Loading AI tools
10. yüzyıla tarihlenen eser Vikipedi'den, özgür ansiklopediden
Altun Yaruk, ("التون altun" "altın."[1] ve "يرقلق yarukluk" "nur, ışık"[2] anlamındadır.) veya tam adıyla Altun önglüg yaruk yaltrıklıg kopda kötrülmiş nom iligi (Tr:Altın renkli, parlak ışıklı, en üstün sutra hükümdarı), Mahayana Budizmine ait bir sutra kitabıdır. Özgün eser Sanskritçe yazılmış ve VIII. yüzyılda Çinceye, X. yüzyılda da Beşbalıklı Uygur bilgini Singku Seli Tutung tarafından Uygurcaya çevrilmiştir.[3][4]
Eser, 10 kitap içerisinde 31 bölüme ayrılmıştır. Her bir bölümde Buda'ya bir soru yöneltilir. Buda da kendisine sorulan soruya bir öykü ile karşılık verir. Böylece kıssadan hisse yoluyla soru cevaplanmış olur.[5] Örneğin Altun Yaruk'un 10. kitabındaki Aç Bars öyküsünde Buda'ya yöneltilen bir soru üzerine üç prens ile aç bir kaplan arasında yaşananlar aktarılır. Yaralı kaplanın kendisini ve yavrularını besleyemeyişi sonucu kendi yavrularından birisini yemek üzere iken küçük prens kendini kaplana yem eder. Burada işlenen fikir, Mahayana Budizmi'nin temel fikirlerinden birisi olan, önce canlıları sonra kendini kurtarmaktır.[6]
Eser ilk kez 1910'da Malov tarafından Kansu eyaletinin Winshugu bölgesinde bulunmuştur. Bu keşifte elde edilen 397 yaprak,Yugurların 1687'de özgün esere sadık kalarak tahta baskı tekniğiyle bastıkları bir eserdir. Günümüzde Saint Petersburg Bilimler Akademisi'nde saklanmaktadır.[3]
F. Bergman, 1927 ilâ 1935 arasında yaptığı geziler sırasında ikinci bir yazma bulunmuştur ve bu kopya da günümüzde Stockholm Halk Müzesi'nde saklanmaktadır.[3]
Alman bilim insanlarının XX. yy. başında yaptıkları gezilerden getirilen eserler kataloglandığında bunların arasında Altun Yaruk'un 70'ten fazla yazmasını içeren 841 yaprak olduğu kaydedilmiştir.[7]
Özgün metin[5] | Türkiye Türkçesi[5] |
---|---|
(1) bilgülük biligin <alkuka bilsikmiş> tıdmalı çahşap(u)dlıda arıg süzük küzetü küyü tutgalı seviglig taplaglıg serimlig kılıklıg y(i)ti katıglanmaklıg ülgüsüz sansız ür kiç üdlertin berü alku dyan sakınçlar işintin ködügintin T'….. içinte ……. ilinçülede[çi] | “Bilinecek bilgiyi <herkesçe tanınmış> yasak ahlaka sahip (insan)dan arı berrak (bir şekilde) gözetip koruyacak, sevimli, kanaatkar, dayanıklı karakterli yedi zahmetli uzun zamandan beri bütün düşüncelere gömülme işinden ….. içinde ….. eğlenecek.” |
biz yme atı kötrülmiş t(e)ngrim bo nom erdinig kingürü yadgu üçün ürüg uzatı bo nom bitigig okıdaçı tutdaçı yalanguklarıg iyin [tapç]ada küyü küzetü tutup [olur]mış orunlarınta [asıg tus]u kılu birgey biz | “Biz yine adı yüceltilmiş tanrım, bu öğreti mücevherini açıkça yaymak için bu öğreti kitabını daima okuyacak, uygulayacak insanları gönüllü olarak zarardan koruyup gözetip, oturdukları yerlerinde (onlara) fayda sağlayıvereceğiz.” |
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.