ราชวงศ์กอญัร

ราชวงศ์กอญัร (อังกฤษ: Qajar dynasty; เปอร์เซีย: دودمان قاجار) เป็นราชวงศ์ที่ปกครองอาณาจักรเปอร์เซีย (อิหร่านในปัจจุบัน) ตั้งแต่ปี 1789 จนถึง 1925 โดยมีรากเหง้ามาจากชนเผ่าเติร์กตุรกีที่ชื่อว่า “กอญัร” ซึ่งมีบทบาทสำคัญในการเมืองเปอร์เซียตั้งแต่ศตวรรษที่ 17 ราชวงศ์นี้ก่อตั้งโดยอะฆา มุฮัมมัด ข่าน หลังจากล้มราชวงศ์ซันฎ์ (Zand) พระองค์มีชื่อเสียงในด้านความโหดเหี้ยมเด็ดขาด แต่ก็สามารถรวมดินแดนเปอร์เซียให้กลับมาเป็นหนึ่งเดียวได้อีกครั้ง หลังจากนั้นก็ย้ายราชธานีไปยังเตหะราน ซึ่งกลายเป็นเมืองหลวงของอิหร่านจนถึงปัจจุบัน^[1]

ช่วงรุ่งเรืองของราชวงศ์กอญัรอยู่ในสมัยของพระเจ้าฟัตฮ์ อะลี ชาห์องค์ที่สอง และพระเจ้านาศิร อัลดีน ชาห์องค์ที่สี่ โดยมีความพยายามในการพัฒนาเศรษฐกิจและเปิดรับอิทธิพลตะวันตก อย่างไรก็ตาม ราชวงศ์กอญัรต้องเผชิญกับแรงกดดันจากจักรวรรดิรัสเซียและจักรวรรดิอังกฤษ ทำให้ประเทศสูญเสียดินแดนในคอเคซัสและเกิดการพึ่งพาต่างชาติ^[2]

การอ่อนแอทางการเมือง การทุจริตในราชสำนัก และการต่อต้านจากประชาชน นำไปสู่การปฏิวัติรัฐธรรมนูญในช่วงต้นศตวรรษที่ 20 ซึ่งแม้จะได้รัฐธรรมนูญฉบับแรกในปี 1906 แต่ก็ไม่สามารถปฏิรูประบบได้สำเร็จ ราชวงศ์สิ้นสุดลงเมื่อ นายทหารชื่อว่าเรซา ข่าน ทำรัฐประหารและสถาปนาราชวงศ์ปาห์ลาวีในปี 1925 ปิดฉากราชวงศ์กอญัรที่ปกครองประเทศมากว่า 130 ปี^[3]

ชาห์แห่งราชวงศ์กอญัร

ลำดับ	พระนาม	พระรูป	เริ่มรัชกาล	ยุติรัชกาล	ความสัมพันธ์กับรัชกาลก่อน
1	พระเจ้าอะฆา มุฮัมมัด ชาห์ กอญัร		1789	17 มิ.ย. 1797
2	พระเจ้าฟัตฮ์ อะลี ชาห์ กอญัร		17 มิ.ย. 1797	23 ต.ค. 1834	หลานลุง
3	พระเจ้ามุฮัมมัด ชาห์ กอญัร		23 ต.ค. 1834	5 ก.ย. 1848	หลานปู่
4	พระเจ้านาศิร อัลดีน ชาห์ กอญัร		5 ก.ย. 1848	1 พ.ค. 1896	โอรส
5	พระเจ้ามุซัฟฟัร อัดดีน ชาห์ กอญัร		1 พ.ค. 1896	3 ม.ค. 1907	โอรส
6	พระเจ้ามุฮัมมัด อะลี ชาห์ กอญัร		3 ม.ค. 1907	16 ก.ค. 1909	โอรส
7	พระเจ้าอะห์หมัด ชาห์ กอญัร		16 ก.ค. 1909	31 ต.ค. 1925	โอรส