พระศรีรังคนาถ

พระศรีรังคนาถ, พระรังคนาถ หรือ ชาวไทยรู้จักในนาม พระนารายณ์บรรทมสินธุ์ ทรงเป็นเทพฮินดู ที่เป็นที่นับถือในอินเดียใต้ และทรงเป็นองค์ประธานของศรีรังคนาถสวามีมนเทียร พระองค์ทรงเป็นปางบรรทม (หลับ) ของพระวิษณุ (บ้างเชื่อว่าเป็นปางประทับนอนสมาธิ) ประทับบนพญานาคพระนามว่า เศษะ หรือชาวไทยรู้จักกันในนาม อนันตนาคราช^[1][2][3] พระนามนี้ในภาษาทมิฬแปลว่า "ผู้นำของสถานที่รวมตัว" (leader of the place of assembly) มาจากคำว่า "อรังคะ" และ "นาถะ" ถึงแม้พระศรีรังคนาถจะเป็นปางหนึ่งของพระวิษณุที่เป็นที่นับถืออย่างแพร่หลาย แต่พระองค์ไม่ใช่หนึ่งในอวตารของทศาวตารทั้ง 10 ของพระวิษณุ

พระศรีรังคนาถ พระนารายณ์บรรทมสินธุ์
รูปเคารพพระศรีรังคนาถประทับเคียงคู่พระลักษมี
ส่วนเกี่ยวข้อง	เทพฮินดู ปางหนึ่งของพระวิษณุ
ที่ประทับ	วิษณุโลก, เกษียรสมุทร
อาวุธ	จักรสุทรรศน์ และ คทาเกาโมทกี
พาหนะ	ครุฑ
คู่ครอง	รังคนายกี (พระศรีเทวี, พระภูเทวี, พระนิลเทวี)

ลักษณะเชิงสัญลักษณ์ของพระศรีรังคนาถ และนาฏราชานั้นเปรียบเทียบกันว่ามีนัยเหมือนกัน โดยเฉพาะในการตีความในทั้งสองพระนามตามภาษาสันสกฤตแปลว่า "จ้าวแห่งเวที" (Lord of the stage) แต่พระนาฏราชามักตีความในความหมายของการร่ายรำมากกว่า^[4]

อ้างอิง

1. James G. Lochtefeld (2002). The Illustrated Encyclopedia of Hinduism: Volume Two. The Rosen Publishing Group. pp. 643–. ISBN 978-0-8239-3180-4. สืบค้นเมื่อ 12 December 2012.
2. Srinivasan (15 June 2011). Hinduism For Dummies. John Wiley & Sons. pp. 57–. ISBN 978-1-118-11077-5. สืบค้นเมื่อ 12 December 2012.
3. Deshpande 2005, pp. 263–64. sfn error: no target: CITEREFDeshpande2005 (help)
4. Symbolism in Hinduism. Chinmaya Mission. 1983. pp. 102–103. ISBN 978-81-7597-149-3. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2013-06-09. สืบค้นเมื่อ 13 December 2012.