Paniqui
bayan ng Pilipinas sa lalawigan ng Tarlac From Wikipedia, the free encyclopedia
Ang Paniqui, opisyal na Bayan ng Paniqui (Ilokano: Ili ti Paniqui; Pangasinan: Baley na Paniqui; Kapampangan: Balen ning Paniqui), ay isang unang-klaseng bayan sa lalawigan ng Tarlac, Pilipinas. SAyon sa senso ng 2020, ito ay may populasyon na 103,003 sa may 24,942 na kabahayan.
Paniqui Bayan ng Paniqui | ||
|---|---|---|
 | ||
| ||
 Mapa ng Tarlac na nagpapakita sa lokasyon ng Paniqui. | ||
 | ||
.svg)  Paniqui Lokasyon sa Pilipinas | ||
| Mga koordinado: 15°40′05″N 120°34′44″E | ||
| Bansa |  Pilipinas | |
| Rehiyon | Gitnang Luzon (Rehiyong III) | |
| Lalawigan | Tarlac | |
| Distrito | Unang Distrito ng Tarlac | |
| Mga barangay | 35 (alamin) | |
| Pamahalaan | ||
| • Punong-bayan | Max Roxas | |
| • Manghalalal | 70,802 botante (2022) | |
| Lawak | ||
| • Kabuuan | 105.16 km2 (40.60 milya kuwadrado) | |
| Populasyon (Senso ng 2020) | ||
| • Kabuuan | 103,003 | |
| • Kapal | 980/km2 (2,500/milya kuwadrado) | |
| • Kabahayan | 24,942 | |
| Ekonomiya | ||
| • Kaurian ng kita | ika-1 klase ng kita ng bayan | |
| • Antas ng kahirapan | 9.85% (2021)[2] | |
| • Kita | ₱304,206,550.42 (2020) | |
| • Aset | ₱1,093,211,807.81 (2020) | |
| • Pananagutan | ₱360,971,014.25 (2020) | |
| • Paggasta | ₱244,313,210.85 (2020) | |
| Kodigong Pangsulat | 2307 | |
| PSGC | 036910000 | |
| Kodigong pantawag | 45 | |
| Uri ng klima | Tropikal na monsoon na klima | |
| Mga wika | Wikang Pangasinan Wikang Iloko wikang Tagalog Wikang Kapampangan | |
| Websayt | paniqui.gov.ph | |
Matatagpuan ang Paniqui sa pagitan ng mga bayan ng Gerona sa timog, Moncada sa hilaga, Anao at Ramos sa kanluran, habang sa silangan naman nito ang Camiling at ang Santa Ignacia. Nasa layo itong 146 na kilometro (91 milya) mula sa Maynila, ang pambansang kabisera, at 22 kilometro (14 milya) mula sa Lungsod ng Tarlac, ang panlalawigang kabisera.
Nagmumula ang pangalang "Paniqui" sa salitang Ilokano na "pampaniki", na nagngangahulugang "paniki",[3] sapagkat tampok ng bayan ang mga yungib na tinitirhan ng mga paniki. Ito ang lugar ng kapanganakan ni dating Pangulo Corazon Aquino.
Unang naging bahagi ng Pangasinan ang Paniqui.
Ang bayan ng Paniqui ay may kabuuang sukat na 10,520 hektarya o 105.2 km2. 8,321.8 hektarya nito ay angkop sa agrikultura. May kabuuang sukat naman na 894.72 hektarya ang naipatayong istraktura tulad ng kabahayan at pribadong at pampublikong esteblishemento bukod pa diyan 694 hektarya ang sakop ng katubigan ng bayan at 609.48 hektarya sa ibang gamit.
Maburol ang topograpiya ng bayan sa kanluran bahagi nito at sa nalalabi namang lugar ay kapatagan. Malaking porsyento ng kalupaan nito ay mataba at mabuhangin na angkop sa pagsasaka.
