Loading AI tools
Arnavutluk Yunanları, modern Arnavutluk'taki bölgelerde yaşayan veya buralardan gelen etnik Yunanlardır. Bunlar çoğunlukla ülkenin güneyinde, tarihi Epirus bölgesinin kuzey kesimindeki Avlonya,[5] Ergiri, Görice[6] ve Berat illerinde yoğunlaşmışlardır.[7] Bölge aynı zamanda Kuzey Epir olarak da bilinir. Sonuç olarak, özellikle Güney Arnavutluk/Kuzey Epir'den gelen Yunanlar, yaygın olarak Kuzey Epirliler olarak bilinirler. Arnavutluk'un "azınlık bölgelerinde" yaşayan Yunanlar, Arnavutluk hükûmeti tarafından resmi olarak Arnavutluk Yunan Ulusal Azınlığı olarak tanınmaktadır.[8][9]
| Toplam nüfus | |
|---|---|
tahmini 215.000'in üzerinde | |
| Önemli nüfusa sahip bölgeler | |
| Arnavutluk, Yunanistan, Amerika Birleşik Devletleri, Avustralya | |
| Arnavutluk ve Yunanistan | tahmini 200.000'den fazla[1][2][3] |
| Amerika Birleşik Devletleri | 15.000'den fazla (tah. 1965)[4] |
| Diller | |
| Din | |
1913 yılında, beş asırlık Osmanlı egemenliğinin sona ermesinden sonra bölge, yeni kurulan Arnavut devletinin egemenliğine girmiştir. Ertesi yıl, Yunanlar ayaklandı ve bağımsızlıklarını ilan ettiler ve takip eden Korfu Protokolü ile bölge, nominal Arnavut egemenliği altında özerk bir bölge olarak tanındı. Ancak bu durum hiçbir zaman uygulanmadı.
Modern zamanlarda, Yunan nüfusu, tanınan sözde "azınlık bölgeleri" dışında Yunancanın konuşulması halinde Yunan dilinin yasaklanmasından ve hatta bu bölgeler içinde kendi dillerinin resmi kullanımına ilişkin sınırlamalardan zarar görmüştür.[10] Yunan azınlık liderlerine göre, "azınlık bölgeleri" dışında Yunan topluluklarının varlığı bile tamamen reddediliyor.[11] Eski Yunan yer adlarının çoğu, resmi olarak Arnavutça yer adlarıyla değiştirildi.[12] "Azınlık bölgelerinden" gelen Yunanlar da olası muhalefet ve etnik gerilim kaynakları olarak görüldüğünden sık sık ülkenin diğer bölgelerine zorla sürüldü. Komünist yönetim sırasında Arnavut siyasi partilerinin birçok Yunan üyesi Doğu Ortodoks Kilisesi ile bağlarını kesmek zorunda kaldı.[10] Daha yakın zamanlarda, azınlığın sayısı azaldı.
Hem Arnavutluk hem de Yunanistan, son 20 yıldır yaptıkları gibi, farklı ve çoğu zaman çelişen tahminlere sahipler.[13] Arnavutluk'un etnik Yunan azınlığı da farklı bir görüşe sahip, Omonoia grubu tarafından Arnavutluk'ta yapılan en son sözde "Yunan nüfus sayımında" sayı 287.000'e ulaştı. Bu nüfus sayımı Arnavut hükûmeti tarafından tanınmıyor.[14] Genel olarak, Arnavutluk'ta bulunan etnik Yunan sayısı 60.000 ila 300.000 arasında değişmektedir. Ian Jeffries'e göre, Batılı kaynakların çoğu bu sayıyı 200.000 olarak belirtirken, Yunan hükûmeti 300.000 rakamını destekliyor.[15][16][17][18][19] Ayrıca, Arnavut vatandaşlığına sahip 189.000 etnik Yunan Yunanistan'da ikamet etmekte ve kendilerine özel kimlik kartları verilmektedir.[3]
