5. Ordu (Osmanlı İmparatorluğu)

5. Ordu, Osmanlı İmparatorluğu tarafından 24 Mart 1915 tarihinde kuruldu ve 21 Kasım 1918 tarihinde lağvedildi. Bu orduya I. Dünya Savaşı sırasında Çanakkale Boğazı'nı ve Gelibolu Yarımadası'nı savunma görevi verildi. Almanya'dan gelen askerî danışman General Otto Liman von Sanders bu ordunun ilk komutanı oldu.

5. Ordu
Ordu karargâh subayları arka sıra sağdan sola: 2. Ordu Kurmay Başkanı İsmet Bey, Yaver Üsteğmen Asım, Liman von Sanders'in yaveri Süvari Binbaşı Perike, 5. Ordu Kurmay Başkanı Kazım Bey, 1. Ordu Kurmay Başkanı Şükrü, 2. Ordu Sıhhiye Başkanı Refik Münir ön sıra sağdan sola: Bahriye Nezareti Kurmay Başkanı Rauf Bey, Güney Grubu Komutanı Vehib Paşa, Sanders, Kuzey Grubu Komutanı Esat Paşa, Sıhhiye Dairesi Başkanı Süleyman Numan Paşa, İstanbul Merkez Komutanı Cevat Paşa
Etkin	25 Mart 1915 - 21 Kasım 1918[1]
Ülke	Osmanlı İmparatorluğu
Bağlılık	Osmanlı ordusu
Sınıfı	Piyade
Tipi	Ordu
Savaşları	I. Dünya Savaşı Çanakkale Cephesi
Komutanlar
Ünlü komutanları	Sanders Paşa (Mart 1915 – 24 Şubat 1918) Mahmut Kamil Paşa (Şubat 1918) Esat Paşa (Şubat - Haziran 1918) Mahmut Kamil Paşa (Haziran - Kasım 1918)

1908 Yılı Beşinci Ordu Birlikleri ve Kumandanları[2]

• 5. Orduyu Hümayun (Kumandan: Birinci Ferik Mustafa Nuri Paşa)^[2]
  • 9ncu Fırka-i Hümayun (Kumandan: Müşir İbrahim Ethem Paşa)^[2]
    • 17nci Nizamiye Livası (Kumandan: Mirliva Halil Agah Paşa)^[2]
    • 18nci Nizamiye Livası (Kumandan: Mirliva Ahmed Paşa)^[2]
  • 19ncu Nizamiye Fırkası^[2]
  • 10ncu Fırka-i Hümayun ve Haleb ve Adana Fevkalade Kumandan Vekili (Kumandan: Birinci Ferik Bekir Paşa)^[2]
    • 19ncu Nizamiye Livası (Kumandan: Mirliva İsmet Paşa)^[2]
    • 20nci Nizamiye Livası (Kumandan: Mirliva Ahmed Rıfat Paşa)^[2]
  • 5. Süvari Fırka-i Hümayunu (Kumandan: Ferik Mustafa Nuri Paşa)^[2]
  • 5. Topçu Fırka-i Hümayun ve Orduyu Hümayun Esliha-i Harbiye ve Mühimmat-ı Nariye Müfettişliği (Kumandan: Ferik Mehmed Tevfik Paşa)^[2]

Nisan 1915 Savaş Düzeni

Nisan sonu 1915'te ordu, aşağıdaki şekilde yapılandırıldı:^[3]

• 3. Kolordu (Esat Paşa komutasında)
  • 7. Tümen, 9. Tümen, 19. Tümen (Mustafa Kemal komutasında)
• 15. Kolordu (Albay Hans Kannengiesser komutasında)
  • 3. Tümen, 11. Tümen
• Çanakkale Müstahkem Mevkii Komutanlığı
• Bir uçak filosu

I. Dünya Savaşı

Yaz Sonu 1915 Savaş Düzeni

5. Ordu'nun konumu. (Nisan 1915)

5. Ordu Komutanı Mareşal Liman von Sanders, karargâhıyla Gelibolu'daydı.

• 1. Kolordu
  • 2. Tümen, 3. Tümen
• 2. Kolordu
  • 4. Tümen, 5. Tümen, 6. Tümen
• 3. Kolordu
  • 7. Tümen, 8. Tümen, 9. Tümen, 19. Tümen
• 4. Kolordu
  • 10. Tümen, 11. Tümen, 12. Tümen
• 5. Kolordu
  • 13. Tümen, 14. Tümen, 15. Tümen
• Çanakkale Müstahkem Mevkii Komutanlığı
• Bir uçak filosu