Ang bayan ng Paniqui ay nahahati sa 35 mga barangay.
- Abogado
- Acocolao
- Aduas
- Apulid
- Balaoang
- Barang
- Brillante
- Burgos
- Cabayaoasan
- Canan
- Carino
- Cayanga
- Colibangbang
- Coral
- Dapdap
- Estacion
- Mabilang
- Manaois
- Matalapitap
- Nagmisaan
- Nancamarinan
- Nipaco
- Patalan
- Poblacion Norte
- Poblacion Sur
- Rang-ayan
- Salumague
- Samput
- San Carlos
- San Isidro
- San Juan de Milla
- Santa Ines
- Sinigpit
- Tablang
- Ventenilla
| Taon | Pop. | ±% p.a. |
|---|---|---|
| 1903 | 12,982 | — |
| 1918 | 16,603 | +1.65% |
| 1939 | 19,124 | +0.68% |
| 1948 | 27,554 | +4.14% |
| 1960 | 35,416 | +2.11% |
| 1970 | 47,718 | +3.02% |
| 1975 | 53,031 | +2.14% |
| 1980 | 55,006 | +0.73% |
| 1990 | 64,949 | +1.68% |
| 1995 | 70,979 | +1.68% |
| 2000 | 78,883 | +2.29% |
| 2007 | 83,311 | +0.76% |
| 2010 | 87,730 | +1.90% |
| 2015 | 92,606 | +1.04% |
| 2020 | 103,003 | +2.11% |
| Sanggunian: PSA[4][5][6][7] | ||
83,311 katao ang kabuuang populasyon ng bayan noong taong 2007, at 23,689 nito ay may trabaho. Pagkalipas ng 3 taon, noong 2010 umabot naman sa 87,730 ang populasyon ng bayan o 1.90% na mas-mataas mula noong 2007. Nangangahulugan na 830 katao ang nakatira sa kada 100 hektarya. Taong 2008 ayon sa CBMS umabot sa 18,856 na mga kabahayan sa buong bayan ng Paniqui.
Agrikultura
Ang bayan ng Paniqui ay isang agrikultural na pamayanan. Palay ang pangunahing produkto na siyang sumasaklaw sa malaking bahagdan ng ekonomiya ng bayan, patunay nito 5,876 hektarya ang lawak ng lupang sakahan ng palay. Ilan pa sa mga produkto ng agrikultura ng bayan ay ang kamote, pakwan, talong, gabi, singkamas, kamoteng kahoy, kalabasa, dilaw na mais, mani, ampalaya, manga, melon, kamatis at marami pang iba. 1,525 hektarya ang lawak ng plantasyon ng tubo, 228 hektarya naman ang pangisdaan at 202 hektarya sa iba pang gawaing agrikultural tulad ng manukan, babuyan at plantasyon ng mga bungang kahoy.
Pagtutuos at Komersyo
Mabilis ang pagusbong ng komersyo sa bayan lalong-lalo na sa sentrong bayan ang Poblacion na kung saan matatagpuan ang maraming negosyo at nangyayaring pangangalakal. Ang Pampublikong Pamilihan ng bayan ay may 354 na puwesto o tindahan, samatala ang kapapagawang Annex ng Pamilihang Bayan na mas kilala bilang Paniqui Commercial Arcade ay may 125 tindahan. Ang mga barangay ng Poblacion Sur, Poblacion Norte at Estacion naman ang siyang nagsisilbing sentro ng komersyo ng bayan. Sakabuuan humigit kumulang na 1,597 na gusali ng pangangalakal ang matatagpuan sa buong bayan.
