ลิง

สำหรับความหมายอื่น ดูที่ ลิง (แก้ความกำกวม)

ลิง เป็นชื่อสามัญของสัตว์ในไฟลัมสัตว์มีแกนสันหลัง ชั้นสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม จัดอยู่ในอันดับวานร (Primates) ลักษณะท่าทางคล้ายมนุษย์ ซึ่งจัดอยู่ในอันดับเดียวกัน เนื่องจากมีบรรพบุรุษร่วมกันมา ก่อนที่จะมีวิวัฒนาการแยกตัวออกจากกัน เมื่อ 2-3 ล้านปีก่อน^[4]

ลิง Temporal range: Late Eocene–Present[1] PreꞒ Ꞓ O S D C P T J K Pg N
ลิงกังหัน Macaca radiata Mangaon, มหาราษฏระ, อินเดีย
การจำแนกชั้นทางวิทยาศาสตร์
โดเมน:	ยูแคริโอต Eukaryota
อาณาจักร:	สัตว์ Animalia
ไฟลัม:	สัตว์มีแกนสันหลัง Chordata
ชั้น:	สัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม Mammalia
อันดับ:	อันดับวานร Primates
อันดับย่อย:	Haplorhini Haplorhini
อันดับฐาน:	Simiiformes Simiiformes [lower-alpha 1]
กลุ่มที่รวมอยู่ด้วย
Platyrrhini Cercopithecidae †Parapithecidae
หน่วยที่รวมโดยแคลดิสติกส์แต่ไม่รวมโดยดั้งเดิม
Hominoidea

ลิงแสม (Macaca fascicularis) ลิงที่คุ้นเคยและพบได้บ่อยที่สุดในประเทศไทย อาจพบได้ถึงในชุมชนเมือง^[3]

แผนที่การกระจายพันธุ์ของลิงทั่วโลก

ลิงเผือกในสวนสัตว์พาต้า

ลิงมีตีนหน้าและตีนหลังใช้จับเกาะได้ มักปีนหากินบนต้นไม้ได้อย่างคล่องแคล่ว พวกที่มีหาง เช่น ลิงวอก และพวกที่ไม่มีหาง เช่น กอริลลา เป็นต้น^[5]

ที่อยู่อาศัย

ลิง สามารถพบได้ทุกทวีปในโลก ยกเว้นขั้วโลก, ทวีปยุโรป และทวีปออสเตรเลีย^[6]

กลุ่มลิง

• ลิงโลกเก่า คือ ลิงทางซีกโลกตะวันออกแถบทวีปเอเชียและทวีปแอฟริกา ไม่มีหาง มีพัฒนาการของนิ้วหัวแม่มือให้หันเข้าหากัน เพื่อช่วยในการจับสิ่งของ มีฟันกราม 2 ซี่ เช่นเดียวกับมนุษย์ และมีความสามารถในการมองเห็นได้ดีมาก อาจเป็นบรรพบุรุษของเอป มีภาษาของตัวเอง ลิงโลกเก่านั้นมีอยู่หลายชนิด เช่น ลิงแสม, ลิงบาบูน และลิงแมนดริล
• ลิงโลกใหม่ คือ ลิงที่พบทางแถบอเมริกาใต้และอเมริกากลาง อาศัยอยู่บนต้นไม้ มีหางยาว และสามารถใช้หางช่วยในการยึดเหนี่ยว สมองในส่วนของประสาทที่เกี่ยวกับการมองเห็นพัฒนาการขึ้นอย่างเด่นชัด มีฟันกราม 3 ซี่ ลิงโลกใหม่ที่พบ ได้แก่ ลิงแมงมุม, ลิงฮาวเลอร์, ลิงคาปูชิน และลิงมาโมเสท^[7]
• ลิงไม่มีหาง หรือเอป คือ ลิงที่มีวิวัฒนาการสูงกว่าลิงจำพวกอื่น มีจุดเด่น คือ มีร่างกายที่ใหญ่โตกว่าลิงทั่วไป ไม่มีหาง มีนิ้วใช้หยิบจับอาหารหรือสิ่งต่าง ๆ ได้ดีกว่าลิงจำพวกอื่น และมักใช้ชีวิตบนพื้นดินมากกว่าบนต้นไม้ พบได้เฉพาะทวีปแอฟริกาและเอเชียตะวันออกเฉียงใต้เท่านั้น มีอยู่เพียง 5 จำพวก คือ ชะนี, กอริลลา, ชิมแปนซี, โบโนโบ และอุรังอุตัง เท่านั้น^[8]

