basurang maling itinapon sa hindi naaangkop na lokasyon From Wikipedia, the free encyclopedia
Binubuo ang kalat ng mga basura na hindi itinapon nang tama, nang walang pahintulot, sa isang hindi angkop na lokasyon. Maaaring gamitin ang pandiwang magkalat upang tumukoy sa paglaglag at pag-iiwan ng mga bagay, kadalasang gawang-tao, tulad ng mga latang aluminyo, mga basong papel, mga pambalot ng pagkain, mga kahong karton o mga boteng plastik sa lupa, at iiwanan lang ang mga ito roon o para maitapon pa ng mga ibang tao sa halip na magtapon ang mga ito nang tama.
Paminsan-minsan, itinatambak ang mga malalaki at mapapanganib na basura kagaya ng mga gulong, de-kuryenteng kasangkapan, elektronika, baterya at malalaking sisidlang pang-industriya sa mga liblib na lugar, kagaya ng mga pambansang kagubatan at iba pang pampublikong lupain.
Ang kalat ay isang uri ng epekto ng tao sa kalikasan at nananatiling malubhang problema sa kapaligiran sa maraming bansa. Maaaring umiral ang mga basura sa kapaligiran nang mahabang panahon bago mabulok at maaari ring maidala sa malalayong distansya papunta sa mga karagatan ng mundo. Maaaring makaapekto ang kalat sa kalidad ng buhay.
Upos ng sigarilyo ang pinakakinakalat na bagay sa buong mundo—4.5 trilyon ang naitatapon bawat taon.[1] Maraming iba't ibang tantiya kung gaano katagal mabulok itong mga upos, mula 5 hanggang 400 taon para sa ganap na pagkasira.[2][3]
Bukod sa sadyang pagkakalat, di-sinasadya ang halos kalahati ng kalat sa mga daanang Amerikano. Kadalasan, ito ang mga labi o debris na nahuhulog sa mga basura na hindi itinapon nang maayos, mga sasakyang nangongolekta upang magresiklo at mga pik-ap.[4] Kabilang sa mga kilalang salik na may kaugnayan sa pagdami ng kalat ang antas ng populasyon, densidad ng trapiko at pagkakalapit sa mga pagtatapunan ng basura.[5][6][7][8][9]
Ang ilegal na pagtatambak ng mapanganib na basura ay maaaring bunga ng gastos sa pagtatapon ng mga materyales sa mga itinalagang lugar: naniningil ang ilan sa mga ito ng bayad para magdeposito ng mga mapapanganib na materyales.[10] Posibleng nakakawalang-gana magtapon sa tamang lugar kung walang malapit na pasilidad na tumatanggap ng basurang mapanganib. Bukod pa rito, maaaring sanhi rin ang kawalang-kaalaman sa batas ukol sa tamang pagtatapon ng mapanganib na basura.
Ayon sa isang pag-aaral ng VROM, isang organisasyong Olandes, inaangkin ng 80% ng tao na "nag-iiwan ang lahat ng pirasong papel, lata o iba pang bagay sa kalye".[11] Mas nagkakalat ng basura ang mga kabataan mula 12 hanggang 24 na taong gulang kumpara sa karaniwang (Olandes o Belhikong) tao; 18% lamang ng mga taong palaging nagkakalat ng basura ay 50 taong gulang o mas matanda. Subalit, sa isang 2010 surbey ng pagkakalat sa Maine, New Hampshire at Vermont sa Estados Unidos, 5% lamang ang mga nagkakalat na may edad na 55 o higit pa. Tinantiya rin ng pag-aaral na iyon na 78% ng nagkakalat ay lalaki.[9] Ang mga organisasyon kontra sa kalat, kagaya ng mga kaakibat ng Keep America Beautiful, at ng Bay Area Stormwater Management Agencies Association, ay nakatuon sa pagtuturo sa mga kabataan ng wastong pagtatapon ng basura.[12][13][14] Nagbibigay-daan ang pabaya o maluwag na pagpapatupad ng batas sa ugali ng pagkakalat. Kabilang sa mga ibang sanhi ang mga sagabal, pagmamarapat at kalagayan sa kabuhayan.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
.jpg)
,_02.31.07.jpg)