Turismo
Isinusulong din ng bayan ang kanyang turismo upang makadagdag pa sa ekonomiya sa hinaharap. Ilan sa mga atraksyon ay ang:
- Alimuddin Binyagan Festival
- Saint Rose Of Lima Church
- YC Compound
- Paniqui, Sugar Mills - The Oldest Sugar Central In the Philippines
- Don Melencio Freedom Park
- Paniqui Track & Field Oval
- Paniqui Tennis Ground
Edukasyon
Ang bayan ng Paniqui ay sentro ng edukasyon sa hilagang lalawigan ng Tarlac. Patunay nito marami ang mga mag-aaral ang nangagaling pa sa mga kalapit na bayan tulad ng bayanng Gerona, Pura, Ramos, Anao, Moncada, Camiling, Nampicuan, at Cuyapo.
Sa kasalukuyan may tatlong Paaralang Distrito ang pinamumunuan ng pamahalaan, ang mga Distrito ng Timog Paniqui na may paaralang Central na Paniqui South Central Elementary School sa Barangay Poblacion Sur; Ang Distrito ng Hilagang Paniqui na may paaralang Central na Paniqui North Central Elementary School sa Barangay Poblacion Norte; at ang kaitatatag na Distrito ng Kanlurang Paniqui na may paaralang Central na Balaoang Central Elementary School sa Barangay Balaoang.
Pampribadong Mababang Paaralan
- Paniqui Christian School
- St. Vincent School Foundation Inc.
- St. Rose Catholic School
- Interworld Colleges Foundation
- CIT Colleges
- Collegio de San Lorenzo Ruiz
- Church of the Nazarene School
- Bethany Christian School
- Cariño Adventist School
- P.O Domingo Montessori School
Pampublikong Mataas na Paaralan
- Eduardo Cojuangco National Vocational High School
- Balaoang National High School
- Balaoang High School Annex
Pampribadong Mataas na Paaralan
- Paniqui Christian School
- St. Vincent School Foundation Inc.
- St. Rose Catholic School
- Interworld Colleges Foundation
- CIT Colleges
- Collegio de San Lorenzo Ruiz
- Church of the Nazarene School
- Central Luzon High School
- Bethany Christian School
- St. Paul Colleges Foundation Inc.
- Plebian Academy
Pampribadong Paaralang Tersiyaryo/Teknikal
- Interworld Colleges Foundation
- CIT Colleges
- Collegio de San Lorenzo Ruiz
- St. Augustine Colleges
- St. Rose Colleges
- Luzon Polytechnic College
- Paniqui Institute of Technology
- St. Paul Colleges Foundation Inc.
- Paniqui School of Science and Technology
- Paniqui Fashion School
Ang pamahalaan at pribadong sector ng pangkalusugan ang nangangasiwa sa pangangailangang medikal ng mamamayan ng bayan. Matatagpuan naman sa Barangay Samput ang Paniqui General Hospital na isa sa nagbibigay ng serbisyong medikal sa mga mamamayan ng Paniqui at gayundin sa mga kalapit na bayan. May dalawaring RHU o Rural Health Unit (RHU I at RHU II) ang bayan na nakaestasyon sa barangay Poblacion at Barangay Balaoang. Mayroon din tatlong pribadong hospital at mahigit kumulang na 17 pribadong klinika ang estratehikong matatagpuan sa Poblacion na tumutugon sa pangangailangan ng mamamayan. Ang mga iba pang pasilidad pangkalusugan ay ang Family Planning centers, EENT clinic, & Physical Therapy.
Sabahagi ng Hilagang probinsiya, sentro ng palakasan at sport ang bayan ng Paniqui. Ang bayan ay may mga pasilidad na maaring pagdausan ng mga paligsahan at palakasan tulad ng track and field, tennis, swimming, football, basketball, volleyball, baseball at boxing. May mga pasilidad rin na angkop sapagdaraos ng konsyerto, paligsahan ng awit, musika at litertura, welga at pagpupulong.
