir-Çelik fabrikası ile Petrol boru hattı ve Gaz dolum tesisleri ile Özel Sektöre ait çok sayıda haddehaneler, un fabrikası, meyve suyu ve meyve paketleme tesisleri ile tarım işletmelerinde istihdam edilen nüfus çalışma hayatına canlılık kazandırmaktadır.
Yörede ziraatın yoğun olması dolayısıyla ilçe dışından mevsimlik işçi gelmektedir.
İlçe Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfınca Gıda, barınma, iş kurma ve nakdi yardım gibi çeşitli yardımlar muhtaç olan ailelere yapılmaktadır.
İlçede ilk olarak 1911 yılında merkeze bağlı Özerli Mahallesinde şimdiki adı ile Nurettin Baransel İlkokulunun açıldığı tespit edilmiştir. Bugün ise tüm yerleşim birimleri okula kavuşmuştur. İlçede okuma yazma oranı %98'e tekabül etmektedir. Okul öncesi eğitimi çağ nüfusuna göre oranı %17,5'e tekabül etmektedir. İlçeye ait istatistiki bilgiler aşağıdaki gibidir:
Not: En eski okulu Nurettin Baransel İlkokulu
Halk Eğitim Merkezi Müdürlüğü ve (ASO) bünyesinde çok sayıda vatandaşımıza eğitim içerisinde üretim imkanları sağladığı, birey ve toplumun eğitim ihtiyaçlarının belirlenmesinde bilimsel yöntemlerin uygulandığı, iş gücü piyasası başta olmak üzere kurum ve kuruluşlarla sağlıklı bir işbirliği oluşturduğu, millî kültür ve varlıklarımızın araştırılması, yaşatılması ve toplumun moral değerlerinin yükseltilmesi yönünde çok yönlü çalışmaları gerçekleştirmektedir.
Halk Eğitim Merkezi Müdürlüğünce periyodik olarak Atatürkçülük, Sivil Savunma, İlk Yardım. Aile Planlaması, Gençlerin kötü alışkanlıklarından korunması ve ev ekonomisi konuları işlenmektedir.
3308 sayılı Kanun ile öğrencilere, gençlere ve esnaf çalışanlarına mesleki eğitimlerini Okul-Endüstri işbirliği içinde geleceklerini daha güvenli olarak hazırlamalarına yardımcı olmaktadır.
İlçedeki Mesleki eğitim merkezi sanayi faaliyetlerinin yoğun oyduğu Payas beldesindeki Mesleki ve Teknik Eğitim Merkezi bünyesinde faaliyetini sürdürmektedir. Müstakil binası yoktur. Ancak Payas sanayi sitesinde mesleki eğitim merkezinin bina yeri temeli atılmış olarak bekletilmektedir.
Mesleki ve Teknik Eğitim Merkezi bünyesinde hem örgün, hem de yaygın eğitim yapılmaktadır.
İlçede 10 Dershane, 3 Motorlu Taşıt Sürücü Kursu, 5 Özel Öğrenci Yurdu, 1 Özel İlköğretim Okulu ve 1 adet Öğrenci Etüt Merkezi bulunmaktadır.
İlçede 1 adet Meslek Yüksek Okulu bulunmaktadır. Eğitimini Kuzuculu mahallesindeki kendi binasında sürdürmektedir. Okulda Endüstriyel Elektronik, Makine, Makine Resim Konsriksiyon, Bilgisayar Teknolojisi ve Programlama, Elektronik Haberleşme, Endüstriyel Otomasyon ve Elektrik bölümlerinde eğitim ve öğretim verilmektedir. Toplam 994 öğrenci eğitim görmektedir.
