มหาอำมาตย์พระที่นั่งจงจี้

มหาอำมาตย์พระที่นั่งจงจี้ หรือ จงจี้เตี้ยนต้าเสวียซื่อ (จีน: 中極殿大學士; พินอิน: Zhōng jí diàn dàxué shì) เดิมเรียกว่าฮั่วไกเตี้ยนต้าเสวียซื่อ (華蓋殿大學士) คือ ตำแหน่งหนึ่งในคณะรัฐบาลต้าเสวียซื่อ ของราชวงศ์หมิงและราชวงศ์ชิง ปรากฏครั้งแรกในช่วงต้นราชวงศ์หมิง เป็นขุนนางขั้น 5 ชั้นเอก ทำหน้าที่ตรวจฎีกา กลั่นกรอง แล้วลงมติตามสมควร^[1]

ประวัติศาสตร์

ในรัชศกหงหวู่ปีที่ 13 (ค.ศ. 1380) ช่วงต้นราชวงศ์หมิง หมิงไท่จู่เกาหวงตี้สังหารหู เหวย์ยง และยกเลิกตำแหน่งอัครเสนาบดี ที่มีมานานกว่า 2,000 ปี แล้วตั้งให้กระทรวงทั้งหกขึ้นตรงต่อจักรพรรดิ^[2]อย่างไรก็ตาม เนื่องจากภาระงานที่มากเกินไป ในรัชศกหงหวู่ปีที่ 15 หมิงไท่จู่เกาหวงตี้จึงต้องตั้งต้าเสวียซื่อขึ้นเพื่อช่วยแบ่งเบางานของจักรพรรดิ ในตอนแรกต้าเสวียซื่อยังไม่มีอำนาจที่มากนัก โดยทำหน้าที่คล้ายกับเลขานุการในปัจจุบัน^[3] หลังจากนั้น จักรพรรดิหมิงเฉิ่งจู่ นับแต่สมัยจักรพรรดิหมิงซวนจง เนื่องจากจักรพรรดิเริ่มพึ่งพาต้าเสวียซื่อในการทำงานมากขึ้น ประกอบกับฎีกาทั้งหมดจะต้องผ่านต้าเสวียซื่อก่อนแล้วจึงจะส่งให้จักรพรรดิ จึงทำให้อำนาจของต้าเสวียซื่อเริ่มมีมากขึ้น^[4]

ในรัชกาลของจักรพรรดิเจียจิ้ง ได้เปลี่ยนชื่อจากฮั่วไกเตี้ยนเป็นจงจี้เตี้ยน และในสมัยราชวงศ์ชิงได้เปลี่ยนชื่อจงจี้เตี้ยนเป็นจงเหอเตี้ยน

ในรัชศกคังซีปีที่ 20 (ค.ศ. 1681) หลังจากถู่ไห่ (圖海) ถึงแก่กรรม ก็ไม่มีใครรับตำแหน่งนี้อีกเลย

ในวันที่ 4 ธันวาคม รัชศกเฉียนหลงปีที่ 13 (22 มกราคม ค.ศ. 1749) คณะรัฐบาลต้าเสวียซื่อ ได้เปลี่ยนจากสี่พระที่นั่งสองศาลา เป็นสามพระที่นั่งสามศาลา และตำแหน่งมหาอำมาตย์พระที่นั่งจงเหอ ถูกยกเลิกอย่างเป็นทางการ

อ้างอิง

1. 《明史》（卷72）：“十五年，仿宋制，置華蓋殿、武英殿、文淵閣、東閣諸大學士，禮部尚書邵質為華蓋，檢討吳伯宗為武英，翰林學士宋訥為文淵，典籍吳沉為東閣。又置文華殿大學士，征耆儒鮑恂、余詮、張長年等為之，以輔導太子。秩皆正五品。二十八年敕諭群臣：「國家罷丞相，設府、部、院、寺以分理庶務，立法至為詳善。以後嗣君，其毋得議置丞相。臣下有奏請設立者，論以極刑。」當是時，以翰林、春坊詳看諸司奏啟，兼司平駁。大學士特侍左右，備顧問而已。建文中，改大學士為學士。悉罷諸大學士，各設學士一人。又改謹身殿為正心殿，設正心殿學士。成祖即位，特簡解縉、胡廣、楊榮等直文淵閣，參預機務。閣臣之預務自此始。然其時，入內閣者皆編、檢、講讀之官，不置官屬，不得專制諸司。諸司奏事，亦不得相關白。”
2. 《明太祖實錄》卷239：「自古三公論道，六卿分職。自秦始置丞相，不旋踵而亡。漢、唐、宋因之，雖有賢相，然其間所用者多有小人專權亂政。我朝罷相，設五府、六部、都察院、通政司、大理寺等衙門，分理天下事務，彼此頡頏，不敢相壓，事皆朝廷總之，所以穩當。以後嗣君並不許立丞相，臣下敢有奏請設立者，文武群臣即時劾奏，處以重刑。」
3. 《明史》（卷172）：“中極殿大學士，舊名華蓋殿，建極殿大學士，舊名謹身殿，文華殿大學士，武英殿大學士，文淵閣大學士，東閣大學士，並正五品掌獻替可否，奉陳規誨，點檢題奏，票擬批答，以平允庶政。凡上之達下，曰詔，曰誥，曰制，曰冊文，曰諭，曰書，曰符，曰令，曰檄，皆起草進畫，以下之諸司。下之達上，曰題，曰奏，曰表，曰講章，曰書狀，曰文冊，曰揭帖，曰制對，曰露布，曰譯，皆審署申覆而修畫焉，平允乃行之。凡車駕郊祀、巡幸則扈從。禦經筵，則知經筵或同知經筵事。東宮出閣講讀，則領其事，敘其官，而授之職業。冠婚，則充賓贊及納征等使。修實錄、史志諸書，則充總裁官。春秋上丁釋奠先師，則攝行祭事。會試充考試官，殿試充讀卷官。進士題名，則大學士一人撰文，立石於太學。大典禮、大政事，九卿、科道官會議已定，則按典制，相機宜，裁量其可否，斟酌入告。頒詔則捧授禮部。會敕則稽其由狀以請。宗室請名、請封，諸臣請諡，並擬上。以其授餐大內，常侍天子殿閣之下，避宰相之名，又名內閣。”
4. 《明史》（卷72）：“永樂二十二年八月，複置三公、三少。宣德三年，敕太師、英國公張輔，少師、吏部尚書蹇義，少傅、兵部尚書、華蓋殿大學士楊士奇，少保兼太子少傅、戶部尚書夏原吉，各輟所領，侍左右，咨訪政事。公孤之官，幾於專授。逮義、原吉卒，士奇還領閣務。自此以後，公、孤但虛銜，為勳戚文武大臣加官、贈官。而文臣無生加三公者，惟贈乃得之。嘉靖二年加楊廷和太傅，辭不受。其後文臣得加三公惟張居正，萬曆九年加太傅，十年加太師。”