โรคฉี่หนู
From Wikipedia, the free encyclopedia
โรคฉี่หนู, ไข้ฉี่หนูหรือโรคเล็ปโตสไปโรซิส (อังกฤษ: leptospirosis) เป็นโรคติดเชื้อในเลือดชนิดรับจากสัตว์ชนิดหนึ่ง เกิดจากการติดเชื้อแบคทีเรีย Leptospira[10] ผู้ป่วยอาจมีอาการเพียงเล็กน้อย เช่น ปวดศีรษะ ปวดกล้ามเนื้อ มีไข้ ไปจนถึงมีอาการรุนแรง เช่น เลือดออกในเนื้อปอด หรือเยื่อหุ้มสมองอักเสบ เป็นต้น[11] โรคฉี่หนูชนิดเฉียบพลันรุนแรงมีชื่อเรียกอีกชื่อว่ากลุ่มอาการเวล (อังกฤษ: Weil's syndrome) สามารถทำให้ผู้ป่วยมีตับวาย ตัวเหลือง ไตวาย และเลือดออกในหลายอวัยวะได้[5] หากทำให้มีเลือดออกในเนื้อปอดจะมีชื่อเรียกอีกชื่อว่า "กลุ่มอาการเลือดออกในปอดรุนแรง" (อังกฤษ: severe pulmonary haemorrhage syndrome)[11]
โรคฉี่หนู (Leptospirosis) | |
---|---|
ชื่ออื่น | Field fever,[1] rat catcher's yellows,[2] pretibial fever[3] |
ภาพจากกล้องจุลทรรศน์แบบดาร์คฟิลด์กำลังขยาย 200 เท่า แสดงให้เห็นเชื้อแบคทีเรีย Leptospira | |
สาขาวิชา | โรคติดเชื้อ |
อาการ | ไม่มีอาการ, ปวดศีรษะ, ปวดกล้ามเนื้อ, มีไข้[4] |
ภาวะแทรกซ้อน | ตกเลือดในปอด, เยื่อหุ้มสมองอักเสบ, ไตวาย[4][5] |
สาเหตุ | เชื้อ Leptospira มีหนูเป็นพาหะ[4][6] |
วิธีวินิจฉัย | ตรวจเลือดหาแอนติบอดีต่อเชื้อหรือดีเอ็นเอของเชื้อ[7] |
โรคอื่นที่คล้ายกัน | มาลาเรีย, ไข้รากสาดน้อย, ไข้รากสาดใหญ่, ไข้เลือดออกเดงกี[8] |
การรักษา | ด็อกซีซัยคลิน, เพนิซิลลิน, เซฟไตรอะโซน[4] |
ความชุก | ผู้ป่วยประมาณ 8.5 ล้านคนต่อปี[9] |
การเสียชีวิต | ไม่มีข้อมูล[9] |
เชื้อ Leptospira มีอยู่หลายชนิด เฉพาะชนิดที่ทำให้เกิดโรคในมนุษย์ได้มีมากกว่า 10 ชนิด[12] สามารถติดโรคได้ในสัตว์หลายชนิดทั้งที่เป็นสัตว์ป่าและสัตว์เลี้ยง เช่น สุนัข หนู โค กระบือ สุกร แพะ แกะ เป็นต้น แต่พบมากในสัตว์กลุ่มหนู[10] ซึ่งเป็นแหล่งรังโรค เชื้อจะถูกปล่อยออกมาจากร่างกายสัตว์พร้อมกับปัสสาวะ มนุษย์อาจรับโรคผ่านการสัมผัสปัสสาวะโดยตรง หรือสัมผัสผ่านน้ำหรือดินที่ปนเปื้อนปัสสาวะสัตว์ เข้ากับเนื้อเยื่อตา ปาก จมูก หรือบาดแผลที่ผิวหนัง[10] ในประเทศที่กำลังพัฒนามักพบโรคนี้ในเกษตรกรหรือผู้มีรายได้น้อยที่อาศัยอยู่ในบริเวณที่มีสุขลักษณะไม่ดี[11] ส่วนในประเทศที่พัฒนาแล้วมักพบในช่วงที่มีฝนตกหนัก อาจพบได้ในผู้ที่ทำงานกับน้ำเสีย[13]และผู้ที่ทำกิจกรรมกลางแจ้งในที่ร้อนชื้น[11] การวินิจฉัยส่วนใหญ่ทำได้โดยดูจากการตรวจพบแอนติบอดีต่อเชื้อนี้หรือพบสารพันธุกรรมของเชื้อนี้ในเลือดของผู้ป่วย[11]
การป้องกันโรคทำได้โดยการใส่อุปกรณ์ป้องกันเมื่อต้องทำงานสัมผัสกับสัตว์ที่อาจเป็นแหล่งเชื้อ ล้างมือหลังสัมผัสสัตว์ และลดปริมาณหนูในที่ที่มีคนอยู่อาศัยหรือใช้ประโยชน์อื่น[14] ยาปฏิชีวนะอย่างดอกซีซัยคลินสามารถป้องกันโรคได้[14] วัคซีนมีประโยชน์น้อยในมนุษย์[15] แต่มีใช้ทั่วไปกับสัตว์[16] การรักษาทำได้โดยใช้ยาปฏิชีวนะ เช่น ดอกซีซัยคลิน เพนิซิลลิน หรือเซฟไตรอะโซน[10] ผู้ป่วยโรคนี้มีอัตราเสียชีวิตประมาณ 5-10%[17] แต่หากมีอาการทางปอดร่วมด้วยอัตราเสียชีวิตจะเพิ่มเป็น 50-70%[10]
ในแต่ละปีจะมีผู้ป่วยโรคฉี่หนูแบบรุนแรงประมาณ 1 ล้านคน เสียชีวิตปีละประมาณ 58,900 คน[18] พบได้มากในประเทศเขตร้อนแต่ก็พบในประเทศนอกเขตร้อนได้เช่นกัน[14] หลังเกิดฝนตกหนักอาจเกิดการระบาดใหญ่เป็นครั้งๆ[14] โรคนี้ถูกบรรยายไว้ครั้งแรกเมื่อ ค.ศ. 1886 โดยแพทย์ชาวเยอรมัน Adolf Weil[4][19]
ส่วนมากสัตว์ที่ไวต่อการรับเชื้อมักจะเป็นสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมที่มีอายุน้อย หรือลูกสัตว์ที่ไม่เคยได้รับภูมิคุ้มกันจากแม่มาก่อน มักจะพบการระบาดในเดือนตุลาคม และพฤศจิกายน เนื่องจากเป็นฤดูฝนต่อหนาว มีน้ำขัง