Tipik Akdeniz ve Hatay Mutfağının birçok özelliğini barındıran Dörtyol mutfağında; zeytinyağı, yeşillikler, nar ekşisi, turunç ekşisi, biber salçası, kekik, kimyon, tarçın gibi baharatlar sık sık kullanılır. Tahıllar (Bulgur, dövme buğday (yarma)) önemlidir, Dörtyol mutfağının köklü lezzetleri;
· Ispanaklı ve Kıymalı kömbe
· İçli Köfte (Kıymalı veya Nohutlu) / (Toğga'nın yanıda soğanlı köfte)
· Ekşili Çorba (Ramazan bayramının birinci günü neredeyse her evde pişirilir)
· Yaprak Sarması ve Lahana Sarması (Turunç suyu veya ekşisi ile)
· Mercimekli Sıkmaç
· Dolma (Patlican, biber, kabak, domates)
· Toğga (Soğan kavurmalı içli köfte ve Sömelek ile beraber)
· Pancar Çorbası (7 yıllık derdi götürür)
· Fellah Köftesi (Ispanaklı ekşili köfte) /Ekşili köfte
· Kömeç (Ebegümeci)
· Analı Kızlı (Yuvarlama)
· Etli Nohutlu Dövme Pilavı
· Mantı
· Börek Çorbası
· Çörek (Sadece Ramazan bayramında pişirilen sütlü mayalı ve tarçınlı bir kurabiye, İç cevizli de yapılır)
· Turunç Kabuğu Reçeli,
· Kabak Tatlısı-Reçeli
İlçede; biri merkezde, biri Kuzuculu'da, biri de Yeşilköy de olmak üzere 3 adet Halk Kütüphanesi mevcuttur. Her yıl Geleneksel Portakal Festivali ve halk konserleri düzenlenmektedir.
İlçede günlük olarak 2 yerel gazete çıkmaktadır.
İlçe Merkezinde 1500 kişi ve Payas Beldesinde 500 kişi kapasiteli Müsabaka ve Antrenman Spor Salonu bulunmaktadır. Ayrıca 2021 yılında faaliyete girmiş Gençlik ve Spor Bakanlığına bağlı olan Nazmiye Muratlı Gençlik Merkezi hizmete girmiştir. 5 ayrı amatör spor kulübü faaliyet sürdürmektedir. Dörtyol, Kuzuculu ve Payas ilçesinde toprak satıhlı birer futbol sahası vardır. Ayrıca Kapalı Spor Salonu bahçesinde çim futbol sahası ve bir adet tenis kortu bulunmaktadır. Ayrıca 4'ü merkezde, 1'i Payas'ta ve 1 de Altınçağ'da olmak üzere 6 adet halı saha mevcuttur.
İlçe Merkezinde 63 yataklı bir öğretmen evi hizmet vermektedir. Payas beldesinde ise 12 yataklı bir öğretmen evi hizmet vermektedir. Kuzuculu beldesinde ise belediye binasında geçici olarak öğretmen lokali mevcuttur. İlçede KYK yurdu mevcuttur.
İlçe Merkezi D-817 karayoluna 3 km uzaklıktadır ve devlet yoluna (D-817) 5 km mesafe ile Adana-İskenderun otoyoluna (O-53) giriş yapılabilmektedir. Otoyol istikameti üzerinde; Dörtyol ilçesi kavşağı, Dörtyol ilçesi gişeleri ve gişelerden itibaren D-817 karayoluna direkt geçiş sağlayan çevre yolu (31-15 il yolu) bulunmaktadır. D-817 karayoluna paralel olarak demiryolu geçmektedir. Demiryolu ile Osmaniye iline, Adana iline ve İskenderun ilçesine yol üzerinde çeşitli ilçe durakları bulunmak üzere ulaşım sağlanabilmektedir. Bölgesel tren ulaşımı olduğu için tren biletleri Dörtyol TCDD tren garından alınabilmektedir. Hava yolundan; Adana Şakirpaşa havalimanı ve Hatay Havalimanı ile ulaşım sağlanabilmektedir. İlçe sakinleri için Adana Şakirpaşa havalimanına ulaşım sağlamak daha kolay olduğu için genellikle Hatay havalimanına göre daha çok tercih edilir. Yaklaşık 100 kilometre mesafededir. Hatay Havalimanı ıse 9 Aralık 2007'de açılmıştır. Havalimanımız Dörtyol ilçesine 80 km İskenderun ilçesine 30 km, Antakya ilçesine 25 km uzaklıkta bulunmaktadır. Dörtyol ilçesinden Hatay havalimanına sadece devlet yolu ile ulaşım sağlanabildiği için Adana Şakirpaşa Havalimanına göre daha uzun süren bir yolculuk sağlanmaktadır. Deniz yolundan İskenderun bağlantılı olarak faydalanılmaktadır. Tüm köy yolları ulaşıma yeterlidir.
