Berke (Memlûk sultanı)

Muhammed Berke Han (Arapça: محمد بركة قان) ya da tam adıyla Melikü's-Said Sultan Nasırüddin Berke (1260 – ö. 18 Ağustos 1280), Mısır ve Suriye'de 1277 ile 1279 yılları arasında hüküm sürmüş Bahrî Memlûk Hanedanı'nın beşinci sultanıdır.

Berke Han
Mısır Memlûk Sultanı
Hüküm süresi	1277 – 1279
Önce gelen	I. Baybars
Sonra gelen	Sülemiş
Doğum	1260
Ölüm	18 Ağustos 1280
Tam adı Melikü's-Said Sultan Nasırüddin Berke
Hanedan	Bahri Hanedanı
Babası	I. Baybars

Yaşamı

Bir Kıpçak Türkü olan Memlûk sultanı Baybars'ın büyük oğlu ve halefidir. Bazı kaynaklarda Sultan Berke'nin annesinin Altın Ordu hükümdarı Berke Han'ın kızı olduğu ileri sürülse de bu doğru değildir. Öyle olsaydı Sultan Baybars'ın Berke Han'ın kızıyla evlenmiş olması lazım gelirdi. Her ne kadar Altın Ordu hükümdarı Berke Han'la görüşen Memlûk Sultanlığı elçileri, Berke Han'ın hiç oğlu olmadığını, kızları olduğunu açıkça belirtmiş olsalar da Sultan Baybars'ın eşi Altın Ordu hükümdarı Berke Han'ın kızı değil, Harezmli Hüsameddin Berke Han'ın kızıdır. Muhtemelen bazı günümüz araştırmacıları Altın Ordu hükümdarı Berke Han'la Harezmli Hüsameddin Berke Han'ı karıştırmış olmalıdırlar.^[1]

Sultan Baybars ölümünden önce oğlu Berke'yi kendi halefi olarak sultanlığa hazırladı ve 1268 yılında bir kutlama sırasında Berke'yi kendi halefi olarak ilan etti. Baybars oğlunun konumunu güçlendirmek için kendisini zamanının güçlü beylerinden gene Türk kökenli olan Kalavun'un kızı Gaziye Hatun ile evlendirdi.

Babasının 1277 yılında ölümünden sonra Berke, Memlûk tahtına geçti. Sultanlığı iki yıl sürdü. Babasından devir aldığı Memlûk emir ve idarecilerinin güçlerini kırmayı ve kendi idare etmeyi siyaset edindi. Babasının naipliğini yapmış bir idareci şüpheli bir şekilde ölünce bu siyasetin sorunları açığa çıktı. Babasının zamanının en güçlü emirleri olan Kalavun ile Baysari'yi 1279'da emirlerine 10.000 kişilik ordu vererek Kiliya'da Ermeniler üzerine sefer için gönderdi. Bunun hedefinin açıkça onları savaşla uğraştırıp iktidar merkezi olan Kahire'den uzaklaştırma olduğu herkese aşikârdı. Berke Han'ın plânı bu iki emir savaştan dönünce onları tutuklatıp yok etmekti. Fakat Kuvenduk adlı diğer bir Memlûk emir Kalavun ve Baysari'ye bu plânı açıkladı. Onlar savaştan dönünce 18 Ağustos 1279'da Berke Han'ı tahttan feragate zorladılar. Yerine yedi yaşında olan küçük kardeşi Sülemiş'i Memlûk Sultanı ilan ettiler. Fakat ülkede gerçek iktidar gücü Sülemiş'e atabeylik yapan Kalavun'un elinde idi.^[2]

Berke Han tahttan ayrıldıktan sonra eski bir Haçlı kalesi olan (şimdi Ürdün'de bulunan) Karak'a yerleşti ve bir yıl sonra 1280'de orada öldü.

Dipnotlar

1. Muammer Gür, Harezmli Türklerin Anadolu ve Yakındoğu’daki Rolleri ve Tesirleri 17 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. sh.: 14 / dipnot
2. André Clot (2009) L'Égypte des Mamelouks 1250-1517. L'empire des esclaves Paris:Perrin ISBN 978-2-262-03045-2 (Fransızca)

Ayrıca bakınız

• Memlûk Sultanlığı
• Mısır Memlûk sultanlar listesi

Dış bağlantılar

• Clot, André
  • (çev. Turhan Ilgaz) (2005), Kölelerin İmparatorluğu Memlüklerin Mısır'ı, İstanbul:Epsilon Yayınları ISBN 9753317727.
  • (2009) L'Égypte des Mamelouks 1250-1517. L'empire des esclaves, Paris: Perrin, ISBN 9782262030452. (Fransızca)
• Türk Ansiklopedisi, Memlukler (Mısır) maddesi.
• Büyük Larousse Ansiklopedisi, Berke Han maddesi.

Resmî unvanlar
Önce gelen: I. Baybars	Mısır Memlûk Sultanı 1277 – 1279	Sonra gelen: Sülemiş