Arnavutluk'taki Yunan azınlık, ülkenin güneyinde, Yunanlar tarafından "Kuzey Epir" olarak adlandırılan Yunanistan sınırı boyunca yoğunlaşmıştır. En büyük yoğunluk Sarandë, Gjirokastër (özellikle Dropull bölgesinde), Delvinë ve Himara (Vlorë bölgesinin bir parçası) bölgelerindedir. Kolonjë, Përmet ve Korçë ilçelerinde daha küçük gruplar bulunabilir. Ayrıca, başkent Tiran, Fier, Durrës, Elbasan ve İşkodra dahil olmak üzere Arnavutluk'un tüm büyük şehirlerinde Yunan toplulukları bulunur.[20] Daha yakın zamanlarda, azınlığın sayısı azaldı. 2005 yılındaki bir tahmine göre, %80'den fazlası Yunanistan'a göç etmiştir.[21] Ancak, daha yakın yıllarda, genel olarak Arnavut vatandaşlığına sahip göçmenlerin çoğunluğu düştü ve çoğu sonunda Yunanistan'dan Arnavutluk'a döndü.[22] Sonuç olarak, Himara gibi bölgelerde, başlangıçta Yunanistan'a taşınan etnik Yunan topluluklarının bir kısmı geri döndü.[23]
Tanınan Yunan "azınlık bölgesi"
Komünist hükümet döneminde (1945-1991), Enver Hoca, Yunan azınlığın yaşadığı bölgelerin kontrolünü sağlamak için Gjirokastër, Sarandë ve Delvina'nın güney bölgelerindeki 99 köyden oluşan sözde "azınlık bölgeleri" ilan etti.[25]
Tiran'ın resmi azınlık politikası, Arnavut vatandaşlarının Yunan kökenini dile, dine, doğuma ve sözde "azınlık bölgeleri" bölgelerinden gelen atalarına göre tanımlıyor. Azınlıklarla ilgili Arnavutluk yasası, Yunan azınlığın haklarını yalnızca azınlık bölgesi olarak tanınan bölgelerde yaşayan insanlara tanır. 1989'dan itibaren etnik kökeni içeren son nüfus sayımı, yalnızca azınlık bölgelerindeki Yunan azınlığın sayılarını içeriyordu.[10] Bu bölgelerin dışında yaşayan etnik Yunanlar böyle sayılmıyordu. Bunun eğitim alanında pratik bir etkisi oldu: Öğretimin hem Yunanca hem de Arnavutça dillerinde yapıldığı resmi olarak tanınan Yunan azınlık bölgeleri dışında, Arnavutluk'un diğer tüm alanlarında dersler yalnızca Arnavutça dilinde verildi.[26]
2013 yılında Arnavutluk Başbakanı Edi Rama, Yunan azınlığın "azınlık bölgeleri" içinde değil, "ulusun her yerinde" izole edildiğini belirtti.[27][28]
Aromanyalılar
Bölgedeki önemli sayıda Aroman (Ulah) tarihsel olarak kendilerini Yunan olarak tanımlamıştır.[29] Çoğunlukla ülkenin güney kesiminde Sarandë, Vlorë, Fier, Gjirokastër, Përmet, Tepelenë, Devoll ve Korçë ilçelerinde yoğunlaşmışlardır.[30] Vickers, bazılarının Yunan emekli maaşları, Yunan Pasaportu ve vizeler gibi yardımlar karşılığında Yunan olduğunu iddia ettiğini öne sürüyor.[29][31][32]
Arnavutluk'taki diğer Yunan toplulukları
Bununla birlikte, azınlıklarla ilgili resmi Arnavutça tanımı, etnik Yunanların çoğunluğu oluşturduğu bölgelerde bile, hem Yunanca hem de Arnavutça konuşan nüfusların yaşadığı karma köy ve kasabalarda yaşayan etnik Yunanları azınlığın üyeleri olarak tanımıyordu.[10][33] Sonuç olarak, Himarë, Korce, Vlorë ve Berat'taki Yunan topluluklarının herhangi bir azınlık haklarına erişimi yoktu.[34][35]
Genellikle Arnavutluk'ta yaşayan etnik Rumların sınırlı bir tanımını veren resmi Arnavut tanımının aksine, Yunan göç politikası Yunan kökenini Kuzey Epir olarak adlandırılan bölgeden dil, din, doğum ve atalar temelinde tanımlamaktadır. Bu şekilde, Yunan Devlet Konseyi'ne göre, Yunan etnik kökeni kültürel soy, Yunan kökeni, dil ve din temelinde verilebilir.[34]
Arnavut kaynakları genellikle etnik Yunanlar için aşağılayıcı filogrek (Yunan yanlısı) terimini, genellikle onların Yunan atalarına itiraz eden bir bağlamda kullanırlar.[36]