TRT yayınları rahatlıkla izlenmektedir. Bunun yanı sıra bazı yabancı ülke TV yayınları da seyredilebilmektedir. Ayrıca belediyeler bazı özel TV yayın kuruluşlarının yayınlarını çanak anten vasıtasıyla halka izletmektedir. İlçede 4 adet özel Radyo yayın yapmaktadır.
İlçenin bütün yerleşim yerlerinde yaylalar dahil hepsinde elektrik şebekesi mevcuttur. Ama zaman zaman elektrik kesintileri olmaktadır.
İlçe Merkez, Kasaba ve Köylerinde içme suyu mevcuttur. Su işlerine Hatay Büyükşehir Belediyesi'ne bağlı olan HATSU bakmaktadır.
İlçe Merkez ve beldelerinde kanalizasyon vardır. Fakat köylerde yoktur.
İlçe Merkezinde ve Payas Kasabasında olmak üzere 2 Telekom İşletmesi mevcuttur. Toplam kapasite 53.287, bağlı olan abone sayısı ise 28.672'dir.
İlçenin bütün yerleşim birimlerinde telefon vardır. Merkez İşletme Şefliğine bağlı; Kuzuculu, Altınçağ, Yeşilköy, Yeniyurt, Çökek, Çağlalık, Öğme-iş ve Dörtyol-KTS olmak üzere 8 şube vardır.
İlçe Merkezinde ve Payas'ta olmak üzere 2 PTT Müdürlüğü bulunmaktadır. Toplam 24 personelle hizmet verilmektedir.
Merkez Müdürlüğüne bağlı Kuzuculu, Altınçağ, Yeniyurt ve Çağlalık olmak üzere 4 acentelik bulunmaktadır.
Özel İdare Müdürlüğü kendi iş hanında hizmetini yürütmektedir. Kendi mülkü olan iş hanında 4 lojman ve 2 misafirhane mevcuttur. Ayrıca Kaymakam evi de mevcuttur.
Merkez belediyesi ile birlikte 7 belediye teşkilatı bulunmaktadır. Bunlar yeni kanunla Dörtyol'un mahallesi olmuşlardır. (Payas ilçe olmuştur) Bu sayıyla toplam 35 mahalle ve 6 köy muhtarlığı vardır.
Kapulu- Tohtak-Topaktaş-Çökek-Kocadüz-Üçkoz - Aşağı ve Yukarı Bağrıaçık - Taşlı Ufacık Yaylaları (Kuzuculu, İcadiye ve çevresindeki Dörtyol köyleri çıkıyor)
Dörtyol'a 36 km Erzin'e 19 km asfalt yolla gidilebilir. Yaz aylarında Dörtyol ilçesinden günün her saatinde minibüslerle ulaşım mümkündür.
Özellikleri: Dörtyol ve Erzin ilçesi insanlarının yaz aylarında yoğun olarak kullandığı çam ve köknar ağaçları arasında, doğal dokuya uygun tamamen ahşap basit yayla evlerinin bulunduğu yaylalar topluluğudur. Birbirlerine yakın olan yaylalar, doğa yürüyüşü (trekking) yapmaya elverişlidir.