ความสัมพันธ์กับมนุษย์

ลิง เป็นสัตว์ที่มนุษย์รับรู้เป็นอย่างดีว่า เป็นสัตว์ที่ว่องไว มีความซุกซน อยู่ไม่นิ่ง จนมีคำเปรียบเทียบในสำนวนไทยว่า "ซนเหมือนลิง" โดยเฉพาะใช้กับเด็ก^[5] เนื่องจากลิงเป็นสัตว์ที่มีความฉลาดและใกล้เคียงกับมนุษย์มากที่สุดในบรรดาสัตว์ทั้งหมด จึงสามารถฝึกหัดให้ใช้งานต่าง ๆ ได้ เช่น เก็บมะพร้าว หรือแสดงการละเล่น เช่น ละครลิง เป็นต้น^[7]

ในอักษรไทย ลิงเป็น 1 ในพยัญชนะ คือ ล โดยเป็นตัวที่ 36 ในบรรดาพยัญชนะทั้งหมด 44 ตัว จัดเป็นกลุ่มอักษรต่ำ ^[9]

นอกจากนี้แล้ว ในความเชื่อโหราศาสตร์แบบจีน ลิงเป็น 1 ใน 12 นักษัตร โดยเป็นนักษัตรลำดับที่ 9 เรียกว่า "ปีวอก"^[10] ในทางศาสนาและเทพปกรณัมของจีน เห้งเจียเป็นลิงที่ติดตามพระถังซัมจั๋งไปอัญเชิญพระไตรปิฎกถึงชมพูทวีป เป็นลิงที่มีฤทธิ์เดชมาก สามารถปราบปีศาจร้ายได้^[11] ทำนองเดียวกับหนุมาน ลิงเผือกที่เป็นทหารเอกของพระราม ในวรรณคดีเรื่องรามเกียรติ์^[12]เป็นต้น

ลิงในประเทศไทย

ในประเทศไทยมีลิงอยู่ 6 ชนิด (ไม่นับชะนี, ค่าง และลิงลม) คือ ลิงเสน, ลิงกังเหนือ, ลิงกังใต้, ลิงแสม, ลิงไอ้เงี้ยะ และลิงวอก^[7] ซึ่งทุกชนิดล้วนแต่เป็นสัตว์ป่าคุ้มครองทั้งหมด^[13]

ดูเพิ่ม

• วานรวิทยา
• ไพรเมต
• ค่าง
• ลีเมอร์

อ้างอิง

1. Fleagle, J.; Gilbert, C. Rowe, N.; Myers, M. (บ.ก.). "Primate evolution". All the World's Primates. Primate Conservation, Inc. สืบค้นเมื่อ 18 December 2014.
2. Groves 2008, pp. 92–93. sfn error: no target: CITEREFGroves2008 (help)
3. ลิงเฝ้าศาลพระกาฬมาจากไหน^{[ลิงก์เสีย]}
4. "วิวัฒนาการจากลิงสู่เผ่าพันธุ์มนุษย์". คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2020-09-28. สืบค้นเมื่อ 2012-10-20.
5. ลิง ๑ น. เก็บถาวร 2012-04-24 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน ตามพจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2542
6. หน้า 171, สัตว์สวยป่างาม (สิงหาคม, 2518) โดย ชมรมนิเวศวิทยามหาวิทยาลัยมหิดล
7. ท้ายข่าว ละคร "ลิง" คณะสุดท้าย! komchadluek.net
8. ลิงและลิงไม่มีหาง, สารานุกรมภาพสำหรับเด็ก . พิมพ์ครั้งแรก . กรุงเทพฯ : 2523, หน้า394-398
9. "สนุกกับพยัญชนะไทย". คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2012-08-28. สืบค้นเมื่อ 2012-10-20.
10. "วอก น. ตามพจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2542". คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2012-01-05. สืบค้นเมื่อ 2012-10-20.
11. พระโสภณอักษรกิจ (เล็ก สมิตะศิริ). (2547). ไซอิ๋ว. กรุงเทพฯ : ศรีปัญญา. ISBN 9749207769. หน้า 390.
12. หนุมาน (รามเกียรติ์)
13. รายชื่อสัตว์ป่าคุ้มครอง

1. When Carl Linnaeus defined the genus Simia in the 10th edition of Systema Naturae, it included all non-human monkeys and apes (simians).^[2] Although "monkey" was never a taxonomic name, and is instead a vernacular name for a paraphyletic group, its members fall under the infraorder Simiiformes.