Ang buhay ay katangian at kaurian na nagbubukod sa mga butang na may mga haynaying saayos, tulad ng sihaying pagsasatanda at mga sinariling-pananatiling saayos na, mula sa wala ng mga katangian na ito, at tumutukoy sa kakayahang tumubo, pagtugon sa ganyak, kapbisa, paghalinyó ng kusóg, at pagbalisuplingan. Mayroong maraming anyo ng buhay, tulad ng mga halaman, hayop, buót, protista, archaea, at bacteria. Ang haynayan ay ang agham sa pag-aaral ng buhay.
 |
|
| Buhay Temporal na saklaw: Huling panahon ng Hadean - Kasalukuyan | |
|---|---|
 | |
| Buhay sa isang mabatong tuktok | |
| Klasipikasyong pang-agham | |
| (walang ranggo): | Buhay (Biota) |
| Mga dominyo at kaharian | |
| |
Ang kamana ang sahin ng kamanahan, habang ang sihay ang pangkayarian at panungkuling sahin ng buhay. May dalawang uri ng sihay, dipabutod o prokaryotik, at butibutod o eukaryotik, parehong binubuo ng silidkaphay kalakip na napapalibutan ng lamad ng sihay at naglalaman ng mga haymulatil tulad ng protina at buturing asido. Nagbabalisupling at nagpaparami ang sihay sa pamamaraan ng sihaying paghati, kung saan magulang sihay ay hinahati ang sarili sa dalawa o higit pa na supling sihay, at sinasalin ang kamana nito sa bagong salinlahi, na minsan nagbibigay ng kamanang kaaligan.
Kahulugan
Walang tunay na napatunayan na kahulugan ang salitang buhay; maraming kahulugan ang mga siyentipiko para sa salitang ito dahil nakakalito para sa mga siyentipiko kung bibigyan ito ng tahasang kahulugan.[1][2]
Buhay sa labas ng mundo
Ang Daigdig ang nag-iisang planetang may buhay sa Kalawakan. Pero, sa Teoriyang Drake, nagkaroon ng pagtataya sa kung paano magkakaroon ng buhay sa ibang planeta; ang mga siyentipiko ay tutol dito subalit ang teoriyang ito ay ginawa upang malaman ang probabilidad ng buhay sa ibang planeta. Ang teoriya-ekwasyon ni Drake ay nagsasabing ang buhay ay tumataas ng madalas o madalang. Si Drake mismo ang nagtaya kung gaano karami ang mga sibilisasyon sa ating galaksiya, at kung paanong maaaring makipag-ugnayan ang mga tao sa mga ito.
Tingnan din
Mga sanggunian
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