Arnavutluk'taki Yunan azınlık, daha geniş Gjirokastër ve Sarandë bölgeleri[37][38][39][40] içinde ve genel çoğunluk nüfusu oluşturdukları Himarë kıyı bölgesindeki dört yerleşimde[37][38][39][40][41] kompakt bir şekilde yer almaktadır.[37][42] Përmet belediyesinde sınırın yakınında, Yunancanın konuşulduğu yerleşimler de bulunur.[43][44] Bazı Yunanca konuşanlar da daha geniş Korçë bölgesinde yer almaktadır.[45] Yunanların komünist dönemde Arnavutluk içinde hem zorunlu hem de gönüllü iç göçü nedeniyle,[40][46] bazı Yunanca konuşanlar da Përmet ve Tepelenë bölgelerinde yer almaktadır.[40] Kuzey Epir olarak tanımlanan bölgenin dışında, Vlorë yakınlarında Yunanca konuşan iki kıyı köyü vardır; Nartë ve Zvërnec.[47][48] Yunanların komünist dönemde Arnavutluk'taki zorunlu ve zorunlu olmayan iç nüfus hareketleri nedeniyle,[40][46] bazı Yunanca konuşanlar da Berat,[49] Dıraç, Kavajë, Peqin, Elbasan ve Tiranë bölgelerine dağılmıştır.[40]
Arnavutluk'ta insan hakları ihlalleri
Arnavutluk'ta insan hakları, İnsan Hakları örgütlerine göre polis ve gizli servis aracılığıyla Yunan nüfusunu hedef alan hükûmet tarafından ihlal ediliyor.[50] Yunan toplulukları, kalkınma projelerinin hedefi oldu ve Güney Arnavutluk'tan Yunanların etnik olarak hedef alındığı iddiasıyla evleri yıkıldı.[51] Ayrıca, Uluslararası Af Örgütü'ne göre, Yunan azınlığa mensup kişilere yönelik yetkililer tarafından kötü muamele vakaları yaşandı.[52]
Ayrıca etnik Yunan azınlık, hükûmetin komünist dönemdeki "azınlık bölgeleri" dışındaki etnik Yunan kasabalarını tanıma konusundaki isteksizliğinden, Yunancayı resmi belgelerde ve etnik Yunan bölgelerindeki kamuya açık tabelalarda kullanmaktan veya kamu yönetimine daha fazla etnik Yunan'ın dahil edilmemesinden şikayet etti.[53][54][55][56][57][58][59][60][61]
2012 ABD yıllık raporu, Kızıl ve Siyah İttifak (RBA) gibi keskin milliyetçi grupların ortaya çıkmasının Yunan azınlık gruplarıyla etnik gerilimleri artırdığını belirtiyor.[57]
Yunanistan
İkinci Dünya Savaşı'nın sonunda, yaklaşık 35.000 Kuzey Epirli Yunanistan'a sığındı.
1990'da Arnavutluk'ta komünist rejimin çöküşünden bu yana, Arnavutluk'tan tahminen 200.000 etnik Yunan'ın Yunanistan'da göçmen olarak yaşadığına ve çalıştığına (bazılarının mevsimlik olarak) inanılıyor.[64] Yunanistan İçişleri Bakanlığı tarafından 'omogeneis' (eş-etnikler) olarak kabul ediliyorlar ve yalnızca Arnavutluk'taki Yunan azınlığın üyelerine özel oturma izinleri veriliyor.[3]
Kuzey Amerika
Bir dizi Kuzey Epirli, 19. yüzyılın sonlarından beri Amerika'ya göç etti ve genellikle yerel Yunan-Amerikan topluluklarına entegre oldu. Çeşitli şehirlerde 26 şubeden oluşan bir organizasyon olan Pan-Epirotic Union of America, tahminlerine göre 1919'da Kuzey Amerika'da yaklaşık 30.000 Kuzey Epirli olduğunu belirtti.[65]
Savaş sonrası kaynaklara göre, Amerika'daki Kuzey Epirliler 1965'te 15.000'den fazla aileye sahipti.
Avustralya
Kuzey Epirliler ayrıca, ana vatanlarında yaşayan Yunan halklarının haklarıyla ilgili siyasi meseleleri gündeme getirmede aktif oldukları Avustralya'ya göç etti.[66] Bu tür kişilerin sayısal çoğunluğu Victoria eyaletinde bulunmaktadır.
