Ang punong ministro ang pinakamataas na ministro sa gabinete ng sangay ng tagapagpaganap ng pamahalaan sa sistemang parlamentaryo o batasan. Ang posisyon ay kalimitan, subalit hindi limitado, sa isang politiko. Sa maraming sistema ang punong ministro ang namimili at maaaring magtanggal sa ibang miyembro ng kabinite, at magtalaga ng mga miyembro sa mga posisyon sa pamahalaan. Siya ang karaniwang kasapi na nangunguna sa mga pulong at ang tumatayong tangapangulo ng gabinite. Samantalang sa ibang sistema lalo na sa sistemang semipresidensiyal ng pamahalaan, ang punong ministro ang opisyal na namamahala sa serbisyong sibil at nagpapatupad sa mga direktiba ng Pangulo.
Sa ganitong sistemang nakabatay sa sistemang Westminster, ang punong ministro ang nangunguna at ang mismong tumatayong pinuno ng pamahalaan at pinuno ng sangay ng ehekutibo. Sa ganoong sistema, ang pinuno ng estado o ang kinatawan ng pinuno ng estado (hal. ang Monarko, Pangulo, o Gobernador-Heneral), kahit pa opisyal na pinuno ng sangay ng tagapagpaganap, sa katotohanan ay humahawak ng posisyong seremonyal. Ang Punong Ministro ay kalimitan, subalit hindi palagi, kasapi ng parlamento o batasan at inaasahan kasama ng iba pang mga ministro na tiyakin ang pagpasa ng mga batas sa pamamagitan ng lehislatura. Sa ibang monarkiya ang monarko ay maaari ring gumamit ng mga kapangyarihang tagapagpaganap na binibigay sa korona ayon sa saligang batas nito at maaaring ipatupad na hindi na nangangailangan ng pagsang-ayon ng parlamento.
Samantalang ang modernong opisina ng Punong Ministro ay lumago sa Nagkakaisang Kaharian ang unang paggamit dito bilang ay ang pagtawag dito ni kardinal, kung saan, noong 1625 ay itinalaga siya bilang pinuno ng konsehong royal bilang punong ministro ng Pransiya. Si Luis XIV at ang mga sumunod sa kanyang hanay ay iniwasan itong gawing bansag sa kanilang mga ministro.
Ang bansag na Punong Ministro na alam natin sa ngayon ay mauugat noong ika-18 siglo sa Nagkakaisang Kaharian.
Simula pa noong midyebal na panahon ang hari ng Inglatera at Nagkakaisang Kaharian ay mayroong mga ministro na pinagkakatiwalaan nila at itinuturing bilang pinuno ng pamahalaan. Ang kapangyarihan ng mga ministro ay nakasalalay sa personal na kagustuhan ng monarko. Kahit na kasama sa mga dapat na rekisito ang kakayahang mamahala ng parlamento hindi sila nakadepende sa mayorya ng parlamento para sa kanilang kapangyarihan.
Maraming iba't-ibang termino ang ginagamit para sa mga punong ministro. Sa Alemanya at Austria ang punong ministro ay tinatawag na kansilyer (chancellor) samantalang ang punong ministro ng Irlanda ay tinatawag na An Taoiseach. Ang punong ministro ay hindi opisyal na titulo nang humahawak ng opisina. Ang Punong Ministro ng Irlanda ay pangulo ng pamahalaan at sa mga Briton ang First Lord of the Treasury. Ang ilan pa sa mga kilalang paraan ay Pangulo ng Konseho ng mga Ministo (halimbawa sa Italya, Presidente del Consiglio dei Ministri), Pangulo ng Konsehong Tagapagpaganap, o Ministro-Pangulo. Sa mga bansang Eskandinabo ang punong ministro ay tinatawag na statsminister sa wikang bernakular (literal na "ministro ng estado").
Sa Nagkakaisang Kaharian kung saan ang uri ng pamahalaan ay pasa-pasa, ang mga pinuno ng pamahalaan ng mga Eskoses, Hilagang Irlandes at Gales ay tinatawag na Unang Ministro.
