Unang Digmaang Hudyo-Romano

Ang Unang Digmaang Hudyo-Romano (66–73 CE) na minsang tinatawag na Ang Dakilang Paghihimagsik (Hebreo: המרד הגדול‎, ha-Mered Ha-Gadol, Latin: Primum Iudæorum Romani Bellum.), ang una sa tatlong mga digmaang Hudyo-Romano ng mga Hudyo sa Probinsiyang Judea laban sa Imperyo Romano. Ang ikalawa ang Digmaang Kitos noong 115–117 CE at ang ikatlong ang Himagsikang Bar Kokhba noong 132–135 CE. Ang Dakilang Himagsikan ay nagsimula sa taong 66 CE na nagsimula sa mga alitang pang-relihiyon na Griyego at Hudyo at kalaunan ay lumala sahi sa mga protestang laban sa pagbubuwis at mga pag-atake sa mga mamamayang Romano.^[2] Ang militar na garison na Romano ng Judaea ay mabilis na sinakop ng mga rebelde at ang haring pro-ROmano na si Agrippa II ay lumikas sa Herusalem kasama ng mga opisyal Romano sa Galila. Dinala ng legatong Syrian na si Cestius Gallus ang hukbong Syrian na nakabase sa XII Fulminata. Kanyang pinalakas ang mga hukbong tumutulong upang ibalik at supilin ang himagsikan. Gayunpaman, ang lehiyon ay sinalakay at natalo ng mga rebeldeng Hudyo sa Labanan ng Beth Horon na resultang gumulat sa mga pinunong Romano. Ang karanasan na si heneral Vespasian tinakdaang supilin ang paghihimagsik. Ang kanyang ikalawa-sa-kautusan ang kanyang anak na si Titus. Si Vespasian ay binigyan ng apat na mga lehiyon at noong 67 CE ay sinakop ang Galilea tungo sa Herusalem at lumipol sa mga pwersang rebelde. Pagkatapos ng isang paghinto sa mga operasyong militar na dahil sa digmaang sibil at kaguluhang pampolitika sa Roman, sinalakay at winasak ni Titus ang sentro ng paghihimagsik na Hudyo sa Herusalem noong 70 CE at kalaunang tinalo ang mga natitirang muog ng mga Hudyo. Ang digmaang ito ay humantong sa pagkawasak ng Herusalem at Ikalawang Templo sa Herusalem noong 70 CE.

First Jewish-Roman War
Bahagi ng the Jewish-Roman wars
Judaea and Galilee in the first century
Petsa 66–73 CE Lookasyon Judaea (Roman province) Resulta Roman victory, destruction of the Temple
Mga nakipagdigma
Roman Empire	Judean rebels: Sadducees Volunteers from Adiabene	Radical factions: Zealots Sicarii
Mga kumander at pinuno
Vespasian Titus Lucilius Bassus	Eliezar ben Hanania Simon Bar-Giora Yosef ben Matityahu	Yohanan of Gush Halav Eleazar ben Simon Eleazer ben Ya'ir
Lakas
1 Legion & reinforements (30,000) in Beth Horon; 5 Legions (60,000–80,000) at Jerusalem siege	25,000+ Jewish militiamen 20,000 Edomeans Few hundred Adiabene warriors
Mga nasawi at pinsala
20,000 soldiers killed	tens of thousands	thousands
Kabuong napatay: 250,000[1] – 1.1 milyong mga militanteng Hudyo at sibilyan;97,000 na inalipin

Arko ni Tito na pagbibigay pugay sa pagwawagi ng mga Romano laban sa mga Hudyo at pagkawasak ng Herusalem at Templo sa Herusalem noong 70 CE. Makikita ang mga bagay na kinuha ng mga Romano mula sa templo kabilang ang Menorah.

Mga sanggunian

1. Rivka Shpak Lissak, The Roman Policy: Elimination of the Jewish National-Cultural Entity and the Jewish Majority in the Land of Israel. Retrieved 15 Jan 2011.
2. Josephus, War of the Jews II.8.11, II.13.7, II.14.4, II.14.5