Dil
Arnavutluk'taki Yunan lehçeleri esas olarak güney Yunan lehçelerinin şubesine aittir.[67] Arnavutça ödünç kelimelere ek olarak, Standart Modern Yunancada ve güney Epir'in Yunan lehçelerinde artık kullanılmayan bazı arkaik formları ve kelimeleri korurlar. Çeşitli kasaba ve köyler arasındaki nispeten küçük mesafelere rağmen, en belirgin şekilde aksanda[68] bazı lehçe farklılıkları vardır.[34]
Nartë ve Zvërnec lehçeleri, kuzey Yunan lehçelerinin bir dalına aittir.[69]
Arnavutça hakkında yeterli bilgi, Yunan azınlık arasında da yaygındır; Arnavutluk'ta büyüyen Yunanların neredeyse tamamı iki dillidir.[70]
Müzik
Epirote halk müziği, Yunan dünyasının geri kalanında bulunmayan birçok benzersiz özelliğe sahiptir. Pogon bölgesinden gelen şarkıcılar, pentatonik bir yapı ile karakterize edilen ve aynı zamanda yakındaki Arnavut ve Aroman topluluklarının müziğinde de görülen birçok seslilik stili icra ederler.[71] Bölgedeki bir başka çok sesli şarkı söyleme türünün de Yunanistan'ın bazı bölgelerinde söylenen ağıt şarkılarıyla ortak özellikleri olduğu görülmektedir.[72] Arnavutluk'taki Yunanların kadın ağıtları, Yunanistan'daki Mani yarımadasının doğası ve performansıyla benzerdir.[73] Son yıllarda bu bölgeden polifonik müziğe artan bir ilgi var, özellikle de Arnavutluk'ta Sopik yakınlarında doğan ama şimdi Yunanistan'da Yanya'da yaşayan müzisyen Kostas Lolis tarafından.
Din
Hristiyanlık Roma İmparatorluğu'nun sonlarında yayıldı ve Orta Çağ ve Modern tarih boyunca, Hristiyan inancı, Arnavutluk ve başka yerlerde Yunanların kimliğinin önemli bir parçası olmuştur. Büyük Bölünmeden sonra, Arnavutluk Batı (Katolik) ve Doğu (Ortodoks) ayinleri arasında bölündü ve Yunanların yaşadığı Güney bölgelerinin çoğu Ortodoks ayinine sadık kaldı. Osmanlı döneminde, çoğu Yunan'ın mensubu olduğu Ortodoks nüfus, Müslümanları ayrıcalıklı kılan ve Hristiyanları dezavantajlı durumda tutan ve daha az siyasi, sosyal ve ekonomik haklara sahip ikinci sınıf vatandaşlar olarak gören Osmanlı millet sistemine göre muamele gördü.[75] Osmanlı döneminde Ortodoks Hristiyanlık birçok alanda hâkimiyetini korumuş ve aynı zamanda ticaret dili olan Yunan dilinin korunmasında önemli bir neden olmuştur.[76][77] Himara'da, bu dönemin bir bölümünde, yerel Yunan nüfusu, Batı ve Katolik Avrupa güçleriyle ittifaklar nedeniyle Doğu kilisesinin Katolikleriydi,[75] ancak sonunda Yunan Ortodoksluğuna geri döndüler. Yunan-Ortodoks misyoner Aetolialı Cosmas, oradaki Ortodoks inancını korumak amacıyla Güney Arnavutluk'un çoğunu gezdi ve bu süreçte bir Rus ajanı olarak itham edilerek idam edildi.[78] Geç Osmanlı İmparatorluğu'ndaki reformlar ve nihai çöküş nedeniyle, Hristiyanlara karşı Müslümanlar lehine yasal ayrımcılık azaltılmış ve 19. yüzyılın sonlarında ve 20. yüzyılın başlarında tamamen sona ermiştir.
Arnavutluk Halk Cumhuriyeti'nde, etnik Yunanların çoğunun bağlı kaldığı Ortodoks inancı, ülkenin her yerinde diğer dini inançlarla birlikte tamamen yasaklandı. 1949'da Kilise mülklerine el konulması ve kamulaştırılmasıyla başlayan süreç, 1967'de devletin ateist propagandasını başlatmasıyla daha da yoğunlaştı.[79][80] Ancak, bazı özel muayenehaneler hayatta kalmayı başardı.[81] Bu propaganda aynı zamanda devletin Yunan halkının kimliğine yönelik zulmünün bir parçasıydı; çünkü geleneklerinin çoğu Doğu Hristiyanlığı ile yakından ilişkiliydi.[82]
Yasak 1990 yılında, Hristiyanların geleneksel Noel ayinlerini kutlamaları için tam zamanında kaldırıldı.[83] Böylece, ilk Ortodoks ayinlerinden biri aynı yılın 16 Aralık'ında Dervican kasabasında kutlandı.[84]
Osmanlı dönemi
Osmanlı işgalinin ilk döneminde, okuma yazma bilmeme, geniş Balkan bölgesinin temel bir özelliğiydi, ancak bu durum Epir bölgesi için geçerli değildi. Türk hükümdarlarının hoşgörüsü ve diasporadaki varlıklı Epirli göçmenlerinin arzuları ile birlikte birçok okul kuruldu.
