Loading AI tools
Vikipedi'den, özgür ansiklopediden
Chicago Boys (Türkçe: Şikago Oğlanları), 1970 ve 1980'lerde tanınmış bir grup Şilili ekonomist. Bu adlarını, Milton Friedman ve Arnold Harberger'in ders vermekte olduğu Şikago Üniversitesinin ekonomi bölümünden mezun olduklarından almışlardır. Bazıları da, Şikago Üniversitesinin destek vermiş olduğu Şili Papa Katolik Üniversitesinin ekonomi bölümünden mezun olmuştur.
Güney Amerika'ya döndüklerinde, Şili askerî cuntası (1973–1990) başta olmak üzere çok sayıda Güney Amerika devletinin hükûmetlerinde görev almışlardır. Ekonomi danışmanları olarak başlamış oldukları bu görevlerde, birçoğu yüksek mevkilere ulaşmıştır.[1]
Heritage Vakfı, Şili'nin Güney Amerika'nın en iyi performans gösteren ekonomisi olmasını ve dünyanın en işletme dostu ülkelerinden birine dönüştürmelerinde Chicago Boys'u övse de; Chicago Boys'u eleştirenler işsizlik oranındaki büyük artışların nedeninin Chicago Boys'un öğütleri üzerine uygulanmış enflasyon karşıtı politikalara dayandırılabileceğini söylemektedir.[2] Nobel ödüllü Amartya Sen gibi bazıları da Chicago Boys'un uygulamış olduğu ekonomik politikalarının kasıtlı olarak Güney Amerika halkı pahasına ABD şirketlerinin çıkarlarına hizmet etmeyi amaçladığını iddia etmiştir.[3][4][5]
"Chicago Boys" terimi, 1980'lerin başlarından beri[6] liberter ekonomi teorilerini okuyan veya onlarla özdeşleşmiş Güney Amerikalı ekonomistleri tanımlamak için kullanılmıştır. Bazıları Harvard Üniversitesi veya MIT'te başarı kazanmış olsalar bile (aşağıya bkz.), bu terim genel olarak Şikago Üniversitesinde öğrenim görmüş olanları tanımlamak için kullanılmıştır.
Chicago Boys, General Augusto Pinochet'nin yönetimi sırasındaki Şili'de başlatılan ilk reformların mühendisleri olarak öne çıkmıştır. Milton ve Rose Friedman, yazmış oldukları anılarında "Chicago Boys"u kullanarak, bu terimin yaygınlaşmasına neden olmuştur.
Milton ve Rose Friedman'ın anılarında şunlar yazmaktaydı: "1975'te, enflasyon Şili'de yaygınken bir dünya resesyonunun Şili'de bir bunalıma da yol açmasıyla, General Pinochet kurtuluşu 'Chicago Boys'ta bularak onların birkaçını hükûmetininin yüksek mevkilerine atadı."[7]
Chicago Boys'un eğitim programı, 1950'lerde ABD Dışişleri Bakanlığı tarafından uluslararası ekonomik kalkınma için ilk ABD programı olan Nokta Dört Programı aracılığıyla düzenlenen "Şili Projesi"nin sonucuydu. Şili'nin ekonomik beyin takımını etkilemeyi amaçlayan Ford Vakfı ve Rockefeller Vakfı tarafından finanse edildi. Şikago Üniversitesinin ekonomi bölümü, Şili Katolik Üniversitesi ile burs programları oluşturdu. 1957 ile 1970 yılları arasında yaklaşık yüz tane seçilmiş öğrenci, önce Şili'de bir çıraklık programı ve ardından Şikago'da yüksek lisans çalışmasında eğitim aldı.
Proje 1970'lerin başına kadar olaysız geçti. Chicago Boys'un düşünceleri; bazılarının 189 sayfalık El ladrillo ("tuğla") takma adlı bir "Ekonomik Kalkınma İçin Program" hazırlamasına karşın Şili'nin ekonomik ve politik düşüncesinin uçlarında kaldı.[8] Hazırlanmış bu yazı, 1969'da Jorge Alessandri'nin başarısız başkan adaylığının bir parçası olarak sunuldu. Alessandri, El ladrillo'yu görmezden geldi ancak 11 Eylül 1973'teki Şili darbesinin Augusto Pinochet'yi iktidara getirmesinden sonra projeye olan ilgi yeniden oluştu ve proje yeni rejimin ekonomik politikasının temeli oldu.
ABD Dışişleri Bakanlığının Şili Projesi sona ermesine karşın Şili ile Şikago Üniversitesi arasındaki eğitim bağlantısı hâlâ devam etmektedir. Chicago Boys da dahil olmak üzere üniversiteden mezunlar için çok sayıda ağ kuruluşlarından biri "Latin American Business Group at Chicago Booth School of Business" (LATAM)'dır. Popüler kültürde, iş dergilerinde, basın ve medyada terim hâlen kullanılmaya devam etmektedir. Chicago Boys adında bir Şili filmi de vardır.[9][10]
Bazıları:
Chicago Boys'un en büyük ve en tanınmış grubu Şili kökenli olmasına karşın aynı dönemden Şikago Üniversitesinden başka birçok Güney Amerikalı mezun vardır. Bu ekonomistler, kendi ülkelerinin ekonomilerini biçimlendirmeye devam etmişlerdir. Bunlardan bazıları; Meksikalı Sócrates Rizzo, Francisco Gil Díaz, Fernando Sanchez Ugarte, Carlos Isoard y Viesca, Arjantinli Adolfo Diz, Roque Fernández, Carlos Alfredo Rodríguez, Fernando de Santibañes ve Ricardo Lopez Murphy; Brezilyalı Paulo Guedes ve Peru, Kolombiya, Uruguay, Kosta Rika ve Panama'dan birçok diğerleridir.
(Hepsi İngilizcedir)
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.