Loading AI tools
จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี
ปฏิทินพม่า (พม่า: မြန်မာသက္ကရာဇ်, ออกเสียง: [mjəmà θɛʔkəɹɪʔ] "มรันมาศักราช"; หรือ ကောဇာသက္ကရာဇ်, [kɔ́zà θɛʔkəɹɪʔ] "โกชาศักราช"), ศักราชพม่า หรือ ศักราชเมียนมา เป็นปฏิทินจันทรคติที่นับเดือนตามวิถีการโคจรของดวงจันทร์ ส่วนปีนับตามปีดาราคติ ปฏิทินพม่าส่วนใหญ่อิงกับปฏิทินฮินดูแบบเก่าซึ่งไม่เหมือนกับระบบของอินเดีย ปฏิทินพม่ามีการนำเอาวัฏจักรเมตอนมาร่วมใช้ในการคำนวณปฏิทิน และมีการทดปฏิทินเพื่อชดเชยความคลาดเคลื่อนของวันและเดือน
ปฏิทินพม่าถูกนำมาใช้อย่างต่อเนื่องในอาณาจักรต่าง ๆ ของพม่านับตั้งแต่ถูกประดิษฐ์ขึ้น โดยสันนิษฐานว่ามีการประดิษฐ์ขึ้นในคริสต์ศักราชที่ 640 ในอาณาจักรศรีเกษตร ช่วงยุคปยู[1] ปฏิทินพม่าได้แพร่หลายและถูกใช้เป็นทางการในอาณาจักรอื่น ๆ ของเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ในชื่อปฏิทินจุลศักราช เช่น ยะไข่ ล้านนา สิบสองปันนา ล้านช้าง สยาม กัมพูชา จนถึงปลายคริสต์ศตวรรษที่ 19[2][3]
ปัจจุบันในพม่ามีการใช้เป็นปฏิทินพลเรือนแบบดั้งเดิมควบคู่ไปกับการใช้พุทธศักราช ยังมีการใช้เพื่อแสดงวันหยุดตามประเพณี เช่น ปีใหม่พม่า เทศกาลประเพณีอื่น ๆ ซึ่งส่วนใหญ่เกี่ยวข้องกับศาสนาพุทธในประเทศพม่า
มีเจ็ดวันในหนึ่งสัปดาห์ นอกจากนี้ตามธรรมเนียมมักแสดงวันของสัปดาห์ด้วยค่าตัวเลขที่กำหนดไว้ล่วงหน้าคือเลขศูนย์ถึงหก ชื่อ ตะนีนกะนเว (วันอาทิตย์) และ ตะนีนลา (วันจันทร์) มาจากภาษาพม่าโบราณ ส่วนที่เหลือมาจากภาษาสันสกฤต[4]
ลำดับ | ชื่อ | สัทอักษรสากล | คำอธิบาย |
---|---|---|---|
0 | ซะเน စနေ |
[sənè] | วันเสาร์ |
1 | ตะนีนกะนเว တနင်္ဂနွေ |
[tənɪ́ɰ̃ɡənwè] | วันอาทิตย์ |
2 | ตะนีนลา တနင်္လာ |
[tənɪ́ɰ̃là] | วันจันทร์ |
3 | อีนกา အင်္ဂါ |
[ɪ̀ɰ̃ɡà] | วันอังคาร |
4 | โบะดะฮู่ ဗုဒ္ဓဟူး |
[boʊ̯ʔdəhú] | วันพุธ |
5 | จาตะบะเด้ ကြာသပတေး |
[t͡ɕàðəbədé] | วันพฤหัสบดี |
6 | เตาะจา သောကြာ |
[θaʊ̯ʔt͡ɕà] | วันศุกร์ |
ในปีอธิกสุรทิน เดือน นะโยน จะมีวันอธิกวารเพิ่มที่เรียกว่า แยะลูน (ရက်လွန်) หรือ แยะงีน (ရက်ငင်) รวมมี 30 วัน[5] ในปฏิทินยะไข่ เดือน ดะกู้ จะเพิ่มวันอธิกวารขึ้นในปีอธิกสุรทิน[6]
ตามข้อมูลที่ปรากฏในตารางนี้ จะเห็นได้ว่า ชื่อเดือนในภาษามอญนั้นมีเค้าว่ายืมคำมาจากภาษาบาลีอยู่ไม่น้อย ส่วนชื่อเดือนในภาษาพม่านั้นเป็นชื่อภาษาพม่าแท้
พม่า | มอญ | เทียบชื่อเดือนภาษาบาลี | จำนวนวัน (ไม่ใช่ปีอธิกสุรทิน) |
---|---|---|---|
ดะกู้ တန်ခူး |
Ce စဲ, /coa/ |
จิตฺต | 29 |
กะโซน ကဆုန် |
Pas ပသာ်, /pəsaik/ |
วิสาข | 30 |
นะโยน နယုန် |
Hje ဇှ်ေ, /cèh/ |
เชฏฺฐ | 29 |
วาโซ ဝါဆို |
Daguin ဓဂိုန်, /həkɜ̀n/ |
อาสาฬฺห | 30 |
วากอง ဝါခေါင် |
Sresi သ္ဍဲသဳ, /hədoa sɔe/ |
สาวน | 29 |
ตอตะลี่น တော်သလင်း |
Bhat ဘတ်, /phòt/ |
ภทฺทปท, โปฏฺฐป | 30 |
ตะดี้นจุ သီတင်းကျွတ် |
Hva ဝှ်, /wòh/ |
อสฺสยุช | 29 |
ดะซองโม่น တန်ဆောင်မုန်း |
Gahtuin ဂထိုန်, /kəthɒn/ |
กตฺติก | 30 |
นะดอ နတ်တော် |
Mreggatui မြေဂ္ဂသဵု, /pəròikkəsɒ/ |
มิคสิร | 29 |
ปยาโต ပြာသို |
Puh ပုဟ်, /paoh/ |
ปุสฺส | 30 |
ดะโบ่-ดแว တပို့တွဲ |
Ma မာ်, /màik/ |
มาฆ | 29 |
ดะบ้อง တပေါင်း |
Phawraguin ဖဝ်ရဂိုန်, /phɔrəkɜ̀n/ |
ผคฺคุณ | 30 |
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.