Epir'deki, Katsimani (Butrint yakınlarında), Drianou (Droviani'de), Kamenas (Delvina'da) ve St. Athanasios Poliçani'de (13.-17. yüzyıl) manastır okullarının manevi ve etnik katkısı önemliydi. Delvine'deki ilk Yunanca dil okulu 1537'de,[85] kasaba hala Venedik kontrolü altındayken, Gjirokastër'de ise 1633'te bir Yunan okulu kuruldu. Okulların kurulması ve Yunan eğitiminin gelişimi için en önemli itici güç, Moscopole'den Arumen Nektarios Terpos ile birlikte Aetolialı Ortodoks misyoner Cosmas tarafından verildi.[86][87] Aetolilı Cosmas, 1770 yılında Himara kasabasında bölgenin klasik antik çağdaki adını kullanarak Akroceraunian Okulu'nu kurdu.
Moscopole'de "Yeni Akademi" olarak bilinen bir eğitim kurumu ve 18. yüzyılda geniş bir kütüphane kuruldu. Yerel bir Epirli keşiş, 1731'de Balkanlar'daki ilk matbaayı kurdu (sadece Konstantinopolis'inkinin ikincisi). Ancak Moscopole'nin (1769) yıkılmasından sonra, bölgedeki Yunan eğitim merkezi Korçë yakınlarına taşındı.
19. yüzyılın sonlarında, zengin bankacı Christakis Zografos, Lunxhëri bölgesinde memleketi Qestorat'ta Zographeion Koleji'ni kurdu.[36] Bölgede Yunan kültürünü ve eğitimini, daha sonra Ortodoks Patrikhanesinin kültürünü destekleyen eğitimli erkeklerin çoğu, köken olarak Arumen'di. 1905 yılında, Ortodoks Arnavutlar da dahil olmak üzere tüm Ortodoks nüfus Yunan okullarında eğitim gördüğü için bölgede Yunan eğitimi gelişiyordu.[88]
| Ssancak | Semt | Yunanca eğitim veren okulların sayısı | Öğrenciler |
|---|---|---|---|
| Manastır | Korçe | 41 | 3.452 |
| Kolonje | 11 | 390 | |
| Leskovik | 34 | 1.189 | |
| Gjirokaster | Gjirokaster | 50 | 1.916 |
| Delvin | 24 | 1.063 | |
| Permet | 35 | 1.189 | |
| Tepelen | 18 | 589 | |
| Himare | 3 | 507 | |
| Pogon | 42 | 2.061 | |
| Berat | Berat | 15 | 623 |
| Skrapar | 1 | 18 | |
| Lushnje | 28 | 597 | |
| Vlore | 10 | 435 | |
| Durrës | Durrës | 3 | 205 |
| Toplam | 315 | 14.234 |
Ancak, en kuzeydeki Berat ve Dıraç ilçelerinde, yukarıdaki sayılar etnolojik dağılımı yansıtmamaktadır, çünkü çok sayıda öğrenci Ortodoks Arnavuttur.[89]
20. yüzyıl Arnavutluk (1912–1991)
1912'de Arnavutluk kurulduğunda, Korfu Protokolü (1914) ve Arnavutluk'un Milletler Cemiyeti'ndeki temsilcilerinin açıklamasıyla (1921) Arnavut topraklarındaki Yunan topluluklarının eğitim hakları verildi. Bununla birlikte, bir asimilasyon politikası altında, Yunan okulları (1913'e kadar 360'tan fazla vardı) yavaş yavaş kapanmaya zorlandı ve Yunanca eğitimi 1934'e kadar neredeyse tamamen ortadan kaldırıldı. Milletler Cemiyeti'nin müdahalesinin ardından, sınırlı sayıda okul, yalnızca "resmi azınlık bölgeleri" içindekiler yeniden açıldı.[36]
Komünist rejim yıllarında, Yunan eğitimi ayrıca Gjirokastër, Delvina ve Sarande ilçelerinin bazı kısımlarında sözde "azınlık bölgesi" ile sınırlıydı ve o zaman bile öğrencilere ilköğretim düzeyinde yalnızca Arnavut tarihi ve kültürü öğretildi.[10] Birkaç Arnavut aile bir kasaba veya köye taşınırsa, azınlığın Yunanca eğitim görme ve Yunan gazeteleri yayınlama hakkı iptal ediliyordu.[20]
Soğuk savaş sonrası dönem (1991-günümüz)
