Ugali
Kilos ng isang nilalang sa iba't ibang pangyayari From Wikipedia, the free encyclopedia
Ang ugali[1] ay tumutukoy sa gawain ng isang nilalang o bagay, partikular na ang ng mga tao o maging ng mga hayop. Tumutukoy ito sa mga nagiging asal o kaasalan at katangian o karakter ng isang indibdwal sa kaniyang kapwa, na nagiging sanhi at batayan ng mga kaugalian o kostumbre, mga gawi, wani o kinagawian, at kilos na nagbubunga sa mga paniniwala, pananaw at maging pananampalataya ng mas marami pang bilang ng mga mamamayan o kalipunan ng mga tao. At nakakapagbigay din ng impluho sa mga istilo, moda, uso at kalakaran sa buhay ng mga katulad, kaugnay na mga tao, o sa iba pang mga mamamayan ng isang pook o maging sa ibang panig ng mundo. Halimbawa nito ang pagiging magsing-ugali o magsing-asal ng mga kasapi sa isang pamilya, angkan, o kaya sa bansa. Naaayon ang ugali sa kinapamihasnan o kinahiratihan ng mga mamamayan,[2] na nagbibigay daan din sa pagkakaroon ng kalinangan o kultura. Sa Pilipinas, nakaugalian na ang paghalik sa kamay ng matatanda o pagmamano.
Batay sa aklat na Why Him? Why Her? na inakdaan ni Helen Fisher, isang antropologong biyolohikal at tagapayong siyentipiko para sa Chemistry.com at Match.com, mayroong apat na uri ng personalidad ang mga tao. May mga (a) eksplorador (explorer), (b) tagapagtayo o tagapagtatag (builder), (c) direktor, at (d) negosyador. May kumbinasyon ng apat ang bawat isang indibidwal ngunit mayroong dalawang mga tipong mas lumilitaw kaysa ibang uri. Ayon pa kay Fisher, nakatutulong ang pag-alam ng sariling uri ng personalidad sa paghahanap ng tamang taong may kaugnayan sa pag-ibig, at nakababawas ng panahon sa pagbabago ng taong hindi naman tama o naaayon sa ugali ng isang tao.[3]
Paglalarawan ng mga personalidad
Eksplorador
Nilalarawan ang mga taong eksplorador o manggagalugad bilang kuryoso, malikhain, at mahilig makipagsapalaran o adbenturero (adbenturoso). Mas napapalapit sila sa iba pang mga taong eksplorador din. Isang eksplorador si Barack Obama, ang kasalukuyang pangulo ng Estados Unidos.[3]
Tagapagtayo
May katangian ng pagiging matapat, umaayon sa nakaugalian o tradisyunal, nakikiisa o mulat sa kooperasyon, at mahilig makisalamuha ang mga tagapagtayo, tagapagtatag, o tagapaglikha. Nalalapit ang tagapagtatag sa kapwa tagapagtatag. Isang tagapagtayo si George Washington, ang unang pangulo ng Estados Unidos.[3]
Direktor
Mapanuri o analitiko ang taong direktor. Mayroon siyang kaparaanang estratehiko o maparaan at may matatag na desisyon o pasya. Napapalapit sila sa mga taong negosyador ang personalidad.[3]
Negosyador
Katangian ng mga negosyador ang pagiging mapanlikha o imahinatibo, ideyalistiko, at intuwitibo o may kakayahang makaalam ng mangyayari sa pamamagitan ng kutob o sapantaha (matalas ang pananaw sa kung ano ang magaganap). Napapalapit sila sa mga direktor ang uri ng personalidad. Isang negosyador si Bill Clinton, isang dating pangulo ng Estados Unidos.[3]