Ayrıca doğrudan doğruya 5. Ordu Komutanlığına bağlı bir tümen (19. Fırka), bir süvari tugayı (1. Tugay), bir piyade alayı ve dört jandarma taburu vardı. 19. Fırka, Yarbay Mustafa Kemal emrinde ve Eceabat'ta 5. Ordu'nun ihtiyatını oluşturuyordu. Süvari Tugayı ise yine ordu emrinde olarak Saros Körfezi batısında Bulgar hududuna kadar olan geniş kıyı kesimini gözetlemekteydi. Jandarma taburları da, düşmanın fazla beklenmediği kıyılarda gözetleme görevi yapmaktaydılar. 5. Ordu'nun asker sayısı 84.000 (Müttefiklerin 75.000), top sayısı 72 (Müttefiklerin donanma hariç 140) idi. Osmanlı asker sayısı düşmana nazaran 9.000 kişi daha fazla idi ama bu bir sayısal görüntüden ibaretti. Aslında tarafların savaş gücünü belirleyen, (eğitim ve moral başta olmak üzere) silahların kalitesi, silah, cephane, araç, gereç bütünlemesi ve özellikle ağır makineli tüfek ve topun miktarı idi ve bunlar da düşmandan yana idi.

Ağustos 1916 Savaş Düzeni

Ağustos 1916'da ordu, aşağıdaki şekilde yapılandırıldı:^[4]

• 1. Kolordu
  • 14. Tümen, 16. Tümen
• Çanakkale Müstahkem Mevkii Komutanlığı

Aralık 1916 Savaş Düzeni

Aralık 1916'da ordu, aşağıdaki şekilde yapılandırıldı:^[5]

• 14. Kolordu
  • 57. Tümen, 59. Tümen
• Çanakkale Müstahkem Mevkii Komutanlığı

Ağustos 1917, Ocak 1918 Savaş Düzeni

Ağustos 1917, Ocak 1918'de ordu, aşağıdaki şekilde yapılandırıldı:^[6]

• 14. Kolordu
  • 57. Tümen
• 19. Kolordu
  • 59. Tümen
• 21. Kolordu
  • 49. Tümen
• Çanakkale Müstahkem Mevkii Komutanlığı

Haziran, Eylül 1918 Savaş Düzeni

Haziran, Eylül 1918'de ordu, aşağıdaki şekilde yapılandırıldı:^[7]

• 14. Kolordu
  • 57. Tümen
• 19. Kolordu
  • Yok
• 21. Kolordu
  • 49. Tümen
• Çanakkale Müstahkem Mevkii Komutanlığı

Mondros Sonrası

Kasım 1918 Savaş Düzeni

Kasım 1918'de ordu, aşağıdaki şekilde yapılandırıldı:^[8]

• 1. Kolordu
  • 55. Tümen
• 14. Kolordu
  • 49. Tümen, 60. Tümen, 61. Tümen

Kaynakça

1. David Nicolle, colour plates by Rafaelle Ruggeri, The Ottoman Army 1914–18, Men-at-Arms 269, Ospray Publishing Ltd., 1994, 1-85532-412-1, s. 15.
2. Salname-i Askeriye-1326 (1908-1909). Matbaa-i Askeriye.
3. Edward J. Erickson, Order to Die: A History of the Ottoman Army in the First World War, Greenwood Press, 2001, ISBN 0-313-31516-7, p. 86.
4. Edward J. Erickson, Order to Die: A History of the Ottoman Army in the First World War, Greenwood Press, 2001, ISBN 0-313-31516-7, p. 134.
5. Edward J. Erickson, Order to Die: A History of the Ottoman Army in the First World War, Greenwood Press, 2001, ISBN 0-313-31516-7, p. 154.
6. Edward J. Erickson, Order to Die: A History of the Ottoman Army in the First World War, Greenwood Press, 2001, ISBN 0-313-31516-7, p. 170, 181.
7. Edward J. Erickson, Order to Die: A History of the Ottoman Army in the First World War, Greenwood Press, 2001, ISBN 0-313-31516-7, p. 188, 197.
8. Edward J. Erickson, Order to Die: A History of the Ottoman Army in the First World War, Greenwood Press, 2001, ISBN 0-313-31516-7, p. 202.