เหมา เจ๋อตง
From Wikipedia, the free encyclopedia
เหมา เจ๋อตง หรือ เหมา เจ๋อตุง (จีนตัวย่อ: 毛泽东; จีนตัวเต็ม: 毛澤東; พินอิน: Máo Zédōng; เวด-ไจลส์: Mao Tse-tung; 26 ธันวาคม พ.ศ. 2436 – 9 กันยายน พ.ศ. 2519) เป็นนักการเมือง นักทฤษฎีลัทธิมากซ์ นักยุทธศาสตร์การทหาร กวี และนักปฏิวัติชาวจีนที่กลายเป็นบิดาผู้ก่อตั้งสาธารณรัฐประชาชนจีน เขาเป็นผู้นำประเทศนับตั้งแต่ก่อตั้งในปี 2492 จนกระทั่งถึงแก่อสัญกรรมในปี 2519 โดยทฤษฎี ยุทธศาสตร์การทหาร และนโยบายทางการเมืองของเขาเป็นที่รู้จักกันในชื่อ "ลัทธิเหมา"
เหมา เจ๋อตง | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
毛泽东 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
เหมา เจ๋อตง ใน พ.ศ. 2511 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
ประธานพรรคคอมมิวนิสต์จีน | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
ดำรงตำแหน่ง 20 มีนาคม พ.ศ. 2486 – 9 กันยายน พ.ศ. 2519 (33 ปี 173 วัน) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
รอง |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
ก่อนหน้า | จาง เหวินเทียน (เลขาธิการพรรค) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
ถัดไป | ฮฺว่า กั๋วเฟิง | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
ประธานสาธารณรัฐประชาชนจีน คนที่ 1 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
ดำรงตำแหน่ง 27 กันยายน พ.ศ. 2497 – 27 เมษายน พ.ศ. 2502 (4 ปี 212 วัน) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
หัวหน้ารัฐบาล | โจว เอินไหล | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
รอง | จู เต๋อ | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
ถัดไป | หลิว เช่าฉี | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
ประธานคณะกรรมาธิการการทหารส่วนกลาง | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
ดำรงตำแหน่ง 8 กันยายน พ.ศ. 2497 – 9 กันยายน พ.ศ. 2519 (22 ปี 1 วัน) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
รอง |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
ถัดไป | ฮฺว่า กั๋วเฟิง | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
ประธานคณะรัฐบาลประชาชนกลาง | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
ดำรงตำแหน่ง 1 ตุลาคม พ.ศ. 2492 – 27 กันยายน พ.ศ. 2497 (4 ปี 361 วัน) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
หัวหน้ารัฐบาล | โจว เอินไหล | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
ข้อมูลส่วนบุคคล | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
เกิด | 26 ธันวาคม พ.ศ. 2436 เฉาชาน มณฑลหูหนาน จักรวรรดิชิง | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
เสียชีวิต | 9 กันยายน พ.ศ. 2519 (82 ปี) ปักกิ่ง สาธารณรัฐประชาชนจีน | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
