Agham panlipunan

Ang agham panlipunan o ulnayan (Aleman: Sozialwissenschaft; Kastila, Portuges: ciencias sociales; Ingles: social sciences) ay isang pangkat ng mga disiplinang akademiko na pinag-aaralan ang mga aspekto ng tao sa mundo. Lumalayo ang mga ito mula sa mga sining at humanidades at sa halip, nagbibigay-diin sa paggamit ng kaparaanang agham at mahigpit na mga pamantayan ng ebidensiya sa pag-aaral ng sangkatauhan, kabilang ang mga kaparaanang kaparaanang nabibilang at kaparaanang pangkatangian.

Tinutukoy minsan bilang mga malalambot na agham ang mga agham panlipunan, sa pag-aaral ng parehong inter-subhektibo at obhektibo o aspetong kayarian ng lipunan. Salungat ito sa mga matitigas na agham na maaaring eksklusibong nakatuon sa obhektibong aspeto ng kalikasan.

Sumasangkot ang mga dalubhasa sa agham panlipunan sa pagsasaliksik at pag-teoriya tungkol sa parehong pinagsama at indibidwal na mga asal.

Sangay

Kabilang sa agham panlipunan ang mga sumusunod:

• Antropolohiya (Anthropology)
• Araling pang-negosyo (Business studies)
• Sibika (Civics)
• Araling pangkomunikasyon (Communication studies)
• Kriminolohiya (Criminology)
• Araling pangkultura (Cultural studies)
• Demograpiya (Demography)
• Ekonomiks (Economics)
• Edukasyon (Education)
• Araling pangkapaligiran (Environmental studies)
• Etnograpiya (Ethnography)
• Agham pamporensiko (Forensic science)
• Araling pangkasarian (Gender studies)
• Heograpiya (Geography)
• Kasaysayan (History)
• Ugnayang pang-industriya (Industrial relations)
• Ugnayang pandaigdigan (International relations)
• Batas (Law)
• Agham pang-aklatan (Library science)
• Linggwistika (Linguistics)
• Araling pangmidya (Media studies)
• Agham pampolitika (Political science)
• Sikolohiya (Psychology)
• Administrasyong pampubliko (Public administration)
• Gawaing panlipunan (Social work)
• Sosyolohiya (Sociology)

Antropolohiya

Pangunahing artikulo: Antropolohiya

Ekonomiks

Pangunahing artikulo: Ekonomiks

Heograpiya

Pangunahing artikulo: Heograpiya

Mapang pisikal ng Daigdig

Mapang pampolitika ng Daigdig

Kasaysayan

Pangunahing artikulo: Kasaysayan

Linggwistika

Pangunahing artikulo: Linggwistika

Ferdinand de Saussure, kinilala bilang Ama ng Modernong Linggwistika.

Agham pampolitika

Pangunahing artikulo: Agham pampolitika

Mula sa kaniyang Politika, iginiit ni Aristotle na ang tao ay isang hayop pampolitika.

Sikolohiya

Pangunahing artikulo: Sikolohiya

Ang malaking titik na psi sa Griyego ay kadalasang ginagamit bilang representasyon ng salita o pag-aaral ng Sikolohiya.

Wilhelm Wundt, kinilala bilang Ama ng Modernong Sikolohiya.

Sosyolohiya

Pangunahing artikulo: Sosyolohiya

Si Émile Durkheim ay kinokonsidera bilang isa sa mga ama na nagtatag ng Sosyolohiya.

Karagdagang larangan ng pag-aaral

Ang mga karagdagang larangan ng pag-aaral na mayroong kaugnayan sa agham panlipunan ay ang mga sumusunod:

• Arkeolohiya (Archaeology)
• Demograpiya (Demography)
• Araling pangkapaligiran (Environmental studies)
• Araling pangkasarian (Gender studies)
• Ugnayang pandaigdigan (International relations)
• Agham pang-aklatan (Library science)
• Pamamahala (Management)
• Pagmemerkado (Marketing)
• Ekonomiyang pampolitika (Political economy)
• Administrasyong pampubliko (Public administration)
• Araling panrelihiyon (Religious studies)

Tingnan din

• Agham pangkalikasan (Natural sciences)
• Agham pangkalusugan (Health sciences)

Ang lathalaing ito na tungkol sa Sikolohiya at Sosyolohiya ay isang usbong. Makatutulong ka sa Wikipedia sa pagpapalawig nito.