Yaylaya Dörtyol ilçesinden 8 km'lik asfalt yolla ulaşılmaktadır.
Çam ve meyve ağaçları içerisinde kurulmuş, temiz havası, bol suyu olan bu şirin yayla kamp kurmak, piknik yapmak, orman içi kısa gezintiler yapmak için ideal bir yayladır.
Yaylada yapı bulunmamaktadır. Kamp yapacakların çadır ve temel ihtiyaç malzemelerini yanlarında getirmeleri gerekmektedir.
Yaylaya Dörtyol ilçesinden 18 km'lik asfalt yolla ulaşılır.
Orman ile iç içe olan Topaktaş Yaylası tamamen çam, ardıç ve maki türü ağaçlarla kaplıdır.
Dörtyol ilçesinden 12 km'lik asfalt yolla ulaşılır. Özellikle Karakese beldesi sakinleri ikamet etmektedir.
Meşe ve Kızılcık ağaçları içinde kurulmuştur. İçme suyu karamezra adı verilen mığır tepenin hemen altındaki bölgeden gelmektedir. İçimi çok güzel olup kireç oranı yok denecek kadar azdır. Sessiz ve dinlenilecek bir yayladır.
İskenderun'dan 22 km uzaklıkta İskenderun - Adana karayolu üzerindeki Payas Bölgesindedir. Kervansaray, hamam, medrese, cami ve bedesten gibi yapıları ihtiva eden bu külliye, 16. yüzyılda Sokullu Mehmet Paşa'nın emirleri üzerine Mimar Sinan tarafından yapılmıştır. En önemli yapı gruplarından birisini teşkil eden kervansarayın genişçe bir avlusu vardır. Avlunun etrafında ise yolcuların ve kervanların barınması için kubbeli odalar mevcuttur.
Sokullu Mehmet Paşa Külliyesi ile deniz kıyısı arasında hakim bir tepe üzerine inşa edilmiştir. Kulenin Cenevizliler ya da Haçlılar tarafından yaptırıldığı sanılmaktadır. Kare planlı, tamamen kesme taştan yapılan bu eser gözetleme kulesi olarak yapılmıştır.
Aslen Haçlılar tarafından yaptırılan ve daha sonra da Osmanlılar tarafından restore edilen bu kale Payas'ın en dikkate değer sanat yapıtlarından birisidir. Sokullu Mehmet Paşa Külliyesinin güneyine düşmektedir. sekiz kulesi mevcut olan bu kalenin etrafı düşman saldırılarından korunmak için savunma amaçlı büyük su hendeği ile çevrilmiştir.
Dörtyol ile Erzin arasındadır. Aslında Pers şehri olan Issos, tarihin en büyük savaşlarından birisi olan Issos savaşının geçtiği yerdir. Burada Makedonya Kralı Büyük İskender Pers Hükümdarı III. Darius'u yenilgiye uğratmıştır. Bugün Antik Issos kentinde geçmişin izlerini taşıyan su depoları, su kemerler ile mabed ve şehir kalıntıları görülebilir.
Amanos dağlarında ormanlar içinde önemli bir kaledir. Dörtyol'un kuzeyine düşmektedir. Yayan gezilebilir.
Dörtyol ilçesi deniz turizmi açısından Hatay'ın en önemli 2. turizm merkezidir. Plajları ve sahilleri düzenli ve bakımlıdır.[kaynak belirtilmeli]
Türkiye'de narenciye üretimi mandalinası ve portakalı ile ünlüdür. Sebze ve meyve çiftçiliği yapılır. Son yıllarda zeytin tarımı da yapılmaya başlamıştır. Payas ilçesinde bulunan İskenderun Demir-Çelik Fabrikası büyük istihdam kaynağıdır. Payas çevresindeki fabrikalar, Dörtyol ve çevresindeki işletmeler halkın geçim kaynağıdır.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