ที่ไว้ศพ | อนุสรณ์สถานประธานเหมา, ปักกิ่ง | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
พรรคการเมือง | พรรคคอมมิวนิสต์จีน (2464–2519) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
การเข้าร่วม พรรคการเมืองอื่น | พรรคก๊กมินตั๋ง (2468–69) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
คู่สมรส |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
บุตร | 10 คน:
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
บุพการี |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
ศิษย์เก่า | มหาวิทยาลัยครูหูหนาน | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
ลายมือชื่อ | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
ชื่อภาษาจีน | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
อักษรจีนตัวย่อ | 毛泽东 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
อักษรจีนตัวเต็ม | 毛澤東 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Courtesy name | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
อักษรจีนตัวย่อ | 润之 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
อักษรจีนตัวเต็ม | 潤之 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
สมาชิกสถาบันกลาง
ตำแหน่งทางการเมืองอื่น ๆ
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
เหมาเกิดในครอบครัวชาวนาฐานะร่ำรวยในหมู่บ้านเฉาชาน มณฑลหูหนาน เขาสนับสนุนลัทธิชาตินิยมจีนและต่อต้านลัทธิจักรวรรดินิยมตั้งแต่ยังเด็ก โดยได้รับอิทธิพลอย่างมากจากเหตุการณ์การปฏิวัติซินไฮ่ในปี 2454 และขบวนการ 4 พฤษภาคมในปี 2462 ในภายหลังเขาได้นำเอาระบบลัทธิมากซ์-เลนินมาใช้ในขณะที่ทำงานเป็นบรรณารักษ์ที่มหาวิทยาลัยปักกิ่ง และกลายเป็นสมาชิกผู้ก่อตั้งพรรคคอมมิวนิสต์จีน โดยเป็นผู้นำการปฏิวัติเก็บเกี่ยวฤดูใบไม้ร่วงในปี 2470
ในช่วงสงครามกลางเมืองจีน เหมาได้ช่วยก่อตั้งกองทัพแดงจีน เป็นผู้นำนโยบายปฏิรูปที่ดินสุดโต่งของโซเวียตเจียงซี และในที่สุดก็กลายเป็นหัวหน้าพรรคในระหว่างการเดินทัพทางไกล แม้ว่าพรรคคอมมิวนิสต์จะร่วมมือกับก๊กมินตั๋งชั่วคราวภายใต้แนวร่วมที่สองในช่วงสงครามจีน-ญี่ปุ่นครั้งที่สอง (2480–88) แต่สงครามกลางเมืองของจีนก็กลับมาดำเนินต่อหลังจากที่ญี่ปุ่นยอมจำนน และกองกำลังของเหมาก็สามารถเอาชนะรัฐบาลชาตินิยมซึ่งล่าถอยไปยังไต้หวันในปี 2492
วันที่ 1 ตุลาคม พ.ศ. 2492 เหมาประกาศการสถาปนาสาธารณรัฐประชาชนจีน ซึ่งเป็นรัฐพรรคการเมืองเดียวแบบลัทธิมากซ์-เลนินที่ควบคุมโดยพรรคคอมมิวนิสต์จีน ในช่วงหลายปีต่อมา เขาได้กระชับอำนาจของเขาผ่านการรณรงค์ปฏิรูปที่ดิน ต่อต้านเจ้าของที่ดิน การรณรงค์ปราบปรามผู้ต่อต้านการปฏิวัติ การรณรงค์ต้านสามต้านห้า และผ่านการพักรบในสงครามเกาหลี ซึ่งทั้งหมดนี้ส่งผลให้เกิดการเสียชีวิตของชาวจีนหลายล้านคน