Sa Pakistan, ang punong ministro ay tinatawag na "Wazir-e-Azam", na nangangahulugang "Grand Vizier".
Si Wilfried Martens, na nagsilbi bilang Punong Ministro ng Belhika, ay inilarawan ang kanyang mga tungkulin bilang ang mga sumusunod:
- Una sa lahat ang Punong Ministro ay dapat makinig palagi, at kapag nagkaroon ng malalim na hindi pagkakasundo , dapat siyang magbigay ng solusyon sa usapin. Maraming paraan para gawin ito. Minsan kapag may diskusyon, itinatala ko ang mga elemento ng suliranin at umiisip ako ng mga suhestiyon na maaaring ihapag sa gabinete, ang Kalihim ay nagtatala. Ang mga ministro naman ay hinahangad na palitan ang mga pag-antala at mga pagkahinto. Ang Punong Ministro ay maaari ding gumawa ng suhestiyon na magbibigay ng sapat na espasyo para sa mga susog para mapanatili ang usapan sa tamang landasin. Kapag kailangan ng solusyon para maabot ang consensu, maaarin niyang utusan ang isa o dalawang ministro para sumali o umayaw.[1]
Ang mga sumusunod ay talaan ng mga kasalukuyang punong ministro at ang mga impormasyon ukol sa mga tala.
_(cropped3).jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
_(cropped).jpg){kind=icon}
.jpg)
_(cropped_1).jpg)
.jpg)
| Pamahalaan | Simula ng Tala | Ipinapakita ang partido? |
Termino ibinigay ng taon o petsa? |
Kasalukuyan |
|---|---|---|---|---|
| Abkhazia | 1995 | - | dates | Alexander Ankvab |
| Afghanistan | 1927 | - | years | Hasan Akhund (acting) |
| Albania | 1912 | - | years | Edi Rama |
| Algeria | 1962 | yes | years | Nadir Larbaoui |
| Andorra | 1982 | - | years | Xavier Espot Zamora |
| Angola | 1975 | - | dates | (Post abolished) |
| Anguilla | 1976 | yes | dates | Ellis Webster |
| Antigua and Barbuda | 1981 | - | years | Gaston Browne |
| ArgentinaPadron:Notetag | 1993 | yes | dates | Nicolás Posse |
| Armenia | 1918 | yes | dates | Nikol Pashinyan |
| Artsakh | 1992 | no | dates | (Post abolished) |
| Aruba | 1986 | - | dates | Evelyn Wever-Croes |
| Australia (List) | 1901 | yes | dates | Anthony Albanese |
| Austria | 1918 | yes | years | Karl Nehammer |
| Azerbaijan | 1918 | yes | dates | Ali Asadov |
| Bahamas | 1967 | - | dates | Philip Davis |
| Bahrain | 1970 | - | years | Crown Prince Salman |
| Bangladesh (List) | 1971 | yes | dates | Sheikh Hasina |
| Barbados (List) | 1953 | yes | dates | Mia Mottley |
| Belarus | 1919 | - | dates | Roman Golovchenko |
| Belgium (List) | 1831 | yes | dates | Alexander De Croo |
| Belize | 1973 | yes | years | Johnny Briceño |
| Benin | 1957 | yes | dates | (Post abolished) |
| Bermuda | 1968 | yes | dates | Edward David Burt |
| Bhutan | 1952 | - | dates | Lotay Tshering |
| Bosnia and Herzegovina | 1945 | - | dates | Borjana Krišto |
| Botswana | 1965 | yes | dates | (Post abolished) |
| Brazil | 1847 | yes | dates | (Post abolished) |
| British Virgin Islands | 1967 | yes | dates | Natalio Wheatley |
| Brunei | 1984 | no | dates | Sultan Hassanal Bolkiah |
| Bulgaria | 1879 | yes | dates | Nikolai Denkov |
| Burkina Faso | 1971 | - | dates | Apollinaire de Tambèla |
