ตัวแบบนอร์ดิก
From Wikipedia, the free encyclopedia
ตัวแบบนอร์ดิก หรือ ทุนนิยมแบบนอร์ดิก หรือ ประชาธิปไตยสังคมนิยมแบบนอร์ดิก (อังกฤษ: Nordic model, Nordic capitalism[1], Nordic social democracy)[2][3] หมายถึงนโยบายทางเศรษฐกิจและสังคมที่สามัญในประเทศกลุ่มนอร์ดิก รวมทั้งเดนมาร์ก ฟินแลนด์ นอร์เวย์ ไอซ์แลนด์ และสวีเดน ซึ่งรวมระบบทุนนิยมตลาดเสรี กับรัฐสวัสดิการและการร่วมเจรจาต่อรองของแรงงานในระดับประเทศ[4][5] เป็นตัวแบบที่เริ่มได้ความสนใจหลังจากสงครามโลกครั้งที่ 2[6]
แม้ประเทศต่าง ๆ จะต่างกันอย่างสำคัญ แต่ก็มีลักษณะบางอย่างเหมือนกัน รวมทั้ง
- การให้สวัสดิการแบบไม่เจาะจง โดยมีจุดหมายเฉพาะเพื่อเพิ่มอิสรภาพของแต่ละบุคคลและเพื่อโปรโหมตการเปลี่ยนฐานะทางสังคม
- เป็นระบบ "บรรษัทนิยม" (Corporatism) แบบไตรภาคีที่ผู้แทนของแรงงานและลูกจ้าง ต่อรองทั้งค่าแรงงานและนโยบายตลาดแรงงานกับนายจ้าง โดยมีรัฐบาลเป็นผู้ไกล่เกลี่ย[7]
- การผูกมัดกับการมีทรัพย์สินส่วนตัว ตลาดเสรี และการค้าเสรีอย่างกว้างขวาง[8]
ประเทศแต่ละประเทศมีรูปแบบทางเศรษฐกิจและสังคมของตัวเอง บางครั้งต่างกันอย่างมากจากประเทศเพื่อนบ้าน[9] ตามนักสังคมศาสตร์ชาวอเมริกัน ศ. เลน เค็นเวอร์ธี ในบริบทของตัวแบบนอร์ดิก "ประชาธิปไตยสังคมนิยม" หมายถึงกลุ่มนโยบายที่โปรโหมตความมั่นคงและโอกาสทางเศรษฐกิจภายในโครงสร้างแบบทุนนิยม ไม่ใช่ระบบที่หมายทดแทนทุนนิยม[10][11]