Arnavut hükûmeti ile Arnavutluk'taki Yunan azınlık arasındaki en önemli sorunlardan biri, eğitim ve aşırı kalabalık sınıflar ve karşılanmayan talep nedeniyle daha fazla Yunanca dil okuluna duyulan ihtiyaçtır. Buna ek olarak, Yunan azınlık, Yunanca dil eğitiminin "resmi azınlık bölgeleri" dışında da verilmesini talep ediyor. 2006 yılında, Arnavut ve Yunan hükûmeti arasındaki görüşmelerin ardından Gjirokastër'de Yunanca eğitim veren bir üniversitenin kurulmasına karar verildi.[90] Yine 2006'da, yerel toplumun yıllarca yanıtsız taleplerinin ardından, Himarë kasabasında,[91] Ortodoks misyoner Aetolialı Cosmas'ın Akroceraunian Okulu'nu kurduğu yerde özel bir Yunanca dil okulu açıldı.[92] Okulun şu anda beş öğretmeni ve 115 öğrencisi var. Arnavut hükûmeti, zorunlu yıkım emirlerini kullanarak Yunan topluluklarına sistematik olarak zulmediyor, Yunan milli bayramlarında yıkım emirleri vermeye devam ederek daha fazla provokasyon yapılıyor. Yıkım kararları genellikle kalkınma projeleri için yapılır, ancak yalnızca etnik Yunanları etkiler ve eğitim binalarını kısıtlar ve hedefler.[93]
Hayır
18. ve 19. yüzyılların müreffeh Kuzey Epirli diasporasından bir dizi insan, sadece ana vatanlarına değil, aynı zamanda Yunan devletine ve Osmanlı Türk egemenliği altındaki Yunan dünyasına da önemli katkılarda bulundu. Eğitim, kültür ve sosyal kurumların inşası için servet bağışladılar. Sinas ailesi, Atina Üniversitesi'nin genişlemesini destekledi ve Ulusal Gözlemevi'nin kuruluşuna sponsor oldu. Korcë'den Ioannis Pangas, tüm servetini Yunanistan'da eğitim amaçlı bağışladı.[94] Zappas kardeşler Evangelos ve Konstantinos, Atina'ya 1870,[95] 1875, 1896, 1906 ve 2004'te Olimpiyat Oyunlarına ev sahipliği yapan antik Yunan tarzı mermer bir stadyum (Kallimarmaro) ve Zappeion sergi merkezi verdi. Zappas kardeşler ayrıca Atina ve Konstantinopolis'te bir dizi hastane ve okul kurdular. Osmanlı başkentindeki Christakis Zografos, iki Yunan okulu (Zographeion Lyceum olarak bilinen biri erkekler için ve diğeri kızlar için) ve bir hastanenin kurulması için büyük miktarlarda para teklif etti.[96]
Arnavutluk
Komünist yönetim yıllarında azınlıkların her türlü örgütlenmesi yasaktı.[97] 1991'de komünist rejim çöktüğünde, siyasi örgüt Omonoia Yunan azınlığın temsilcileri tarafından Dervican kasabasında kuruldu. Organizasyonun Sarandë, Delvinë, Gjirokastër ve Tiran'da dört bağlı kuruluşu ve Korçë, Vlorë ve Përmet'te alt bölümleri bulunmaktadır. Lider forumu, iki yılda bir yapılan Genel Konferans tarafından seçilen 45 üyeden oluşan Genel Konsey'dir.[98]
Omonoia Başkanı, Arnavut anayasasına göre azınlık haklarının son derece güvencesiz olduğu temelinde 1991 yılında Kuzey Epir'in özerkliği için çağrıda bulundu. Bu öneri reddedildi ve böylece örgütün radikal kanadını "Yunanistan ile birlik çağrısı" yapmaya teşvik etti.[97]
Omonoia, "dini, etnik ve bölgesel temelde partilerin kurulmasını" yasaklayan Arnavut yasasını ihlal ettiği gerekçesiyle Mart 1991'deki parlamento seçimlerinden men edildi. Bu duruma, Arnavutluk parlamentosunda Yunan azınlığı temsil eden bir parti olan İnsan Hakları için Birlik Partisi tarafından Omonoia adına sonraki seçimlerde itiraz edildi. Omonoia hala bir şemsiye sosyal ve politik örgüt olarak varlığını sürdürüyor ve yaklaşık 100.000 ila 150.000 etnik Yunan'ı temsil ediyor.[36]