| Burundi | 1961 | yes | dates | (Post abolished) |
| Cambodia | 1945 | - | years | Hun Manet |
| Cameroon | 1960 | - | dates | Joseph Ngute |
| Canada (List) | 1867 | yes | dates | Justin Trudeau |
| Cape Verde | 1975 | yes | dates | Ulisses Correia e Silva |
| Cayman Islands | 1992 | yes | dates | Julianna O'Connor-Connolly |
| Central African Republic | 1958 | - | dates | Félix Moloua |
| Chad | 1978 | - | dates | Succès Masra |
| People's Republic of China (List) | 1949 | - | dates | Li Qiang |
| Comoros | 1957 | yes | dates | (Post abolished) |
| Congo (Brazzaville) | 1957 | yes | dates | Anatole Collinet Makosso |
| Congo (Kinshasa) (List) | 1960 | yes | dates | Jean-Michel Sama Lukonde |
| Cook Islands | 1965 | yes | dates | Mark Brown |
| Côte d'Ivoire (Ivory Coast) | 1957 | yes | dates | Robert Beugré Mambé |
| Croatia | 1939 | - | dates | Andrej Plenković |
| Cuba | 1940 | - | dates | Manuel Marrero Cruz |
| Curaçao | 2010 | - | dates | Gilmar Pisas |
| Northern Cyprus | 1983 | yes | dates | Ünal Üstel |
| Czech Republic (List) | 1993 | - | years | Petr Fiala |
| Denmark (List) | 1848 | - | years | Mette Frederiksen |
| Djibouti | 1977 | - | dates | Abdoulkader Kamil Mohamed |
| Dominica | 1960 | - | dates | Roosevelt Skerrit |
| East Timor | 2002 | yes | dates | Xanana Gusmão |
| Egypt (List) | 1878 | - | years | Moustafa Madbouly |
| Equatorial Guinea | 1963 | - | dates | Manuela Roka Botey |
| Estonia | 1918 | - | dates | Kaja Kallas |
| Ethiopia | 1942 | yes | dates | Abiy Ahmed |
| Faroe Islands | 1946 | - | years | Aksel V. Johannesen |
| Fiji | 1966 | - | dates | Sitiveni Rabuka |
| Finland (List) | 1917 | yes | years | Petteri Orpo |
| France (List) | 1589 | - | years | Gabriel Attal |
| Gabon | 1957 | yes | dates | Raymond Ndong Sima |
| The Gambia | 1961 | - | dates | (Post abolished) |
| Georgia | 1918 | yes | dates | Irakli Garibashvili |
| Germany (List) | 1871/1949 | yes | dates | Olaf Scholz |
| Ghana | 1957 | - | dates | (Post abolished) |
| Gibraltar | 1964 | yes | dates | Fabian Picardo |
| Greece (List) | 1833 | - | dates | Kyriakos Mitsotakis |
| Greenland | 1979 | - | years | Múte Bourup Egede |
| Grenada | 1954 | - | years | Dickon Mitchell |
| Guernsey | 2007 | - | dates | Lyndon Trott |
| Guinea | 1972 | - | dates | Bernard Goumou |
| Guinea-Bissau | 1973 | - | dates | Rui Duarte de Barros |
| Guyana | 1953 | - | dates | Mark Phillips |
| Haiti | 1988 | - | dates | Ariel Henry |
| Hungary (List) | 1848 | - | dates | Viktor Orbán |
| Iceland | 1904 | - | dates | Katrín Jakobsdóttir |
| India (List) | 1947 | yes | dates | Narendra Modi |
| Indonesia | 1945 | yes | dates | (Post abolished) |
| Iran (List) | 1624 | - | years | (Post abolished) |
| Iraq | 1920 | - | years | Mohammed Al-Sudani |
| Ireland | 1937 | yes | dates | Leo Varadkar |
| Israel (List) | 1948 | - | years | Benjamin Netanyahu |
| Italy (List) | 1861 | - | years | Giorgia Meloni |
| Jamaica | 1959 | - | years | Andrew Holness |
