Oksikodona
From Wikipedia, the free encyclopedia
Ang oksikodona (Ingles: oxycodone), na ibinebenta sa ilalim ng iba't ibang ngalang-pangkalakal gaya ng OxyContin (na isang pinahabang release form), ay isang semi-synthetic na opioid na ginagamit na medikal para sa paggamot ng katamtaman hanggang matinding sakit. Ito ay lubos na nakakahumaling[1] at isang karaniwang inaabusong gamot.[2][3] Ito ay kadalasang kinukuha sa pamamagitan ng bibig, at magagamit sa agarang-paglalabas at kontroladong-paglalabas na mga formula.[2] Ang pagsisimula ng pag-alis ng pananakit ay karaniwang nagsisimula sa loob ng labinlimang minuto at tumatagal ng hanggang anim na oras kasama ang agarang-release formulation.[2] Sa Reyna Unido, ito ay magagamit sa pamamagitan ng iniksyon.[4] Available din ang mga kumbinasyong produkto na may paracetamol (acetaminophen), ibuprofen, naloxone, naltrexone, at aspirin.[2]
Kasama sa mga karaniwang pangalawang epekto ang euphoria, constipation, pagduduwal, pagsusuka, pagkawala ng gana, antok, pagkahilo, pangangati, tuyong bibig, at pagpapawis.[2] Maaaring kabilang din sa mga pangalawang epekto ang adiksyon at dependence, pag-abuso sa substance, pagkamayamutin, depresyon o mania, delirium, gun-guni, hypoventilation, gastroparesis, bradikardia, at hypotensyon.[2] Ang mga hinding hiya sa kodeine ay maaari ding hinding hiya sa oxycodone.[2] Ang paggamit ng oksikodona sa maagang pagbubuntis ay mukhang medyo ligtas.[2] Maaaring mangyari ang pag-withdraw ng opioid kung mabilis na huminto sa pag-withdraw.[2] Ang oksikodona ay kumikilos sa pamamagitan ng pag-activate ng μ-opioid receptor.[5] Kapag kinuha sa pamamagitan ng bibig, ito ay may humigit-kumulang 1.5 beses ang epekto ng katumbas na halaga ng morphine.[6]
Ang oksikodona ay orihinal na ginawa mula sa opium poppy opiate alkaloid thebaine noong 1916. Ito ay unang ginamit sa medisina sa Alemanya noong 1917.[7] Ito ay nasa listahan ng mga mahahalagang gamot ng World Health Organization.[8] Ito ay magagamit bilang isang generic na gamot.[2] Noong 2021, ito ang ika-59 na pinakakaraniwang inireresetang gamot sa Estados Unidos, na may mahigit 11 milyong reseta.[9][10] Mayroong ilang mga formulation na humahadlang sa pang-aabuso, tulad ng kumbinasyon ng naloxone o naltrexone.[3][11]