Labanan sa Stalingrado

Ang Labanan sa Stalingrado (Agosto 23, 1942 – Pebrero 2, 1943) ay isang pangunahing sagupaang militar sa Silangang Hanay ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig kung saan kinalaban ng Alemanyang Nazi ang Unyong Sobyetiko para sa kontrol sa lungsod ng Stalingrado sa Timog Rusya. Sa tinatayang higit sa dalawang milyong taong sundalo at mamamayang Sobyetiko na nasawi, ito ang itinuturing na pinakamadugo laban sa kasaysayan.

Labanan ng Stalingrado Schlacht von Stalingrad (Aleman) Сталинградская битва (Ruso) Stalingradskaya bitva
Bahagi ng Silangang Hanay ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig
Isang sundalong Sobyet na nagwawagayway sa Bandilang Sobyet sa gitnang plasa ng Stalingrad noong 1943
Petsa 23 Agosto 1942 – 2 Pebrero 1943 (5 buwan, 1 linggo at 3 araw) Lookasyon Stalingrado, Rusya, Unyong Sobyetiko Resulta Tagumpay ng USSR
Mga nakipagdigma
Alemanyang Nazi Rumanya Italya Hungriya Kroasya	Unyong Sobyetiko
Mga kumander at pinuno
Adolf Hitler Maximilian von Weichs Friedrich Paulus Hermann Hoth Erich von Manstein W. F. von Richthofen Petre Dumitrescu C. Constantinescu Italo Gariboldi Gusztáv Jány Viktor Pavičić	Josef Stalin Georgy Zhukov Nikolay Voronov Aleksandr Vasilevsky Andrey Yeremenko Konstantin Rokossovsky Nikolai Vatutin Vasily Chuikov Semyon Timoshenko Rodion Malinovsky
Mga sangkot na yunit
Hukbong Grupo B: Ika-6 na Hukbo Ika-4 na Hukbong Panzer Ika-3 Hukbo Ika-4 na Hukbo Ika-8 Hukbo Ika-2 Hukbo Lehiyong Kroata Hukbong Grupo Don: Ika-6 na Hukbo Ika-4 na Hukbong Panzer Ika-1 Hukbong Panzer Ika-3 Hukbo	Hanay Stalingrado: Ika-28 Hukbo Ika-51 Hukbo Ika-57 Hukbo Ika-62 Hukbo Ika-64 na Hukbo Hanay Don: Ika-24 Hukbo Ika-65 Hukbo Ika-66 na Hukbo Timog-Kanlurang Hanay: Ika-1 Hukbong Guwardiya Ika-5 Hukbong Tangke Ika-21 Hukbo
Lakas
Opensibang Aksis: 270,000 tauhan 3,000 artileriya 500 tangke 600 eroplanong pandigma Kontra-Opensibang Sobyetiko: 600,000–1,011,000 tauhan 640+ tangke 732 eroplanong pandigma	Opensibang Aksis: 187,000 tauhan 2,200 artileriya 400 tangke 300 eroplanong pandigma Kontra-Opensibang Sobyetiko: 1,103,000–1,143,500 tauhan 13,451 artileriya 894 tangke 1,115 eroplanong pandigma
Mga nasawi at pinsala
Alemanya: 300,000+ (Ika-6 at Ika-4 na Hukbo) 400,000+ (lahat ng yunit) Rumanya: 109,000–200,000 Italya: 114,000–130,000 Hungriya: 120,000–143,000 Boluntaryong Hiwi: 19,300–52,000 Patay: c. 500,000 Nasawi: 800,000–1,500,000 900 nasirang eroplano 1,500 nasirang tangke 6,000 nasirang sandata 744 eroplano; 1,666 tangke; 5,762 sandatang naagaw	USSR: 674,990–2,000,000 patay o nawawala 672,224 sugatan o maysakit Patay: c. 1,000,000 Nasawi: 1,347,214–2,672,000 2,769–5,654 eroplano 4,341 tangke 15,728 baril
Kabuuang patay: 1,100,000–3,000,000+

Nangyari ang labanan sa Stalingrad noong ika-23 ng Agusto hanggang ika-2 ng Pebrero, 1943, sa kapanahunan ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig, kung saan nagsagupaan ang mga hukbo ng Alemanya at mga kaalyado laban sa mga hukbo ng mga Sobyet para sa kontrol ng Lungsod ng Stalingrad (Volgograd sa kasulukuyan) sa timog-silangang Rusya. Tumagal ang labanan sa 5 buwan, isang linggo at 3 araw.

Kilala ang labanan sa hindi kailanmang matutumbansang bangis ng labanan sa loob ng lungsod, walang humpay na pandadanak ng dugo sa bawat isa, at ang pagwawalang-bahala sa mga biktima sa labanan, mapa-militar man o mapa-sibilyan. Isa ang labanan sa mga pinakamadugong labanan sa kasaysayan ng daigdig. Napakalaki ang pinaghalong bilang ng mga biktima sa labanan na aabot ng hindi bababa sa dalawang milyon ang namatay, nasugatan at nagkasakit. Naging balakid ang labanan para sa mga Aleman kung saan ito na ang pangwakas na katapusan ng kanilang mga tagumpay sanhi ng dami ng nawalang tauhan at mga kagamitang pandigma para isagawa pa ang pakikidigma sa mga lupain ng Unyong Sobyet, bagkus nawalan ng pagkakaisa para muling magtagumpay sa mga labanan sa Silangang Teatro ng pakikipaglaban sa kapanahunan ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig.