| Japan (List) | 1885 | - | dates | Fumio Kishida |
| Jersey | 2005 | - | dates | John Le Fondré |
| Jordan | 1944 | - | dates | Bisher Al-Khasawneh |
| Kazakhstan | 1920 | - | years | Alihan Smaiylov |
| Kenya | 1963 | - | dates | (Post abolished) |
| North Korea | 1948 | - | years | Kim Tok-hun |
| South Korea (List) | 1948 | - | years | Han Duck-soo |
| Kosovo | 1945 | yes | dates | Albin Kurti |
| Kuwait | 1962 | yes | dates | Sheikh Mohammad Sabah Al-Salem Al-Sabah |
| Kyrgyzstan | 1924 | - | dates | Akylbek Japarov |
| Laos | 1941 | - | years | Sonexay Siphandone |
| Latvia | 1918 | yes | dates | Evika Siliņa |
| Lebanon | 1926 | - | dates | Najib Mikati |
| Lesotho | 1965 | yes | dates | Sam Matekane |
| Libya | 1951 | - | dates | Abdul Hamid Dbeibeh |
| Liechtenstein | 1921 | yes | dates | Daniel Risch |
| Lithuania | 1918 | yes | dates | Ingrida Šimonytė |
| Luxembourg | 1959 | - | years | Luc Frieden |
| Madagascar | 1833 | - | dates | Christian Ntsay |
| Malawi | 1963 | yes | dates | (Post abolished) |
| Malaysia | 1957 | yes | years | Anwar Ibrahim |
| Mali | 1957 | yes | dates | Choguel Kokalla Maïga (interim) |
| Malta | 1921 | yes | years | Robert Abela |
| Isle of Man | 1986 | - | years | Alfred Cannan |
| Mauritania | 1957 | yes | dates | Mohamed Ould Bilal |
| Mauritius | 1961 | yes | dates | Pravind Jugnauth |
| Moldova | 1990 | - | dates | Dorin Recean |
| Monaco | 1911 | n/a | dates | Pierre Dartout |
| Mongolia | 1912 | yes | dates | Luvsannamsrain Oyun-Erdene |
| Montenegro | 1879 | yes | dates | Milojko Spajić |
| Montserrat | 1960 | yes | dates | Easton Taylor-Farrell |
| Morocco | 1955 | yes | years | Aziz Akhannouch |
| Mozambique | 1974 | yes | dates | Adriano Maleiane |
| Myanmar (Burma) | 1948 | yes | dates | Min Aung Hlaing |
| Namibia | 1990 | yes | dates | Saara Kuugongelwa |
| Nepal | 1803 | yes | dates | Pushpa Kamal Dahal |
| Netherlands (List) | 1848 | yes | dates | Mark Rutte |
| New Zealand (List) | 1856 | yes | dates | Christopher Luxon |
| Newfoundland and Labrador (List) | 1855 | yes | dates | Andrew Furey |
| Niger | 1958 | yes | dates | Ali Lamine Zeine |
| Nigeria | 1960 | yes | dates | (Post abolished) |
| Niue | 1974 | - | dates | Sir Dalton Tagelagi |
| Norfolk Island | 1896 | 2015 | dates | (Post abolished) |
| North Macedonia | 1943 | yes | dates | Dimitar Kovačevski |
| Norway | 1814 | yes | years | Jonas Gahr Støre |
| Pakistan (List) | 1947 | yes | dates | Anwaar ul Haq Kakar |
| Palestine | 2003 | yes | dates | Mohammad Shtayyeh |
| Papua New Guinea | 1975 | yes | years | James Marape |
| Peru | 1975 | - | dates | Alberto Otárola |
| Philippines | 1899 | yes | dates | (Post abolished) |
| Poland (List) | 1918 | - | dates | Donald Tusk |
| Portugal (List) | 1834 | yes | dates | António Costa |
| Qatar | 1970 | - | dates | Sheikh Mohammed bin Abdulrahman bin Jassim Al Thani |
| Romania (List) | 1862 | - | years | Marcel Ciolacu |
| Russia (List) | 1864/1905 | yes | dates | Mikhail Mishustin |