Pinakamalaking pasilidad na sentro ng palakasan ay ang kilalang Don Eduardo Cojuangco Athletic Bowl. Dito ginaganap ang taonang Municipal Athletic Meet at Tarlac Provincial Athletic Meet. Ang Don Melencio Freedom Park ay siya namang pinakamalaking pookpasyalan sa bayan na matatagpuan sa harap ng gusali ng pamahalaang bayan. Ilan pa sa mga pasilidad ay ang Paniqui Public Auditorium, Paniqui Basketball Court, Paniqui Tennis Court, Doña Luwalhati Gym at Paniqui Municipal Gym.
Ang seguridad ng bayan ay kapupunan ng Pambansang Pulisya ng Pilipinas (PNP), Barangay Tanod, Kababayan Center at Peace and Order Councils.
Kalsada
Konektado nang Paniqui sa ibang bayan sa pamamagitan ng maayos na mga lansangan. Sa kabuuan humigit kumulang sa 218.232 kilometro ang kalsadang (Nasyonal, Probinsiyal, Munisipal, at Barangay) sa buong bayan. 75% nito ay kongkreto, 5% ay aspaltado, 17% naman ay graveled at 19% nito ay earth o lupa.
Kanal
Ang bayan ay nanatili sa kabuuang 16,451.63 metrong kanal sa pagkontrol ng bahaang matatagpuan sa Poblacion. Sa magkabilang bahagi naman ng Ilog Tarlac, itinayo ang dike upang mapigilan ang baha sa mga kalapit na barangay. Anim na kilometro nito ay matatagpuan sa mga bahagi ng barangay ng Brillante, Rang-ayan, Balaoang, Aduas, Barang at Mabilang. Apat na kilometro naman nito ay matatagpuan sa bahaging barangay Colibangbang, Rang-ayan at Nancamarinan.
Tulay
Karamihan sa mga tulay ay matatagpuan sa Barangay Cabayaoasan, Tablang San Isidro, Rang-ayan, Balaoang at Sta. Ines.
Kuryente
Lahat ng barangay ay naabotan g kuryente. Ang pinagmumulan ng elektrisidad nito ay inilalaan ng TARELCO I (Tarlac Electric Corporation I).Ang subistasyon nito ay matatagpuan sa Barangay Matalapitap na pinakukumpay ng National Power Corporation.
Tubig
17 na mga barangay ang pinagseserbisyohan ng Paniqui Water District samantalang ang nalalabing 18 na mga barangay ay umaasa naman sa mga deepwell o bombahan.
Komunikasyon
Ang serbisyo ng komunikasyon sa loob at labas ng bayan ay inilalaan ng PLDT, PT & T, RCPI.l Two-way radio, PHLPost (PHILPost bago 2012), BUTEL, LBC, JRS, Internet/E-mail at SMART/GLOBE/SUN Cellular.
Transportasyon
Traysikel ang pangunahing transportasyon ng bayan. Bawat barangay nito ay may kani-kanilang terminal sa poblacion. Sa poblacion din matatagpuan ang terminal ng mga jeep na papunta sa mga kalapit na bayan at lungsod tulad ng Lungsod ng Tarlac, Gerona, Cuyapo, Villasis, at Camiling.
Ang bayan ng Paniqui ay nadaraanan ng Lansangang MacArthur (N2) kaya maraming malalaking sasakyan ang dumaraan dito. Pangunahing daan din ito patungong Maynila at Baguio patunay na maraming bus ang dumaraan tulad ng Victory Liner, Five Star, Florida, Viron, Solid North, Genesis, Dagupan Bus, Philippine Rabbit, Partas, Citybus, Fermina, Santrans, Bataan Transit
Ang Paniqui General Hospital, Don Juan Cojuangco Memorial Health Center, Multipurpose Barangay Halls, Day Care Centers, Children playgrounds, Municipal Gym, Convention Center, Municipal Jail, Municipal Building, Puericulture Center, PNP Building, Paniqui Fire Station, School Buildings; Covered Court at iba pa ay matatagpuan sa bayan.
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