Omonoia, Arnavutluk'ta birden fazla siyasi tartışmanın merkezi oldu. 1994'te Omonoia'nın beş etnik Yunan üyesinin tutuklanması, soruşturulması ve vatana ihanetten yargılanmasıyla büyük bir siyasi tartışma patlak verdi. Tutuklanmaları, evlerinin ve ofislerinin aranması, gözaltında tutulmaları ve yargılanmalarındaki usuli eksiklikler nedeniyle yargılama büyük ölçüde gölgelendi. Tutuklananların hiçbiri ilk gözaltı sırasında hukuk danışmanına erişemedi. Omonoia'nın beş etnik Yunan üyesinden dördü, gözaltı sırasında yetkililerin kendilerine dayak, uykudan mahrum bırakma ve işkence tehditleri de dahil olmak üzere fiziksel ve psikolojik baskıya maruz kaldıklarını belirtti. Arnavutluk Hükûmeti bu iddiaları reddetmiştir. Beş etnik Yunan da 4 aylık soruşturmalarının ilk 3 ayında ailelerine erişememekten şikayet etti. Duruşmaları sırasında, yaklaşık 100 Yunan avukat, gazeteci ve Arnavutluk'taki etnik Yunan vatandaşlarından oluşan bir grup adliye binasının önünde bir gösteri yaptı. Arnavutluk polisi protestoyu şiddetle dağıttı ve yaklaşık 20 avukat ve gazeteciyi gözaltına aldı. Omonoia üyeleri sonunda 6 ila 8 yıl hapis cezasına çarptırıldılar ve bu cezalar daha sonra temyizde düşürüldü.[25][99]
Kuzey Amerika
Amerika Panepirotik Federasyonu, 1942'de Worcester, Massachusetts'te Epirus'tan (hem Yunan hem de Arnavut kısmından) göçen Yunan göçmenler tarafından kuruldu. Örgütün ana hedeflerinden biri, Arnavutluk'taki Yunan azınlığın[100] insan haklarının korunması ve Arnavut Hükûmeti'ni, Yunan azınlığa Arnavutluk'un 1913'te kurulmasından bu yana temsilcileri tarafından imzalanan ikili ve uluslararası anlaşmalar uyarınca dini, siyasi, eğitimsel, dilsel ve kültürel haklar, uluslararası gözlemciler tarafından izlenen bir nüfus sayımında etnik ve dini aidiyetlerini beyan etme hakkı da dahil olmak üzere birçok hakkın verilmesini desteklemektedirler.[101]
Organizasyon, Kuzey Epirli sorununun tanıtılmasında önemli bir rol oynadı ve hala oynamaya devam ediyor. Arnavut-Amerikan ilişkilerinin, Panepirotic Federasyonu'nun Amerikan siyasi çevreleri arasında Kuzey Epirli sorununu teşvik etmek için yaptığı başarılı lobi çalışmaları nedeniyle 1946'da kötüleştiği iddia ediliyor. Arnavut lider Enver Hoca, özerk bir Kuzey Epir'in restorasyonuna karşı çıkarak, ABD ile diplomatik ilişkiler kurmamaya karar verdi.
Avustralya
Avustralya Panepirotic Federasyonu 1982 yılında Avustralya genelinde Epirus bölgesinden gelen göçmenleri temsil eden çeşitli kuruluşların bir Federasyonu olarak kuruldu. Avustralya'da Epirotik kültürün korunmasına ve geliştirilmesine olan bağlılığı, Kuzey Epir'deki Yunan azınlığın haklarını tutkulu bir şekilde savunmasıyla bilinir ve Avustralya'daki Yunan topluluğunun yaşamında önemli bir rol oynar. Kuzey Epir Yunanları için hayırsever nitelikteki çalışmalara bir milyon doların üzerinde bağışta bulundu. Aynı zamanda Dünya Yurtdışı Epirotlar Konseyi ve Yurtdışı Helenler Dünya Konseyi ile de bağlantılıdır.
Avustralya Panepirotik Federasyonu eski başkanı Bay Petros Petranis, LaTrobe Üniversitesi Ulusal Helenik Araştırmalar Merkezi tarafından 2004 yılında yayınlanan "Avustralya'daki Epirotlar" (Yunanca: Οι Ηπειρώτες στην Αυστραλία) başlıklı Avustralya'ya Epirotik göçle ilgili bir çalışmayı özellikle tamamlamıştır.