Pinagmulan at Kadahilanan

Sa impluwensya ng heopolitikong si Karl Haushofer, ninais ni Adolf Hitler na gawing mga kolonyang Aleman ang lupain ng Unyong Sobyetiko na babansagang "Germania". Sa pagitan ng 1939 at 1941, kinalaban ng Alemanyang Nazi ang mga makasaysayang kaaway nito sa Kanluran: ang Pransiya at Reyno Unido. Gayunpaman, hindi kinalimutan ni Hitler ang kanyang tunay na layunin na sakupin ang Silangang Europa at lipulin ang lahing Eslabo. Inumpisahan niya ang Operasyong Barbarossa sa pagsalakay ng USSR noong 22 Hunyo 1941 kahit hindi pa niya natatalo ang Inglatera. Naging kumbinsido si Hitler sa kahinaan ng estadong Sobyetiko na itinuring niyang higante na may mga paang luwad; naniwala siyang tatalikod ang mga mamamayan nito kay Josef Stalin na magpapahintulot sa kanya na kumpletuhin ang paglusob bago ang taglamig. Sa laki ng kanyang tiwala rito ay binalewala niya ang opinyon ng kanyang mga heneral at inatasan silang manatili sa plano. Isang araw bago ang paglusob, humigit-kumulang tatlong milyong sundalong Aleman ang hinanda para sa operasyon, na nakakalat mula Pinlandiya hanggang Dagat Itim. Mahigit 950,000 dayuhang sundalo mula sa mga bansang Aksis ang nakilahok dito.

Pagsapit ng Disyembre 1941, ang digmaan ay hindi pa umabot sa orihinal na pinagplanuhan ng Mataas na Komando ng Alemanya. Patuloy na nilabanan ng Leningrado at Sevastopol ang pagkubkob mula sa hilaga at timog, at pumalpak na rin ang opensiba sa Mosku. Hinarap din nila ang di-inaasahang kontra-opensibang Sobyetiko galing sa kabisera ng Rusya. Kinailangang tanggapin ng mga opisyal na Nazi ang katotohanan na sa kabila ng paggapi at paghuli sa daan-daang libong sundalo ng Hukbong Pula sa mga nakaraang buwan, nakapagtalaga ang USSR ng sapat na mga reserba dahil sa nilagdaan nilang Pakto ng Neutralidad sa Imperyong Hapones upang magsagawa ng isang malaking kontra-opensiba. Dinagdagan pa ito ng mga dibisyong mula pa sa Siberya na pinangunahan ni Heneral Georgy Zhukov, na noo'y naka-istasyon pa sa hangganan ng Manchuria. Sa huli, at tulad ng matagal nang pinaniniwalaan, naunawan na ng pamunuang Aleman na tila "hindi maubos-ubos" ang mga reserba ng kaaway, partikular na sa halatang numerikal na superyoridad ng Unyong Sobyetiko.

Sa kabila nito, may konsiderableng pag-unlad na nagawa ang Alemanyang Nazi. Malalim an napasukang teritoryo ng Wehrmacht sa kanlurang bahagi ng USSR, kabilang ang Ukranya, Biyelorusya, at ang mga republika sa rehiyong Baltiko. Sa Kanlurang Hanay, hinawakan ng mga Aleman ang karamihan sa Europa, pinigilan ng opensibang U-boat ang suportang Amerikano, at sa Hilagang Aprika ay nakuha ni Erwin Rommel ang Tobruk. Pinatatag nila ang isang hanay na umabot mula Leningrado hanggang Rostov, kasama ang ilang maliit na salyente. Nanatili ang tiwala ni Hitler na matatalo ang Hukbong Pula sapagkat nakapagreorganisa na ng maayos ang Hukbong Grupo Sentro. Nagpasya si Hitler na ang kampanyang tag-init ng 1942 ay ita-target ang katimugang Unyong Sobyetiko. Unang nilayon ang pagsira sa industriyal na kapasidad ng Stalingrado at harangan ang trapiko ng Ilog Volga, na naging mahalaga sa pagkonekta sa Kaukasya at Dagat Kaspiyo sa gitnang Rusya. Makakagambala rin ito sa ayudang Lend-Lease na dumadaan sa Koridor ng Persya. Gayunpaman, noong 23 Hulyo 1942 ay pinalawak ni Hitler ang obhetibo ng kampanya upang isama ang pagsakop sa Stalingrado, isang lungsod na may napakalaking halaga sa propaganda dahil dinala nito ang pangalan ni Stalin, ang kanyang mortal na kaaway. Iniutos niya na matapos mahuli ang Stalingrado ay puksain ang populasyon nito; lahat ng lalaking mamamayan ay patayin at ang kababaihan at kabataa'y ipapatapon dahil sa kanilang ugaling "lubos na komunista". Hinangad ang pagbagsak ng lungsod upang matiyak ang hilagang at kanlurang bahagi ng pagsulong ng Alemanya sa Baku para makuha ang yamang petrolyo nito. Nagmula ang pagbago ng plano sa pagkumpiyansa ng komandong Aleman at pagmaliit nila ng mga reserbang Sobyetiko. Samantala, si Stalin, na kumbinsidong unang aatakehin ng Alemanya ang Mosku, ay binigyang-priyoridad ang pagtatanggol sa kabisera.