| Rwanda | 1960 | yes | dates | Édouard Ngirente |
| Saint Kitts and Nevis | 1960 | - | dates | Terrance Drew |
| Saint Lucia | 1960 | - | dates | Philip Pierre |
| Saint Vincent and the Grenadines | 1956 | - | dates | Ralph Gonsalves |
| Samoa | 1875 | yes | dates | Fiamē Naomi Mataʻafa |
| São Tomé and Principe | 1974 | yes | dates | Patrice Trovoada |
| Saudi Arabia | 1953 | no | dates | Mohammad bin Salman |
| Senegal | 1957 | yes | dates | Amadou Ba |
| Serbia | 1805 | yes | years | Ana Brnabić |
| Seychelles | 1970 | yes | years | (Post abolished) |
| Sierra Leone | 1954 | yes | dates | David Moinina Sengeh |
| Singapore | 1959 | - | dates | Lee Hsien Loong |
| Sint Maarten | 2010 | - | dates | Silveria Jacobs |
| Slovakia (List) | 1993 | - | dates | Robert Fico |
| Slovenia | 1943 | yes | years | Robert Golob |
| Solomon Islands | 1949 | yes | dates | Manasseh Sogavare |
| Somalia | 1949 | yes | dates | Hamza Abdi Barre |
| South Africa | 1910 | - | dates | (Post abolished) |
| South Ossetia | 1991 | - | dates | Konstantin Dzhussoev |
| Spain (List) | 1705 | yes | years | Pedro Sánchez |
| Sri Lanka (List) | 1948 | - | dates | Dinesh Gunawardena |
| Sudan | 1952 | yes | dates | Osman Hussein |
| Suriname | 1949 | yes | dates | (Post abolished) |
| Swaziland | 1967 | - | years | Russell Dlamini |
| Sweden (List) | 1876 | yes | years | Ulf Kristersson |
| Syria | 1920 | - | dates | Hussein Arnous |
| Taiwan (Republic of China) (List) | 1912 | - | dates | Chen Chien-jen |
| Tajikistan | 1924 | - | dates | Kokhir Rasulzoda |
| Tanzania | 1960 | yes | dates | Kassim Majaliwa |
| Thailand (List) | 1932 | yes | dates | Srettha Thavisin |
| Togo | 1956 | yes | dates | Victoire Tomegah Dogbé |
| Tokelau | 1992 | - | dates | Kerisiano Kalolo |
| Tonga | 1876 | - | years | Siaosi Sovaleni |
| Transnistria | 2012 | yes | dates | Aleksandr Rosenberg |
| Trinidad and Tobago | 1956 | - | dates | Keith Rowley |
| Tunisia | 1969 | - | dates | Ahmed Hachani |
| Turkey (List) | 1920 | yes | dates | (Post abolished) |
| Turkmenistan | 1924 | - | dates | (Post abolished) |
| Turks and Caicos Islands | 1976 | yes | dates | Washington Misick |
| Tuvalu | 1975 | n/a | dates | Kausea Natano |
| Uganda | 1961 | yes | dates | Ruhakana Rugunda |
| Ukraine (List) | 1917 | - | dates | Denys Shmyhal |
| United Arab Emirates | 1971 | - | years | Sheikh Mohammed bin Rashid Al Maktoum |
| United Kingdom (List) | 1721 | yes | dates | Rishi Sunak |
| Uruguay | No List (post established 1919) | - | - | (Post abolished) |
| Uzbekistan | 1924 | - | dates | Abdulla Aripov |
| Vanuatu | 1980 | yes | dates | Charlot Salwai |
| Vatican | 1644 | - | years | Cardinal Pietro Parolin |
| Vietnam | 1976 | yes | dates | Phạm Minh Chính |
| Yemen | 1990 | yes | years | Maeen Abdulmalik Saeed |
| Western Sahara | 1976 | no | years | Mohamed Wali Akeik |
| Zambia | 1964 | yes | dates | (Post abolished) |
| Zimbabwe | 1923 | - | dates | (Post abolished) |
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