ระหว่างปี พ.ศ. 2496–2501 เหมามีบทบาทสำคัญในการบังคับใช้ระบบเศรษฐกิจแบบบังคับในจีน ร่างรัฐธรรมนูญฉบับแรกของประเทศ ริเริ่มโครงการอุตสาหกรรมและโครงการทางทหาร เช่น โครงการ "ระเบิดสองลูก หนึ่งดาวเทียม" และโครงการ 523 นโยบายต่างประเทศของเหมาในช่วงเวลานี้ถูกครอบงำโดยความแตกแยกระหว่างจีนกับโซเวียต ซึ่งส่งผลให้จีนและสหภาพโซเวียตมีความห่างเหินกัน
ในปี 2498 เหมาได้ริเริ่มขบวนการซูฝาน และขบวนการต่อต้านฝ่ายขวาในปี 2500 ซึ่งส่วนใหญ่เป็นปัญญาชนและผู้คัดค้านอย่างน้อย 550,000 คน ในปี 2501 เหมาได้ริเริ่มนโยบายก้าวกระโดดไกลไปข้างหน้า โดยมีเป้าหมายที่จะเปลี่ยนเศรษฐกิจของจีนจากการเกษตรเป็นอุตสาหกรรมอย่างรวดเร็ว นำไปสู่การเกิดภาวะทุพภิกขภัยที่ร้ายแรงที่สุดในประวัติศาสตร์ และทำให้เกิดการเสียชีวิตของผู้คนระหว่าง 15–55 ล้านคนระหว่างปี 2501–2505
ในปี 2506 เหมาเริ่มขบวนการนักศึกษาลัทธิสังคมนิยม และในปี 2509 เขาได้ริเริ่มการปฏิวัติทางวัฒนธรรมเป็นโครงการที่จะขจัด "การต่อต้านการปฏิวัติ" ในสังคมจีนซึ่งกินเวลานานถึง 10 ปี มีการต่อสู้ทางชนชั้นอย่างรุนแรง การทำลายศิลปวัตถุทางวัฒนธรรม และยกย่องบูชาเหมาอย่างไม่เคยปรากฏมาก่อน มีประชาชนหลายสิบล้านคนที่ถูกข่มเหงรังแกในระหว่างการปฏิวัติ โดยมีการประมาณจำนวนผู้เสียชีวิตในช่วงตั้งแต่หลายแสนไปจนถึงหลายล้านคน ซึ่งรวมไปถึงหลิว เช่าฉี ประธานประเทศคนที่สอง หลังจากเผชิญกับอาการป่วยเรื้อรังมาเป็นเวลานาน เหมา เจ๋อตง ก็ได้ถึงแก่อสัญกรรมด้วยโรคหัวใจในปี พ.ศ. 2519 ขณะอายุ 82 ปี
ในช่วงยุคของเหมา ประชากรจีนเพิ่มขึ้นอย่างมากจากประมาณ 550 ล้านคน เป็นมากกว่า 900 ล้านคน ซึ่งเป็นผลมาจากการที่รัฐบาลไม่ได้บังคับใช้กฎหมายการวางแผนครอบครัวอย่างเข้มงวด ในช่วงเวลานี้ จีนยังมีบทบาทสำคัญในความขัดแย้งของประเทศคอมมิวนิสต์อื่น ๆ ในเอเชีย เช่น สงครามเกาหลี สงครามเวียดนาม และสงครามกลางเมืองกัมพูชา
เหมา เจ๋อตง ถือว่าเป็นบุคคลที่มีอิทธิพลมากที่สุดคนหนึ่งของศตวรรษที่ 20 เขาได้รับการยกย่องว่าเป็นผู้เปลี่ยนแปลงจีนให้กลายเป็นมหาอำนาจระดับโลก การปฏิรูปที่ดินและการยกเลิกระบบเจ้าขุนมูลนาย ทำให้ชาวนาจีนหลายร้อยล้านคนสามารถมีที่ดินทำกินของตนเองเป็นครั้งแรก การรณรงค์เพื่อการรู้หนังสือ การส่งเสริมสิทธิสตรี การสาธารณสุขขั้นพื้นฐาน การศึกษาภาคบังคับ และการยกระดับอายุขัยเฉลี่ย ล้วนเป็นผลลัพธ์ที่เกิดขึ้นในช่วงเวลาที่เหมาเป็นผู้นำ
เหมากลายเป็นหัวหอกทางอุดมการณ์เบื้องหลังแนวคิดของเขา และเป็นผู้มีอิทธิพลอย่างมากต่อขบวนการคอมมิวนิสต์ระหว่างประเทศ เขาได้รับการยกย่อง ชื่นชม และมีลัทธิบูชาบุคคลทั้งในช่วงชีวิตและหลังจากอสัญกรรม อย่างไรก็ตาม นโยบายของเหมาก็เป็นสาเหตุของการเสียชีวิตของชาวจีนจำนวนมหาศาล โดยมีการประมาณการว่ามีผู้เสียชีวิตระหว่าง 40–80 ล้านคนจากความอดอยาก การกดขี่ แรงงานในคุก และการประหารชีวิตจำนวนมาก รัฐบาลของเขาถูกมองว่าเป็นระบบรวบอำนาจเบ็ดเสร็จ