Akademisyenler
Edebiyat ve sanat
- Stavrianos Vistiaris, 16. yüzyıl şairi
- Kosmas Thesprotos (1780-1852)
- Konstantinos Skenderis, gazeteci, yazar ve Korytsa Eyaleti için Yunan Parlamentosu üyesi (1915-1917)
- Theophrastos Georgiadis (1885-1973), yazar
- Katina Papa (1903-1959), yazar
- Michael Vasileiou, girişimci ve bilim insanı
- Theodosios Gousis, ressam
- Konstantinos Kalimnios, şair
- Takis Tsiakos (1909-1997), şair
- Rita Wilson, oyuncu ve yapımcı
- Laert Vasili, oyuncu ve yönetmen
- Vassilis K. Pappas (d. 1958), şair
- Katerina Tsiopos (d. 1957), şair ve bilgin (Pogoni soyundan)
Askeri/direnişçi
- Konstantinos Lagoumitzis (1781-1827), devrimci
- Kyriakoulis Argyrokastritis (-1828), devrimci
- Michail Spyromilios (1800-1880), ordu Generali, askeri danışman ve politikacı
- Zachos Milios (1805-1860), ordu subayı
- Ioannis Poutetsis (-1912), devrimci
- Spyros Spyromilios (1864–1930), Jandarma subayı
- Dimitrios Doulis (1865-1928), ordu subayı, Kuzey Epir Özerk Cumhuriyeti askeri işler bakanı
- Nikolaos Dailakis (-1941), Makedonya Mücadelesinin devrimcisi
- Vasilios Sahinis (1897-1943), Kuzey Epirote direnişinin lideri (1942-1943)
Hayırsever
- Alexandros Vasileiou (1760-1818)
- Ioannis Dombolis (1769-1849)
- Apostolos Arsakis (1792-1874)
- Evangelis Zappas (1800-1865)
- Konstantinos Zappas (1814-1892)
- Ioannis Pangas (1814-1895)
- Georgios Sinas (1783-1856)
- Simon Sinas (1810-1876)
- Christakis Zografos (1820-1896)
Siyasetçiler
- Thanasis Vagias (1765-1834), Ali Paşa'nın danışmanı
- Kyriakos Kyritsis, avukat ve Argyrokastron Eyaleti için Yunan Parlamentosu üyesi (1915-1917)
- Petros Zappas, Argyrokastron Eyaleti için Yunan Parlamentosu üyesi (1915-1917)
- Georgios Christakis-Zografos (1863-1920), diplomat, Kuzey Epir Geçici Hükümeti başkanı (1914)
- Themistoklis Bamichas (1875-1930), politikacı
- Mihal Kasso, politikacı
- Spiro Koleka (1908-2001), uzun süredir Arnavutluk Emek Partisi Politbüro üyesi, Arnavutluk Sosyalist Halk Cumhuriyeti siyasi sisteminde hizmet veren Yunan azınlığın birkaç üyesinden biri[104]
- Kiço Mustaqi (1938-2019), komünist Arnavutluk'taki son genelkurmay başkanı
- George Tenet (1953-), Himariot kökenli eski CIA Başkanı
- Vasil Bollano (1958-), Omonoia'nın mevcut başkanı
- Spiro Ksera (1967-), eski Arnavutluk Çalışma, Sosyal İşler ve Fırsat Eşitliği Bakanı ve Ergiri eski valisi
Din
- Sophianos (-1711), Dryinoupolis piskoposu ve Poliçanlı bilgin
- Nektarios Terpos (1731–32), keşiş ve bilgin
- Gavriel Konstantinidis, 18. yüzyıl keşişi, Moscopole'deki matbaanın kurucusu (1731)
- Dryinoupolis Vasileios (1858-1936 ), piskopos ve Kuzey Epir geçici hükûmetinin üyesi (1914)
- Ioakeim Martianos (1875-1955), piskopos ve yazar
- Panteleimon Kotokos (1890-1969), Korçë'den Gjirokastër piskoposu (1937-1941),
Spor
- Pyrros Dimas, Yunan halterci, Olimpiyat madalyalı, Himarë'de doğdu
- Panajot Pano (1939-2010), Yunan asıllı futbolcu, Dıraç'ta doğdu
- Ledio Pano, Yunan asıllı futbolcu
- Sotiris Ninis, Yunan futbolcu, Himarë'de doğdu.
- Andreas Tatos, Yunan futbolcu, Himarë'de doğdu.
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
